در سال های اخیر، رفتار با فرد الکلی به یکی از چالش های مهم در روابط اجتماعی و خانوادگی تبدیل شده است. افزایش مصرف نوشیدنی های الکلی در برخی مهمانی ها باعث شده تا نیاز به آگاهی از نحوه صحیح برخورد با چنین افرادی بیش از پیش احساس شود. کارشناسان معتقدند برخورد نادرست با فرد الکلی می تواند وضعیت را پیچیده تر کرده و حتی منجر به بروز خشونت یا آسیب های روانی شود. از این رو، توصیه می شود در مواجهه با فردی که تحت تأثیر الکل قرار دارد، با خونسردی، احترام و درک شرایط روانی او رفتار شود تا از بروز تنش های بیشتر جلوگیری گردد. این مقاله به نحوه رفتار با فرد الکلی می پردازد.
نحوه رفتار با فرد الکلی چگونه است؟
اعتیاد به الکل یکی از چالش برانگیزترین اختلالات روانی و رفتاری در جوامع مختلف است. افراد الکلی ممکن است به دلایل مختلفی از جمله فشارهای روانی، مشکلات خانوادگی، زمینه های ژنتیکی یا اختلالات روان شناختی به مصرف مداوم و مخرب الکل روی بیاورند. برخورد مناسب با این افراد نه فقط می تواند به بهبود وضعیت آن ها کمک کند، بلکه از آسیب های احتمالی به اطرافیان نیز جلوگیری می‌کند.
شناخت اعتیاد به الکل
اولین مرحله در برخورد با یک فرد الکلی، شناخت ماهیت این اختلال است. اعتیاد به الکل یک بیماری مزمن مغزی به شمار می آید که بر عملکرد شناختی، رفتاری و اجتماعی فرد تأثیر می‌گذارد. فرد الکلی کنترل مصرف خود را از دست داده و اغلب با پیامدهای جسمی، روانی و اجتماعی متعددی روبرو می شود. بسیاری از این افراد به دلیل احساس گناه، شرمندگی یا انکار، از پذیرش مشکل خود خودداری می کنند.
مرزگذاری آگاهانه
در حالی که همدلی اهمیت دارد، لازم است مرزهایی سالم و مشخص نیز تعریف شود. ممکن است فرد الکلی در اثر رفتارهای پرخطر یا غیرقابل پیش بینی، به خود و دیگران آسیب بزند. اطرافیان باید به وضوح بیان کنند که چه رفتارهایی برای آن‌ها غیر قابل قبول است، بدون آنکه فرد را طرد یا تحقیر کنند. مرزگذاری می تواند شامل محدود کردن دسترسی به منابع مالی، مراقبت از کودکان، یا امتناع از همراهی در موقعیت هایی باشد که مصرف الکل را تشویق می کنند.
اهمیت همدلی و درک متقابل
هیچ فردی صرفاً با سرزنش و تحقیر بهبود پیدا نمی کند. در برخورد با فرد الکلی، مهم ترین نکته داشتن رویکردی همدلانه است. درک احساسات، ترس ها و زخم های روانی فرد، زمینه را برای گفت و گویی سازنده فراهم می کند. حتی اگر رفتار فرد آسیب زا و آزاردهنده باشد، برخورد خشن یا قضاوت گرانه تنها به تشدید مشکل منجر می‌شود. باید تلاش کرد شخص احساس کند که در محیطی امن و به دور از قضاوت قرار دارد.
پرهیز از درگیری مستقیم در زمان مستی
زمانی که فرد تحت تأثیر الکل قرار دارد، قدرت تحلیل، کنترل رفتار و درک منطقی او کاهش پیدا می کند. در این شرایط، بحث و جدل نه تنها بی نتیجه است، بلکه ممکن است منجر به درگیری فیزیکی یا آسیب های روانی شود. بهترین راهکار در این مواقع، حفظ آرامش و صبوری است. گفت و گو در مورد مشکل باید به زمانی موکول شود که فرد هوشیاری کامل دارد.
امید و صبر، کلیدهای اساسی
درمان و بهبود اعتیاد فرایندی زمان بر و پرنوسان به شمار می آید. ممکن است فرد مدام دچار لغزش شود. با این حال، وجود حمایت روانی، احساس امید و ارزشمندی به زندگی، در روند بهبود نقش مهمی دارند. هر گامی که فرد در مسیر بهبودی برمی دارد، باید با تشویق و احترام همراه باشد.
