تاریخچه نان به نظر یکی از قدیمی ترین تاریخچه هایی می باشد که در این مطلب می خوانید. در حقیقت نان یکی از قدیمی ترین غذاهای می باشد که بشر آن را غذاهایی است که بشر آن را درست کرده و پیشینه آن به عصر حجر باز می گردد.
آشنایی با تاریخچه نان
تاریخچه نان به اواخر عصر حجر باز می گردد. در آن زمان اولین بار دانه غلات را با آب مخلوط نموده و سپس از خمیر حاصله نان درست می کردند. در عصر حجر نان را روی سنگ های داغ زیر آفتاب می پختند. در برخی منابع گفته شده نان غذای بسیار باستانی به قدمت ۲۲ هزار سال می باشد.
در عصر یونان باستان، درست کردن نان یکی از مهمترین بخش های آشپزی به حساب می آمد. همچنین چون از نان در مراسم مذهبی نیز استفاده می شد، دارای اهمیت معنوی نیز بود. شاید غیر قابل باور باشد ولی نان بیشتر از ده هزار سال است که بخشی از زندگی روزمره همه مردم جهان می باشد. تاریخچه نان داستانی است که به زمان خیلی دور باز می گردد.
با توجه به کشفیات باستان شناسان، نان از دوازده هزار سال پیش در نواحی مختلف دنیا غذای اصلی روزمره مردم بوده و در عصر نوسنگی نیز احتمالا نان را از دانه های ساییده شده از غلات وحشی مخلوط با آب درست می کردند و آن را روی سنگ های داغ زیر خاکستر می پختند.
پیشینه نان در جهان
می توان گفت نان غذای جهانی بوده و کمتر کشوری در جهان وجود دارد که در سنت و فرهنگ آشپزی خود، نوعی نان درست نکرده باشد. نان در تمام سفره های جهان نماد فرهنگ، تاریخ و مردم شناسی، گرسنگی، ثروت و جنگ و صلح بوده و می باشد. این غذای ظاهرا ساده نه تنها تاریخچه ای دارد که با تمدن ها همراه می باشد بلکه یک غذای اصلی و ضروری برای بقای افراد در سالیان سال می باشد.
معانی بسیاری از نان مقدس، نان سکولار، نان جنگی، نان معمول تا نان روزانه به آن نسبت داده شده و به طور کلی نان به عنوان استعاره ای بزرگ از تاریخ بشریت می باشد. پژوهشگران عقیده دارند که تولید نان با کشت محصولات و کشاورزی در ارتباط مستقیم است.
درست است که آغاز کشاورزی حدود ۱۲ هزار سال پیش می باشد ولی تاریخ نان و درست کردن آن به ده هزار سال پیش زمانی که انسان به فکر کاشت گندم و جو در مزارع افتاد، باز می گردد. ولی در بررسی های جدید انجام شده توسط باستان شناسان در یک شهر قدیمی شکارچی محور مشخص شد که تاریخ نان بسیار قبل از تر ایجاد آن در عصر کشاورزی می باشد.
پژوهشگران در کشف های این ناحیه بقایایی از نشاسته جو و دایره ای از خاکستر را یافتند که مرتبط به ۲۲ هزار سال قبل بوده و این شواهد نشان می دهد تولید نان احتمالا به قبل از این که انسان به کشاورزی روی بیاورد، باز می گردد.
نان یکی از کهن ترین غذاهای تولید بشر می باشد. انسان ها وقتی خواستند نان تهیه کنند آن را به روش مسطح تولید نمودند. در نان های اولیه، تخمیر انجام نمی شد. بعدها انسان پی برد که اگر خمیرمایه یا خمیر ترش به آن افزوده شود، کیفیت و طعم نان بهتر خواهد شد. این مورد مهم در مصر باستان رخ داد.
آشپز فرعون که نان را به صورت فتیر درست می کرد، یک روز فراموش کرد آن را به موقع تهیه کند. خمیر مانده بعداز مدتی ترشید و از آن خمیر ترشیده نان درست کرد و بعد با ترس از عقوبت فرعون نان ترشیده را به نزدش برد. فرعون و مهمانان او از طعم و مزه این نان خرسند شده و آن موقع بود که پی بردند اگر به نان خمیر مایه یا خمیر ترش اضافه گردد، طعم و مزه اش اصلاح می شود.
در زمان یونان کهن، تهیه نان از مهمترین بخش های آشپزی به حساب می آمد که البته چون در مراسمات مذهبی مورد استفاده بود، اهمیت معنوی هم داشت.اولین کوره بسته برای پخت غذاها از جمله نان را نیز احتمالا یونانی ها ایجاد کرده اند. در تاریخ اروپا، حداقل از قرن هزار قبل از میلاد مسیح، نان به عنوان غذای اصلی محسوب می شده است.
شکل اولیه این نان ها برعکس نان های امروزی از نان بدون مخمر بوده که به صورت ورقه ای و از ترکیب آرد و آب درست می شد. به تدریج نان هایی درست شدند که در تهیه آن ها از مخمر استفاده شد. به طور مثال در حدود نه هزار سال قبل کشاورزان سومری در دره های حاصلخیز برای تهیه نان گندم از مخمرهای استفاده می شد که به صورت طبیعی از ترکیب غلات خرد شده خام با آب درست می شد.
خمیرهایی که درست می شد، کمی ترش بوده و قرص های سنگینی از نان با بافت زبر و خشن از آن ها می پختند. تهیه این نان ها که با کمک خمیر ترش یا خمیر مایه ایجاد می شد هنوز نیز در آسیای میانه وجود داشته و یکی از نمونه های آن سنگک ایرانی می باشد.
