پرورش شترمرغ امروزه در بسیاری از کشورهای جهان رواج پیدا کرده و از دو سیستم خاص تبعیت می کند. انتخاب نوع سیستم بستگی به شرایط آب و هوایی و فضای قابل دسترس دارد. گاهی نیز این سه سیستم با هم متمرکز می شوند.
پرورش شتر مرغ به سه شکل امکان پذیر است:
- سیستم باز یا غیر متمرکز
- سیستم بسته یا متمرکز
- سیستم نیمه متمرکز یا نیمه بسته
پرورش شتر مرغ در سیستم باز و غیر متمرکز
شتر مرغ عاشق فضای باز است و تمایل دارد چراگاهش بزرگ باشد. در سیستم باز و غیر متمرکز، زمین وسیعی در اختیار شتر مرغ قرار می گیرد. مساحت اختصاص یافته به آن تقریباً ۴۰ هکتار است و دور آن محصور می شود. در این سیستم پرورش شتر مرغ شبیه محیط طبیعی نگه داری می شود. حداقل تغییرات در مورد زندگی آن ها اعمال می شود. همچنین در این فضای باز از تعداد زیادی شتر مرغ استفاده شده و یک شتر مرغ ماده حاکم وجود دارد. این شتر مرغ حاکم، نقش خود را به شتر مرغ های ماده کوچک و جفت نر خود تحمیل می کند.
مزیت های سیستم باز
- هزینه های نگه داری پرندگان مولد پایین است.
- هزینه های سرمایه گذاری این سیستم جزئی است.
- هزینه جوجه کشی چون طبیعی است، تقریباً صفر است.
معایب سیستم باز و غیر متمرکز
- در این سیستم بر روند جفت گیری نمی توان کنترل داشت.
- اغلب میزان مرگ و میر جوجه ها در جوجه کشی طبیعی بالاست.
- کنترل و معاینه فنی جوجه در جوجه کشی طبیعی غیر ممکن است.
- شناسایی پرندگان و جمع آوری شترمرغ ها نیز مشکل است.
- در این سیستم جوجه ها توسط حیوانات دیگر شکار می شوند.
- تخم ها نیز به دلیل شرایط بد حمل و نقل آسیب می بینند و از بین می روند.
پرورش شتر مرغ با چنین سبکی برای گله های وحشی شترمرغ که دارای ژن و خصوصیات با ارزشی هستند، استفاده می شود.
پرورش شترمرغ در سیستم نیمه متمرکز
در این سیستم ۲۰ تا ۶۰ هکتار زمین مورد نیاز است. پرندگان در پن هایی با وسعت ۸ تا ۲۰ هکتار نگه داری می شوند. به طور معمول هر گروه از ۲۵ شترمرغ ماده و ۱۵ شترمرغ نر تشکیل شده است. پرندگان می توانند بخشی از نیاز خود را با چرا در محیط چراگاه به دست آورند. در این سیستم حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد غذا مورد نیاز شترمرغ به صورت دستی در اختیار قرار می گیرد. محل تغذیه نیز بیشتر در کنار حصار وجود دارد. این مسئله از تردد بیش از اندازه و استرس در پرنده جلوگیری می کند.
مزیت سیستم نیمه متمرکز
- سرمایه گذاری برای حصارکشی و اقدامات کمتر است.
- شترمرغ های ماده دارای تولید بالا هستند و با کمی دقت مشخص می شوند.
- پرندگان به راحتی می توانند جفت خود را انتخاب کنند.
- هزینه مربوط به تغذیه کاهش می یابد. چون قسمتی از خوراک از چراگاه به دست می آید.
- جمع آوری تخم ها به دلیل مشخص بودن لانه ها راحت و آسان است.
معایب سیستم نیمه متمرکز
- تشخیص اینکه کدام نر و ماده با هم جفت گیری کرده اند، کار مشکلی است.
- گرفتن و به دام انداختن شترمرغ در این سیستم مشکل است.
- ممکن است یک شترمرغ نر، سه ماده در اختیار بگیرد که در این صورت تخم های نطفه دار کاهش می یابد.
- ممکن است پرندگان ضعیف به جایگاه تغذیه دسترسی پیدا نکنند.
این روش برای تولیدکنندگان تازه کار یا آن هایی که می خواهند هزینه کمتری برای تولید پرداخت کنند، گزینه مناسبی است.
پرورش شترمرغ در سیستم متمرکز
این سیستم به دو دلیل زیر در پرورش این پرنده مورد توجه قرار می گیرد:
- محدود بودن سطح مراتع و زمین های مناسب
- شکسته شدن انحصار پرورش شتر مرغ و توسعه آن در سایر کشورها
وسعت زمین در این سیستم با توجه تعداد گروه های مولد و مبلغ سرمایه گذاری از یک تا بیست هکتار متغیر است.
