پرتودرمانی به بیمان سرطانی کمک می کند، تا به مقابله با بیماری خود بپردازند، در این روش سلول های سرطانی تا حد امکان کوچک می شوند و یا از بین می روند. تغذیه مناسب در این دوران دارای اهمیت فراوانی می باشد، به طوری که می توان گفت غذا بخشی از درمان پزشکی در طول درمان سرطان است. از آنجایی که تغذیه در پرتودرمانی یک فاکتور مهم به شمار می رود، لازم است به ذکر برخی نکات در این رابطه بپردازیم.
داشتن تغذیه مناسب در این دوران سخت قوای لازم را برای بدن فراهم میکند، تا قدرت تحمل درمان را داشته باشد و روند بهبودی به سرعت طی شود. دریافت مواد مغذی سالم در رشد بافت های سالم و ترمیم آن ها موثر است و سیستم ایمنی را تقویت می کند، همچنینی این امر کمک می کند، تا بیمار بتواند عوارض جانبی این روش درمانی را پشت سر بگذارد و خطر عفونت به حداقل برسد.
تغذیه در پرتودرمانی
معمولا پرتودرمانی با عوارض ناخوشایندی همراه می باشد، که می تواند در میزان اشتها و از دست دادن حس چشایی موثر باشد، بنابراین احتمال دارد، فرد نتواند کالری و پروتئین کافی را دریافت کند، از این رو پزشک نکاتی را در رابطه با رژیم غذای به بیمار یادآوری می کند و یا از بیمار می خواهد، در طول این دوران تحت نظر یک متخصص تغذیه باشد.
مهم ترین هدف از تغذیه مناسب این است، که شخص تحت پرتودرمانی بتواند، وزن خود را ثابت نگه دارد و مواد غذایی مفید را دریافت کند. در این دوران شخص تحت درمان باید به عوارض درمان و تاثیرات آن بر میزان اشتها دقت کافی داشته باشد و در صورتی که شاهد تغییراتی در آن بود، آن ها را با پزشک خود در میان بگذارد. لام است یک برنامه غذایی مناسب پیش از درمان در اختیار داشته باشید و بر اساس آن به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کنید.
مصرف مواد غذایی مفید مانند میوه ها، سبزیجات، غلات و پروتئین ها بدون چربی باید افزایش یابد و از مصرف مواد غذایی مضر چون چربی های اشباع، قند، نمک و الکل پرهیز شود. بهترین راه برای افرادی که اشتهای کافی ندارند این است، که وعده های غذایی خود را کوچک و بین ساعت های کوتاه تری پخش کنند، تا بتوانند در یک روز مواد غذایی بیشتری دریافت کنند. نوشیدن مقدار کافی آب و مایعات نیز نباید فراموش شود.
اصول مهم تغذیه
رعایت اصول مهم و ساده در این راه پر پیچ و خم مسیر را برای شما تا حد ممکن هموار خواهد کرد، بنابراین اطلاع داشتن از اصول مهم تغذیه در پرتودرمانی بسیار سودمند خواهد بود. همانطور که قبل تر نیز اشاره شد، توصیه می شود، وعده های غذایی را کوچک تر شود، اما تعداد آن افزایش یابد، بنابراین می توانید، در روز شش تا هشت وعده غذایی داشته باشید.
غذا هایی را در برنامه غذایی خود جای دهید، که دارای کالری زیاد باشند و بهتر است، مصرف غذا ها و نوشیدنی های کم کالری را محدود کنید. از تمام غذا های متنوع استفاده کنید تا بتوانید پروتئین و کالری لازم را دریافت کنید، در این بین اهمیت مصرف سبزیجات تازه و میوه ها را از یاد تبرید و در مصرف آن ها فراموشکار نباشید.
