همیشه برای یک فرد بینا بسیار مشکل است که حال یک فرد نابینا را درک کند. کودکان بینا بسیاری از مفاهیم و فرآیندها را از طریق حس بینایی شان می آموزند اما کودکان نابینا به دلیل نداشتن حس بینایی این توانایی را ندارند. اگر سایر حواس آنان از جمله حواس لامسه و شنیداری شان را در دوران کودکی از طریق بازی. اموزش. توانبخشی تقویت کنیم می توانیم به آنان بسیاری از مهارت های اجتماعی و زندگی حرفه ای را بیاموزیم. در ادامه به روش های آموزش کودکان نابینا خواهیم پرداخت.
آموزش کودکان نابینا
بهترین راه آموزش استفاده از مدارس و معلمان مختص این کودکان است.
اولین سوالی که باید در راستای آموزش کودکان نابینا به آن جواب دهید این است که کودک شما کدام یک از روش های مختلف آموزش را دوست دارد و همچنین مناسب اوست.
در لیست زیر روش های مختلف آموزش و مزایا و معایب آن ها را آورده ایم:
کلاس های آموزشی عمومی
اولین روش آموزش کودکان نابینا و آسان ترین آن کلاس های آموزش عمومی است. در این کلاس ها کودک نابینا و یا کم بینا در کنار کودکان بدون معلولیت قرار می گیرند. این روش یکی از روش هایی است که کمترین بازدهی را دارد. زیرا همینطور که پیش تر نیز گفتیم دانش آموزان نابینا و کم بینا باید به روش های مخصوص خودشان آموزش ببینند.
اما به این نوع روش می توان یک دید مثبت نیر داشت در این کلاس ها کودک شما باید سعی کند که با کودکان عادی دیگر و روش های آموزش سازگار شود و این می تواند برای آینده کودک عامل مثبت باشد.
همچنین در برخی از مدارس عادی ممکن است برخی از معلم ها روش آموزش به کودکان نابینا را فرا گرفته باشند و گاهی اوقات با برخی آموزش های اضافی به کودک شما مانند خط بریل و آموزش های تقویت قدرت شنیداری می توانند به کودک شما کمک کنند.
این روش زیاد توصیه نمی شود زیرا همان طور که بیشتر گفتیم کمترین بازدهی را برای کودک شما دارد.
کلاس های اختصاصی
برخی از مدارس یک کلاس برای دانش آموزان کم بینا و نابینا تشکیل می دهند.
در این کلاس ها تمام دانش آموزان نابینا و کم بینا در کنار یکدیگر قرار می گیرند و یک معلم آموزش دیده با روش مختص به این کودکان به آن ها آموزش می دهد. این نوع کلاس ها ممکن است که بسیار کم وجود داشته باشد گاها شاید در هر شهر فقط یک کلاس برای کودکان نابینا و یا کم بینا تشکیل شود.
در این کلاس ها آموزش خط بریل و همچنین آموزش تقویت قدرت شنیداری به کودکان داده می شود.
ممکن است که این دانش آموزان برای برخی از کلاس های عمومی با دانش آموزان عادی در یک کلاس قرار بگیرند مثلا ممکن است در زنگ ورزش کلاس ها با هم تلفیق شوند.
مدارس اختصاصی
مدرسه اختصاصی که در ایران به اسم مدرسه نابینایان وجود دارند یکی از بهترین روش های آموزش به کودکان است حتی شکل و نوع این مدارس برای کودکان نابینا طراحی شده است و کمترین خطر را برای آن ها دارد.
در این مدارس تمامی دروس به صورت کاملا اختصاصی به کودکان نابینا و یا کم بینا آموزش داده می شود و به همین دلیل این گونه مدارس بهترین گزینه برای آموزش کودکان نابینا هستند. در این مدارس به این دلیل که کودکان با یکدیگر وجه اشتراک زیادی دارند می توانند با یکدیگر بهتر ارتباط برقرار کنند و روحیه شاداب تری داشته باشند.
آموزش در خانه
در بعضی مواقع که مدارس یا کلاس های مخصوص نابینا و کم بینا در محل زندگی شما وجود ندارند می توانید خودتان با کودک در خانه کار کنید.
آموزش در خانه فرصت گفتگو و بازی با همسالان را از او می گیرد. به همین دلیل نمی توانید او را به کلاس های مناسب یا مدارس عادی بفرستید و در اوقات فراغت او خودتان درس های اختصاصی مانند خط بریل را به کودک آموزش دهید.
بهترین روش کدام است؟
همان طور که گفتیم بهترین روش آموزش مدارس اختصاصی است. اما شما باید با توجه به شناختی که از کودک دارید تشخیص دهید که بهترین روش برای او کدام است.
