ویتامین D یکی از ویتامین هایی است که در مقادیر کمی از مواد غذایی یافت می شود. 80 تا 90 درصد این ویتامین از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید به دست می آید. بسیاری از بیماری های شایع نظیر پوکی استخوان به دلیل کمبود کلسیم و ویتامین D در بدن ایجاد می شوند.
فواید و خواص ویتامین D
مواد غذایی از جمله شاه ماهی و ساردین دارای ویتامین D می باشند. همچنین محصولات لبنی, آبمیوه و حبوبات غنی شده با ویتامین D می باشند. به علاوه در سال های اخیر این ویتامین را به شکل قرص نیز تهیه کرده اند. از این ویتامین برای پیشگیری و درمان بیماری پوکی استخوان استفاده می کنند. همچنین ویتامین D در درمان بسیاری از بیماری های مرتبط با استخوان نظیر استئومالاسی و بیماری های ارثی استخوان که در آن استخوان ها شکننده و ضعیف است, کاربرد دارد. همچنین از این ویتامین برای افرادی که در خطر پوکی استخوان هستند مانند سالمندان, به عنوان داروی پیشگیری از بیماری استفاده می شود و این افراد از خواص ویتامین D بهره های زیادی می برند.
ویتامین دی در شرایطی از قلب که فشار خون و کلسترول بالا رفته است، استفاده می شود. به علاوه برای چاقی, دیابت, ضعف عضلانی, آرتریت روماتوئید, بیماری های مزمن انسدادی ریه, آسم, سندرم پیش از قاعدگی و بیماری لثه و دندان استفاده می شود که از خواص ویتامین D به شمار می روند.
برخی از افراد از ویتامین D به منظور درمان بیماری های پوستی نظیر ویتیلیگو, اسکلرودرمی, پسوریازیس و لوپوس و … استفاده می کنند. به علاوه این ویتامین سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند و از ابتلا به بیماری های خود ایمن جلوگیری می کند و در نتیجه از ابتلا به سرطان ها پیشگیری می شود, به این دلیل که ویتامین دی در تنظیم سطح مواد معدنی مانند فسفر و کلسیم دخالت می کند و در شرایطی که سطح فسفر و کلسیم پایین است, استفاده می شود.
این ویتامین در حفظ سلامتی استخوان ها برای بدن ضروری است. یکی از راحت ترین روش های دریافت این ویتامین, قرارگرفتن در معرض آفتاب می باشد. به علاوه وجود این ویتامین برای حفظ سلامتی مغز موثر است و از ابتلا به بیماری آلزایمر جلوگیری می کند.
سطح پایین فسفات در خون که به دلیل اختلال ارثی به نام هیپوفسفاتمی به وجود می آید با مصرف ویتامین D به صورت خوراکی همراه با مکمل فسفات می توان مشکلات استخوان ناشی از این بیماری را در افراد مبتلا کاهش داد. همچنین در صورتی که سطح فسفات در خون به دلیل بیماری سندرم فانکونی, پایین باشد, مصرف این ویتامین به همراه مکمل فسفات می تواند سطح فسفات در خون را بالا ببرد.
در صورتی که سطح کلسیم خون به دلیل کاهش سطح هورمون پاراتیروئید, پایین باشد, مصرف ویتامین D به صورت خوراکی برای افزایش سطح کلسیم خون در افراد با سطوح کم هورمون پاراتیروئید, موثر است که یکی از خواص ویتامین D محسوب می شود.
نرمی استخوان. مصرف ویتامین D برای درمان نرمی استخوان موثر است. همچنین این ویتامین در درمان نرمی استخوان ناشی از بیماری های کبدی نیز موثر است و از ابتلا به نرمی استخوان نیز پیشگیری می کند.
مصرف ویتامین D در افرادی که مواد مخدر به نام کورتیکواستروئید استفاده می کنند, مانع از دست رفتن استخوان هایشان می شود. مصرف این ویتامین به تنهایی یا به همراه کلسیم, تراکم استخوان را در این افراد بهبود می دهد.