در ابتدای قرن بیستم میلادی نان ها به شکل ورقه ای شده آماده و راهی بازار شد. ولی از آنجا که مردم تصور داشتند این نان ها زود بیات می گردند، مورد استقبال قرار نگرفتند. اما اندکی بعدتر نان های برش زده و بسته بندی شده و با استقبال روبرو شدند. ضمنا در گذشته سال ها نان های سفید به افراد ثروتمند و نان های تیره به مردم فقیر اختصاص داشت.
زیرا تصور می کردند نان سفید مرغوب بوده از این رو گران تر بوده و تنها ثروتمندان قدرت خرید آن را داشتند. ولی از قرن بیستم این تصور تغییر کرد. زیرا از نظر علمی مشخص شد که نان های تیره دارای مواد مغذی بوده و ارزش غذایی بالاتری دارند. در عین حال نان های سفید به علت کمبود مواد مغذی کمتر مورد استفاده است.
نان در ترکیب غذایی مردم جهان به ویژه ایران جایگاه خاصی دارد و در حال حاضر پرمصرف ترین محصول غذایی می باشد که از انواع آرد غلات درست می شود.
پیشینه نان در ایران
در رسوم کهن ایرانیان، گندم نماد روزی، فراوانی و نشانه خیر و برکت، سرسبزی و زایش می باشد. ایرانیان باستان دستاوردهای سترگی در صنعت نانوایی داشتند. در حالی که یونانی ها و رومی ها در حال آزمون و خطا بودند، گفته شده ایرانیان اولین افرادی بودند که آسیاب های بادی را حدود ۶۰۰ سال پیش از میلاد اختراع کردند.
آسیاب های بادی آن دوره هنوز در روستاهای کوچکی در نزدیکی مرز ایران و افغانستان مشاهده می شود. آن آسیاب های خاص حدودا هزار سال فعال بوده اند. به گفته محققان، ایرانیان حداقل از ۶-۷ هزار سال پیش، گندم را می شناختند و به کشت آن مشغول بوده اند.
شواهد باستان شناسی وجود گندم های ۶-۷ هزار ساله را در تخت جمشید و دامغان ارائه می دهند. در ایران نیز مانند دیگر نقاط دنیا از آنجا که نان غذای اصلی مردم بود، اول در خانه و به روش های مختلف درست می شد. ولی با افزایش جمعیت و توسعه یک جا نشینی و بعد از آنکه مصرف نان شدیدا زیاد شد و مشاغل متعددی ایجاد شد، نان هم در مغازه های نانوایی توسط شاطر یا نانوا پخته می شد.
با توسعه فناوری و ورود ماشین آلات صنعتی و ضمنا تولید نان های صنعتی، تاریخچه نان در ایران با تحول همراه شد. با وارد شدن نان های صنعتی به بازار، ذائقه مردم جامعه نیز متحول شد. با توسعه و رونق خرید نان، خرید و اجازه مغازه نانوایی نیز در جامعه شکل یافت.
در ایران نیز در هر ناحیه از کشور یک یا چند نوع نان محلی درست شده و مورد مصرف قرار گرفت که بیشتر نان ها مسطح و نیمه حجیم بودند. در اکثر مغازه های نانوایی نان های مسطح تولید شده و پخت نان های نیمه حجیم و حجیم در روزهای خاص و به مناسب های متعدد، اعیاد ملی و مذهبی درست می شد.
اولین بار چه کسی نان را پخت؟
به طور کلی تاریخچه نان از هزاران سال پیش محصول یک کار گروهی بوده و هست. از این رو نمی توان مدعی شد که یک نفر این ماده غذایی را تولید کرده است. به نظر همه جوامع بشری از گذشته تا به حال در پیدایش و شکل گیری نان به هر شکلی که وجود داشته و هست، سهم دارند.
بعضی نیز عقیده دارند بذور گندم از اولین گیاهانی می باشند که توسط گروهی شکارچی از طبیعت جمع آوری شده و بذرها را در محل زندگی شان کشت نموده اند. این گروه از نخستین افرادی بودند که با کاشت این بذور غذای روزانه خود را فراهم می کردند. آن ها این دانه ها را به آرد تبدیل کرده و با آب مخلوط و خمیر حاصله را روی آتش مستقیم قرار داده و نان می پختند. این کار اساس خرد کردن جو و تولید نان را بنیان نهاد و در طول زمان به دیگر نقاط دنیا به شکل های گوناگون گسترش یافت.
سخن پایانی
تاریخچه نان به عنوان غذای باستانی ۲۲ هزار ساله بوده و همانطور که اشاره شد روی سنگ داغ زیر آفتاب مورد پخت قرار می گرفته است. مردم در سراسر دنیا از گذشته تا به حال در شکل گیری نان نقش شایانی داشته اند. در گذشته های دور پخت نان به عنوان یک غذای کامل سبب شد تا روستاها بزرگتر شده و شهرها ایجاد شوند.
نان نه فقط به عنوان یک غذا بلکه در گردش اقتصادی یک جامعه انسانی، کارآفرینی و هزاران کشف دیگری که حول محور آن روی داد، نقش موثری داشت. توسعه تمدن های بزرگی مانند مصر و … به پخت نان وابسته بود و زندگی انسان ها به جایی رسید که نان تنها یک کلمه نبوده و به عنوان امری مقدس در زندگی نقش پررنگی یافته بود.
به همراه تکامل بشر، تاریخچه پخت نان هم تکامل یافته تا به شکل امروز که در نواحی مختلف با اشکال مختلفی با شیوه های مخصوص به خود در حال پخت و تولید می باشد و این می تواند نشان از فرهنگ، نوع زندگی اجتماعی و حتی نوع مذهب و رسوم مردمان آن ناحیه باشد.
در پایان از همراهی شما سپاسگزاریم. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با تاریخچه شکلات و تاریخچه پیتزا روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
