پته دوزی، از انواع رودوزی های مخصوص کرمان است که روی پارچه های پشمی و ضخیم به کمک نخ های رنگی ایجاد می شود و به کمک این هنر اصیل ایرانی می توان رومیزی و سجاده و جانماز و پرده و کوسن و زیر لیوانی و جلد قرآن و … را تزیین کرد و امروزه برای تزیین لباس و شال و مانتو نیز از این هنر استفاده می شود.
آموزش پته دوزی به صورت مرحله به مرحله
فطه دوزی و سلسه دوزی نام دیگر هنر پته هستند و این هنر اصیل کرمانی تا حد زیادی شبیه به گلدوزی است ولی تفاوت هایی نیز با آن دارد. در این هنر به صورت سنتی از گره استفاده نمی شود و علاوه بر این رنگ بندی های مخصوصی دارد و تابع قوانین خاصی برای انتخاب رنگ بندی است و برای انجام آن نیز از نخ ها و پارچه های مخصوصی استفاده می شود.
وسایل لازم برای پته
- عریض ( پارچه زمینه )
- ریس ( نخ های رنگی )
- سوزن تپستری ( برای دوختن ریس روی پارچه عریض مورد استفاده قرار می گیرد.)
مراحل سلسه دوزی یا فطه دوزی
۱. ابتدا طرح مورد نظر را روی کاغذ بکشید یا پرینت بگیرید سپس طرح کاغذی را به کمک سوزن سوراخ سوراخ نمایید تا بتوانید طرح را روی پارچه بیندازید و کاغذ الگو را روی پارچه قرار دهید و با صابون خیاطی طرح را روی پارچه پیاده سازی نمایید سپس طرح را به کمک ماژیک پر رنگ کنید، توجه داشته باشید که به این مرحله گرته زنی روی پته گفته می شود.
۲. بعد از گرته زنی باید رنگ و نوع نخ را انتخاب نمایید که برای طرح های اصیل و سنتی پته از رنگ های تیره استفاده می شود و در سال های اخیر نیز رنگ های روشن نیز به این هنر راه یافته اند.
۳. در این مرحله خط های مرز کار را با کمک رنگ دلخواه و نخ مخصوص فطه دوزی، دور دوزی نمایید تا طرح به صورت کامل برجسته شود و بتوان درون طرح ها را به راحتی پر کرد. دور دوزی طرح ها در پته، مانند کوک دور دوزی و ساقه دوزی در گلدوزی با دست است.
توجه داشته باشید که در روش سنتی قوانین رنگی خاصی برای خط دوزی وجود دارد که باید مورد توجه قرار بگیرد به عنوان مثال اگر شال سرمه ای یا سفید باشد باید خطوط با رنگ های خاصی دوخته شوند.
- برای دوختن شال سفید : از نخ زرد رنگ و گاهی نخ مشکی استفاده می شود.
- خط دوزی شال با رنگ سرمه ای : از نخ مخصوص با رنگ زرد استفاده می شود.
- خط دوزی شال آبی : از نخ رنگ مشکی و گاهی اوقات نخ های زرد و سفید و قرمز استفاده می شود.
- خط دوزی شال با رنگ سبز : از نخ با رنگ های زرد و مشکی استفاده می شود.
- خط دوزی شال با رنگ قرمز : از نخ با رنگ های مشکی و زرد و سفید استفاده می شود.
- خط دوزی شال با رنگ شتری و نارنجی : از نخ مشکی استفاده می شود.
۴. بعد از دور دوزی باید برگ دوزی و سایه زدن با نخ برای نقش ها و گل ها انجام شود که این مرحله از مهم ترین مراحل است. برگ دوزی اغلب در اطراف حاشیه و به صورت دوخت زیگزاگ انجام می شود و به آن جوانه دوزی یا پتک دوزی نیز می گویند.
۵. بعد از اتمام دوخت باید پته را بشویید و با کمک دستگاه مخصوص به نام نورد آن را اتو بزنید.
نکات طلایی برای دوخت پته روی پارچه
دوخت هایی که در فطه دوزی مورد استفاده قرار می گیرند شامل ساقه دوزی، پتک دوزی، رودوزی و … می باشند که در ادامه این مطلب به شرح هر یک از آن ها خواهیم پرداخت :
رودوزی
رودوزی همان خط دوزی یا ساقه دوزی همه بخش های طرح و پر کردن فاصله های خالی بین پتک ها به صورت بست زدن و بخیه بلند است و از مهم ترین نوع رودوزی ها بخیه رومانی می باشد.