پیشگیری از افتادن در افراد مسن. تحقیقات نشان داده است که افراد مسنی که به اندازه کافی ویتامین D ندارند, بیشتر می افتند. مصرف یک مکمل ویتامین دی نشان داده است که تا 22 درصد این مسئله را کاهش می دهد و این در حالی است که دوز های بالای این ویتامین موثرتر هستند.
همچنین این ویتامین در ترکیب با کلسیم به وسیله کاهش نوسانات و فشار خون بدن, ممکن است خطر افتادگی را کاهش دهد که تحقیقات نشان داده مصرف این ترکیبات به خصوص برای زنان موثرتر می باشد.
درمان بیماری پوستی پسوریازیس. در برخی از بیماران, استفاده از ویتامین D بیماری های پوستی نظیر پسوریازیس را درمان می کند.
مشکلات استخوانی نظیر استئودیستروفی که با کلیه در ارتباط است و در افراد مبتلا به نارسایی کلیه رخ می دهد, با مصرف ویتامین دی مانع ریزش استخوان ها در افراد مبتلا به نارسایی کلیه می شود. با این حال تحقیقات نشان نداده است که مصرف این ویتامین بتواند استخوان درد را در این افراد کاهش دهد.
مضرات ویتامین D
مصرف خوراکی این ویتامین و تزریق آن به عضلات, احتمالا بی خطر می باشد. عموم مردم عوارض جانبی به خاطر استفاده از ویتامین D گزارش نمی کنند مگر اینکه بیش از حد معمول از این ویتامین استفاده شود. برخی از عوارض جانبی ناشی از مصرف بیش از حد این ویتامین عبارت اند از: خستگی, احساس ضعف, خواب آلودگی, سر درد, کاهش اشتها, خشکی دهان, تهوع, استفراغ و طعم دار شدن دهان به مزه آهن.
مصرف بیش از حد این ویتامین می تواند موجب افزایش سطح کلسیم در خون شود که البته تجویز دوزهای بالای این ویتامین تنها با نظر پزشک صورت می گیرد و کوتاه مدت تجویز می شود.
مراقبت های ویژه در ارتباط با مصرف ویتامین D
بارداری و شیردهی : استفاده دوزهای پایین این ویتامین در این دوران بدون خطر می باشد ولی دوزهای بالای این ویتامین می تواند برای جنین مشکلات جدی پدید آورد. بنابراین توصیه می شود تحت نظر پزشک از این ویتامین در این دوران استفاده کنید.
بیماران کلیوی : مصرف ویتامین دی ممکن است میزان کلسیم را افزایش دهد و خطر ابتلا به سخت شدن شریان ها را افزایش داده و در بیماران کلیوی خطرات جدی ایجاد کند. سطح کلسیم در بیماران کلیوی باید به دقت تحت نظر دکتر باشد.
بنابراین توصیه می شود از مصرف بیش از حد ویتامین دی خودداری شود و تحت نظر پزشک دوزهای این ویتامین استفاده شود.
منابع حاوی ویتامین D
اگرچه تعداد مواد غذایی حاوی ویتامین دی, کم هستند با این حال برخی از مواد غذایی با ویتامین دی غنی شده اند. غذاهایی که حاوی ویتامین D هستند عبارت اند از:
- ماهی قزل آلا
- ساردین
- زرده تخم مرغ
- میگو
- شیر
- غلات و حبوبات
- ماست
- آب پرتقال
علاوه بر موارد ذکر شده می توانید با قرارگیری در معرض نور آفتاب, این ویتامین را برای بدن دریافت کنید. مصرف قرص های ویتامین D باید زیر نظر دکتر تجویز شود. امیدواریم آشنایی با خواص ویتامین D در این مقاله راهنمای مناسبی برای شما باشد.
منبع : آرگا