هر گروه مولد نیز به طور معمول از یک شترمرغ نر و یک شترمرغ ماده تشکیل شده است.
مزایای سیستم متمرکز
- جمع آوری تخم و ثبت اطلاعات آن ها آسان است.
- مصرف خوراک روزانه ثبت و طبق نیاز پرندگان کنترل می شود.
- می توان پرونده دقیق و کاملی از شترمرغ هایی که تخم های بارور گذاشته اند و تعداد جوجه بیشتر تولید کرده اند، تهیه کرد.
- پرندگان را به راحتی می توان کنترل کرد.
مهم ترین مزیت سیستم متمرکز این است که در آن می توان پرندگان مولدی را که قرار است در آینده مورد استفاده قرار بگیرند، مشخص نمود. با این کار از جفت گیری شترمرغ هایی که با هم رابطه خویشاوندی دارند، جلوگیری می شود.
معایب سیستم متمرکز
- سرمایه گذاری قابل توجهی برای حصار کشی و ایجاد سالن های پرورش شترمرغ مورد نیاز است.
- غذا به صورت صنعتی تهیه و در اختیار پرندگان قرار می گیرد که هزینه بر است.
- مدت لازم برای آگاهی از نابارور بودن پرنده نر طولانی است و ممکن است تخم های بدون نطفه تولید شود.
برخی نکات مهم پرورش شترمرغ
پیش از اقدام به پرورش شتر مرغ لازم است به نکات مهمی در این زمینه توجه داشته باشید، در زیر شما را با برخی از این نکات که از معایب و دشواری های نگهداری شتر مرغ می باشد، آشنا خواهیم کرد :
زمین : اولین و مهمترین نکات نگهداری شتر مرغ، تهیه زمینی مناسب می باشد، زمین در نظر گرفته شده برای این کار باید از فضای کافی به منظور تحرک آزادانه شتر مرغ ها برخوردار باشد.
مکان : در انتخاب این مکان باید به فاصله قانونی دو هزار متر تا پنج هزار متری آنجا از مناطق مسکونی توجه داشته باشید.
شتر مرغ ها موجوداتی ترسو و آسیب پذیر هستند، بنابراین باید از سر و صدا به دور باشند، همچنین در محل نگهداری آنها نباید مرغداری وجود داشته باشد، زیرا احتمال مواجه شدن با بیماری های موجود در مرغداری به دلیل وزش باد به سمت مزرعه نگهداری شتر مرغ زیاد است.
نگهداری : اطراف و دور تا دور زمین نگهداری شتر مرغ ها باید محدود شود، برای این منظور راه های مختلفی از جمله از طریق فنس کشی یا دیوار کشی با آجر و سیمان و … وجود دارد.
بلوغ دیر هنگام : سایر پرندگان در زمان کوتاه به سن تخم گذاری و بلوغ می رسند، اما برای شتر مرغ این زمان طولانی است، آنها اغلب در ۲ تا ۳ سالگی به بلوغ می رسند و در نتیجه می توانند جفت گیری داشته باشند، حال برای تشکیل گله های مولد باید چند سال صبر کنید یا اینکه شتر مرغ های بالغ خریداری نمایید.
تغذیه : شتر مرغ ها با توجه به چثه شان، تغذیه آنها در طول روز نیز زیاد است به گونه ای که یک شتر مرغ بالغ می تواند درطول یک روز به مقدار ۳ کیلوگرم غذا بخورد، از این رو تهیه و نگهداری حجم زیا دغذا برای تعداد زیاد یا زشتر مرغ ها کا رچندان آسانی نمی باشد.
واکسن : این پرندگان نیز باید در برابر بیماری ها واکسینه شوند، د رغیر این صورت تفات جوجه های آنها بسیار زیا می شود. واکسینه شتر مرغ ها د ردو مرحله انجام می گیرد؛ مرحله اول د ریک روزگی جوجه پرنده و به شکل خوراکی، تزریقی و چشمی می باشد و مرحله دوم نیز در سهماهگی تکرار خواهد شد.
امیدواریم مطالب ارائه شده در زمینه پرورش شتر مرغ مفید و میسر واقع شده باشد و با معرفی این سیستم ها شما را با راه کارهای اصولی و متفاوت پرورش آشنا کرده باشیم. همچنین در صورت تمایل برای آشنایی با پرورش کبک، پرورش مرغ شاخدار می توانید در اینجا کلیک کنید.
منبع : آرگا