پتک دوزی
در این مدل دوخت به دو نوع پتک مربع و مورب تقسیم بندی می شود. از پتک های مورب برای دوختن متن پته و از پتک های مربع برای دوختن خط های حاشیه استفاده می شود.
نحوه دوختن پتک مربع به این صورت است که ابتدا باید سوزن را از یک گوشه مربع بیرون آورید و زاویه ای ۹۰ درجه با سوزن ایجاد نمایید سپس به کمک بخیه رومانی باید زاویه درخت را ثابت نمایید و برای کامل شدن مربع نیز همین روش را روبروی زاویه تکرار نمایید.
برگ دوزی
برگ دوزی نیز شامل بخیه های شویدی به صورت بلند و کوتاه و بخیه های مورب می باشد.
مراحل شست و شوی پته
بعد از پایان دوخت پته به دلیل محکم کردن نخ ها، پته حالت چروکیدگی به خود گرفته که در دوران قدیم آن را با آب سرد شده و با روش خاصی آن را خشک می کردند اما، امروزه پس از به پایان رسیدن مراحل دوخت از پشت کار می توانید نخ های اضافی را چیده سپس آن را با پودر ماشین لباس شویی و آب سرد بشویید و چند بار آب آن را تعویض نمایید و بعد از خشک کردن با کمک اتو صاف نمایید، فقط در انجام اینکار دقت داشته باشید که به دلیل پشمی بودن جنس پارچه حتما با آب سرد بشویید در غیر اینصورت پارچه حالت نمدی به خود می گیرد.
طریقه اتو کشی پته
پته بعد از خشک شدن به منظور از بین رفتن چین و چروک های آن باید اتوکشی شود که باید از گذاشتن اتو به صورت مستقیم بر روی دوخت پرهیز کرده و بهترین کار این است بر روی پشت کار پارچه سفید رنگی گذاشته و با کمک اتو بخار آن را اتو کنید که در صورت در دسترس نبودن اتو بخار می توانید بر روی پارچه سفید کمی آب ریخته و با اتوی معمولی آن را اتو نمایید، فقط دقت داشته باشید که اتو روی محل کار دوخت کشیده نشود و فقط روی محل دوخت گذاشته و برداشته شود.
نحوه آسترکشی پته
بعد از اتوکشی باید اقدام به آستر کشی پته نمایید که اکثرا از جنس نخی، ساتن، رویال و دوشیز است و در صورت نخی بودن پارچه به منظور اطمینان از آبرفت بودن آن را به مدت یک ساعت در آب خیس نمایید و بعد از خشک کردن و اتو زدن، پته را روی آن پهن کرده و از وسط کار کودک بزنید ابتدا به صورت به اضافه و بعد به شکل ضربدر بزنید و در آخر کار اطراف پته را کوک زده و از هر طرف آستری دو سانتی متر اضافه کنید و مابقی را قیچی نمایید و کار دوخت با دست پس دوزی ریز بزنید.
مدل های زیبا و شیک پته
پته دوزی مانند سرمه دوزی و گلدوزی و مروارید دوزی از انواع هنرهای جذاب و بی نظیر است و اگر شما تمایل دارید برای تزیین لباس و کیف و کفش و جانماز و رومیزی و … هزینه کمتری را بپردازید بهتر است در هر یک از این مدل ها تبحر لازم را بدست آورید.
فطه دوزی در انواع طرح و رنگ های مختلف موجود هستند و شما می توانید با توجه به میزان مهارت خود هر یک از این طرح ها را روی کاغذ بکشید و طرح کشیده شده را روی پارچه انتقال دهید سپس به کمک دوخت ها و روش هایی که ذکر شد به تزیین پارچه مورد نظر خود بپردازید.
طرح فطه دوزی
طرح پته روی جلد کتاب
تزیین پارچه با فطه دوزی
تزیین کیف و کفش با پته
مدل پته روی پارچه
تزیین سجاده با پته
طرح پته روی مانتو
فطه دوزی
تزیین مانتو با پته
طرح پته روی شال ساده
تزیین زیبا مانتو با پته
فطه دوزی روی لباس
تزیین لباس با طرح پته
طرح زیبا و کار شده پته
سلسه دوزی
در این مطلب با این هنر زیبا و مراحل انجام پته، این هنر اصیل ایرانی روی پارچه آشنا شدید که امیدواریم با کمک مراحل ذکر شده بتوانید مهارت لازم را در زمینه فطه دوزی بدست آورید، جهت آشنایی با آموزش خیاطی می توانید بر روی لینک کلیک نمایید.
منبع : آرگا