یکی از گزینه های مناسب همراه داشتن همیشگی غذا و میوه می باشد، با این روش می توانید، در زمان های فراغت یا در طول جلسه درمان، در ماشین، هنگام انتظار برای ملاقات با پزشک و سایر تایم های آزاد از غذایی که به همراه دارید، استفاده کنید. با جلو رفتن پروسه درمان احتمال دارد، عوارض بیشتری را شاهد باشید، در این صورت بر مصرف مایعات و غذا های نرم بیشتر تاکیدد می شود، تا کالری لازم توسط آن ها دریافت شود.
توجه به واکنش های بدن
عوارض جانبی پرتودرمانی برای هر فرد متفاوت خواهد بود، برای برخی این عوارض کوتاه مدت و بسیار خفیف می باشد و برای برخی دیگر آزاردهنده است. این عوارض می تواند، تغذیه در پرتودرمانی را تحت تاثیر قرار دهید و شامل بی اشتهایی، تغییرات چشایی، اختلال در بلع و جویدن، مشکلات روده ای مانند اسهال و حالت تهوع شود. با وجود اینکه هدف از پرتودرمانی تاثیر گذاری بر سلول های مخرب و نابودی آن ها می باشد، در مواردی سلول های سالم نیز تحت تاثیر این روش درمانی قرار می گیرند و عوارضی مانند حالت تهوع و استفراغ، کم اشتهایی و تغییر حس چشایی، گاز و نفخ معده، زخم دهان، کم آبی و کاهش وزن به وقوع می پیوندد.
دراین دوران لازم است، باید ها و نباید های تغذیه ای هنگام پرتودرمانی را که پزشک گوش می کند، به خاطر بسپارید و تا جایی که برای شما مقدور است، انعطاف پذیری به خرج دهید. هر زمان که میل به سنت شکنی غذایی داشتید، می توانید سنت های غذایی را در هم بشکنید و غذای دلخواهتان را مصرف کنید، ممکن است برای صبحانه شام بخواهید، یا ترجیح دهید صبحانه را برای شام میل کنید، در این راه برنامه های سختگیرانه را کنار بگذارید و مطابق میل بدن خود رفتار کنید، تا غذایی که در آن لحظه حس خوبی به آن دارید را دریافت کنید.
افزایش کالری
تغذیه در پرتودرمانی امری بسیار مهم است و کمک شایانی برای شکست بیماری به شمار می آید، بنابراین برای افزایش میزان کالری از روش های تازه استفاده کنید، تا غذا ها هیجان انگیز و خوش طعم تر شود و میل بیشتری برای مصرف داشته باشید، به همین منظور می توانید، انواع میوه را به همراه خامه، بستنی، ماست پرچرب و پنیر خامه ای میل کنید. از ترکیب تخم مرغ آبپز با سس مایونز یا کره و پنیر خامه ای نیز استفاده کنید.
می توانید، از سایر روش هایی چون افزودن لوبیای چیتی پخته شده، جوانه گندم یا تخم مرغ به سالاد کاهو، تهیه خاگینه خانگی به همراه شیر پرچرب شکر قهوه ای و کره، اضافه نمودن یک قاشق غذاخوری شیر خشک به شیر پرچرب، ترکیب کردن پودر کاکائو شکر یا عسل به شیر پرچرب، مصرف شیر به صورت شیر پسته، شیر نارگیل، شیر خرما و غیره، پوره سیب زمینی با کره یا شیر پرچرب و خامه، ترکیب موز و کره بادام زمینی، هات چاکلت همراه با شیر پرچرب، ساندویچ تن ماهی و مایونز یا پنیر خامه ای، کیک شکلاتی و خامه فراوان استفاده کنید، تا اشتهای بیشتری داشته باشید و کالری بیشتری نیز دریافت کنید. استفاده از این خوراکی های پرکالری که موجب افزایش وزن می شوند، بسیار تاثیر گذار خواهد بود.
دریافت پروتئین
دریافت پروتئین کافی می تواند، سهم قابل توجهی در بهبودی ایفا کند. پروتئین کافی با مصرف مواد غذایی چون گوشت، ماهی، تخم مرغ، پنیر و شیر چرب تامین شود. استفاده از مواد غذایی با انرژی بالا مانند میلک شیک و سوپ انرژی مورد نیاز را فراهم می کنند. همچنینی می توانید، از پزشک خود بخواهید، در صورتی که این امکان وجود داشت، استفاده از پودر های پروتئینی را برای شما تجویز کند، تا از دریافت پروتئین کافی آسوده خاطر باشید.