نکاتی برای آموزش بهتر در کودکان نابینا
اگر می خواهید خودتان به شخصه به کودک آموزش دهید و یا این که یک معلم کودکان نابینا هستید در ادامه به چند نکته برای بهتر کردن فرآیند آموزش اشاره کرده ایم:
خودتان کلاس را تشکیل دهید
اگر شما اشخاص دیگری را می شناسید که کودک آن ها نیز نابینا است می توانید همه آن ها را گرد هم جمع کنید تا هم کودکان بتوانند با یکدیگر تعامل بیشتری داشته باشند و هم کلاس ها شاداب تر برگزار شوند.
همه را کاملا بشناسید
اولین قدم برای آموزش ایجاد یک رابطه دو طرفه و دوستانه است برای این کار ابتدا شما باید به خوبی همه کودکان را بشناسید. وقتی شما از نقاط ضعف و قدرت و توانایی های کودک مطلع باشید می توانید ارتباط بهتری با او ایجاد کنید.
برای اینکه بتوانید هر کدام از کودکان را بشناسید صحبت کردن خصوصی با آن ها بهترین کار است.
لازم نیست که همیشه آن ها در حال یادگیری باشند
برای این که یادگیری بیش ترین بازدهی خود را داشته باشد زنگ تفریح و بازی و شادی بسیار مهم است. همچنین می توانید در هنگام بازی کردن نیز نکاتی را به آن ها آموزش دهید. مثل بازی هوپ که در آن می توانید شمارش پنج تایی اعداد را یاد بدهید.
کارهای مورد نیاز و روزانه را به آن ها آموزش دهید
مهارت های زندگی روزانه یکی از مهم ترین مهارت هاست که معمولا در مدارس به دانش آموزان آموزش داده نمی شود.
مهارت های ساده ای مانند جمع کردن اسباب بازی ها بعد از بازی و یا آب دادن به گیاهان خانه و اگر کودک کم بینا باشد بسیار از کار های خانه را مانند جارو کردن پخت و تهیه غذا … را می توان به او آموزش داد.
آموزش تهیه غذا را می توانید با درست کردن ساندویچ های سرد و یا تهیه سالاد که خطر کمتری نیز دارد انجام دهید.
برای کودکان کتاب های صوتی پخش کنید
گوش دادن به کتاب های صوتی برای هر کودکی لذت بخش است. شما می توانید قصه ها و یا درس های آن ها را به صورت کتاب های صوتی برای آن ها پخش کنید.
همیشه با اسمشان آن ها را صدا بزنید
برای این که کودک بفهمد دارید با او صحبت می کنید در ابتدای کلام همیشه نام او را صدا بزنید.
از کلمات اشاره استفاده نکنید
در آموزش های خود هیچ وقت از کلماتی مانند اینجا آنجا آن طرف و… استفاده نکنید. همچنین می توانید برای راهنمایی بیشتر از کلماتی مانند بالا پایین چپ راست استفاده کنید.
از پرسیدن سوال “چیزی می بینید” اجتناب کنید
به جای فعل دیدن از کلماتی مانند می شنوید یا حس می کنید استفاده کنید. استفاده از کلمه دیدن به دانش آموز حس ناخوشایندی می دهد.
از تضاد در رنگ ها استفاده کنید
دانش آموزان کم بینا می توانند به راحتی تضاد در رنگ ها را تشخیص دهند. مثلا اگر می خواهید ورزش فوتبال را انجام دهید دقت کنید که رنگ توپ متضاد با رنگ زمین باشد تا کودک بتواند راحت تر توپ را پیدا کند.
برای کودکان سرگروه تعیین کنید
می توانید برای این که کودکان نابینا بهتر در صف بمانند برای آن ها یک سر گروه مشخص کنید. توجه داشته باشید که لباس سرگروه باید با رنگ های متضاد مشخص شده باشد تا همه کودکان کم بینا بتوانند او را ببینند. سپس از تمامی کودکان بخواهید که هر کاری که سر گروه انجام می دهد آن ها نیز انجام دهند.
نکات ایمنی
برای این که کودکان بتوانند راحت تر راه خود را پیدا کنند شما باید یک جاده برای آن ها ایجاد کنید و تمامی آن ها نیز باید قوانین جاده مانند از راست حرکت کردن را یاد بگیرند.
برای ایجاد یک جاده می توان از نرده های پلاستیکی و یا آهنی استفاده کنید و یا این که کف جاده ای که تعیین کرده اید را موکت کنید و یا از خرده سنگ ها استفاده کنید. با این کار آن قسمت با دیگر قسمت ها متمایز و قابل تشخیص می شود.
در ادامه با کلیک روی لینک مقابل می توانید روش های تشخیص نابینایی نوزادان و علت بروز آن را مطالعه کنید.
منبع : آرگا