پرهیز از شخصی سازی رفتارهای فرد
فردی که دچار وابستگی به الکل است، گاهی رفتارهایی خارج از شخصیت واقعی خود بروز می دهد. پرخاشگری، بی توجهی، انکار و حتی دروغگویی ممکن است بخشی از تأثیرات مستقیم یا غیر مستقیم الکل بر ذهن و روان او باشد. اطرافیان باید این نکته را درک کنند که بسیاری از این رفتارها حاصل اختلال است، نه بازتابی از احساس واقعی فرد نسبت به آنان. اگر رفتارهای او را شخصی برداشت کنید، احتمال رنجش، عصبانیت و ناامیدی بسیار بیشتر می شود و تعامل مؤثر مختل خواهد شد.
نقش تغذیه و فعالیت بدنی در بهبود رفتار
در بسیاری از موارد، فرد الکلی دچار سوء تغذیه، کمبود ویتامین ها (مانند تیامین)، کم آبی و اختلال در عملکرد مغز می شود. تغذیه سالم، مصرف مکمل های لازم، آب کافی و حتی ورزش سبک، می تواند به کاهش اضطراب، تنظیم خلق و بالا رفتن انگیزه برای درمان کمک کند. تشویق غیر مستقیم به این موارد، گامی مؤثر در جهت بهبود شرایط جسمی و روانی فرد است.
نقش سبک های دلبستگی در واکنش اطرافیان
سبک دلبستگی افراد به خصوص در روابط نزدیک با فرد الکلی تأثیر زیادی دارد. افرادی با سبک دلبستگی اضطرابی، ممکن است بیش از حد کنترل گر یا وابسته شوند و مسئولیت درمان را به دوش بگیرند. افرادی با سبک اجتنابی نیز ممکن است به سرعت فاصله بگیرند و از کمک مؤثر امتناع کنند. شناخت سبک دلبستگی خودتان می تواند به تعامل متعادل تر و سالم تر کمک کند.
تأثیر الگوهای بین نسلی
در برخی خانواده ها، مصرف الکل و اختلالات روانی سابقه دار هستند و الگویی بین نسلی دارند. گاهی فردی که امروز با الکل درگیر است، در کودکی با پدر یا مادری الکلی زندگی کرده یا در محیط پرتنش بزرگ شده است. درک این الگوها می تواند به فهم عمیق تری از دلایل رفتاری فرد منجر شود و همچنین جلوی تکرار آن در نسل بعدی را بگیرد.
توجه به زبان بدن و فضای عاطفی
رفتار با فرد الکلی فقط به کلمات محدود نمی شود. لحن صدا، تماس چشمی، حالت چهره و حتی سکوت ها می توانند پیام هایی قوی منتقل کنند. اگرچه گفت و گوی مستقیم ضروری است، اما کیفیت ارتباطات غیر کلامی گاهی بسیار مؤثرتر است. مهم است که در تعامل با فرد الکلی، فضای عاطفی آرام، امن و پذیرنده ای ایجاد شود تا مقاومت ذهنی او کاهش پیدا کند.
ارزیابی خطر و پیشگیری از خشونت
یکی از ابعاد مهم در هنگام برخورد با شوهر الکلی، بررسی خطرات احتمالی برای اعضای خانواده است. در مواردی که پرخاشگری، تهدید یا خشونت جسمی رخ می دهد، امنیت باید در اولویت باشد. در چنین مواقعی، لازم است با مشاور، مددکار اجتماعی یا حتی نیروی انتظامی مشورت شود. ترک خانه یا ایجاد فاصله موقت برای حفاظت از کودکان یا خودتان، نه تنها جایز بلکه گاهی اوقات واجب است.
تشخیص تفاوت بین ترک الکل و بهبودی کامل
بسیاری از اطرافیان تصور می کنند اگر فرد برای مدتی الکل مصرف نکند، دیگر مشکلی وجود ندارد. در صورتی که ترک جسمی فقط آغاز راه است. بهبودی واقعی یعنی فرد مهارت های مقابله ای جدید بیاموزد، وضعیت روانی خود را تثبیت کند، و کیفیت روابط خود را بهبود بخشد. حمایت بلندمدت و آگاهانه باید چیزی فراتر از ترک جسمی باشد.
ترغیب به درمان حرفه ای
افراد الکلی برای بهبودی به درمان تخصصی نیاز دارند. این درمان ها می توانند شامل مشاوره روان شناختی، دارو درمانی، بیزاری درمانی، گروه درمانی و حتی بستری در مراکز ترک اعتیاد باشند. اطرافیان باید با مهربانی و بدون تحمیل، فرد را به مراجعه به متخصص ترغیب کنند. گاهی اوقات ممکن است نیاز باشد از طریق مداخلات خانوادگی، زمینه برای پذیرش درمان فراهم شود.
منبع : آرگا