پس از پرتودرمانی
تغذیه در پرتودرمانی اهمیت بالایی دارد و لازم است، این توجه به تغذیه به مراحل بعد از پرتودرمانی نیز معطوف شود، مکرر غذا خوردن را ادامه دهید، تعداد وعده های غذایی را به قدری افزایش دهید، که هر سه ساعت از این وعده ها غذایی استفاده کنید. احتمال دارد، متوجه کاهش وزن در این دوران شوید و اشتهای کافی نداشته باشید، برای حفظ وزن لازم است، از غذا های پرکالری استفاده کنید، زیرا مقدار کمتری غذا می خورید، بنابراین این مقدار کم باید کالری مورد نیاز را تامین کنند.
ممکن است، با مشکلاتی چون بلع دشوار و گلو درد روبه رو شوید، استفاده از غذا های نرم و مایعات علاوه بر تسکین این درد، به تامین کالری مورد نیاز نیز کمک خواهند کرد، در دوران پرتودرمانی و پس از آن نوشیدن مایعات اهمیت بسیاری دارد و نباید از آن غافل شد. در این دوران جسم و روح بیمار دچار خستگی می شود و تمایلی نیز برای تغذیه مناسب ندارد، اما با توجه به اهمیت تغذیه نباید از رژیم مناسب در این دوران دست کشید و با هر سختی باید مقابله کرد.
چند نکته
با توجه به این امر که تغذیه در پرتودرمانی احتمالا سخت خواهد بود، استفاده از غذا های با بافت نرم در هنگامی که دچار احساس درد در دهان می شوید، موثر واقع خواهد شد، به این منظور می توانید، از انواع پوره، حریره و آبمیوه استفاده نمایید. در صورتی که دچار زخم در دهان شدید، از مصرف مواد غذایی اسیدی و ترش و شور و نان خشک پرهیز نمایید. درمان خانگی زخم دهان با روش های طبیعی و سنتی امکان پذیر می باشد و ممکن است، استفاده از این روش تواند، در بهبودی زخم دهان تاثیر خوبی داشته باشد. در صورتی که زخم در دهان وجود نداشته باشد، برای رفع خشک شدن دهان می توانید، از آبنبات های ترش یا آدامس استفاده کنید.
پرتودرمانی در مناطقی از بدن ماند سر و گردن موجب می شود، تا طعم فلز مانندی در دهان ایجاد شود، برای رفع این مشکل دهان را مکررا شسته مایعات کافی نوشیده و گوشت سفید را جایگزین گوشت قرمز کنید. چنانچه تمایلی به مصرف گوشت ندارید، از حبوبات بیشتر استفاده کنید. برای کاهش حالت تهوع غذاهایی با هضم آسان در وعده های بیشتر و حجم کمتر میل نمایید و در هنگام غذا خوردن از نوشیدن مایعات پرهیز کنید.
تا زمانی که حالت تهوع کنترل نشده است، بهتر است از خوردن غذا اجتناب کنید و از مایعات کافی و آبمیوه های طبیعی برای تغذیه در پرتودرمانی استفاده کنید. در صورت وجود احساس نفخ و دل درد مصرف شیر سخت خواهد بود، تا بر طرف شدن این مشکل شیر مصرف نکنید. در هنگام ابتلا به اسهال از غذا های دارای فیبر ماند میوه ها، سبزیجات و مواد غذایی خام و سبوس دار استفاده نکنید و مایعات کافی بنوشید و برای رفع یبوست مواد غذایی دارای فیبر استفاده کنید، مانند سبزیجات و غلات و آب کافی را از یاد نبرید، همچنین نوشیدن آب در ابتدای روز و در میانه های روز به برطرف شدن، این مشکل کمک می کند.
منبع : آرگا
