توانایی شنوایی در نوزادان و کودکان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. چرا که رشد مهارت های زبانی و گفتاری آن ها در آینده به این مورد مهم وابسته است. در گذشته مشکلات مربوط به شنوایی نوزادان به ویژه ناشنوایی معمولا تا دو سالگی هیچ علائمی به همراه نداشت و پس از آن با صحبت نکردن کودک قابل تشخیص بود. مطالعات مختلف نشان داده است که تشخیص مشکلات مربوط به شنوایی پیش از ۶ ماهگی با نتایج بسیار بهتری در مقایسه با تشخیص آن بعد از ۶ ماهگی همراه است. در حال حاضر غربالگری شنوایی از همان ابتدای تولد به امری مهم در بسیاری از کشورها تبدیل شده است. این موضوع کمک می کند که اقدامات مربوط به اختلالات شنوایی در اسرع وقت و در پایین ترین سن به درستی انجام شود. در ادامه مطلب به علت کم شنوایی نوزاد و علائم بروز آن خواهیم پرداخت.
مهم ترین علل کم شنوایی نوزاد چیست؟
بسیاری از نوازادان ممکن است از همان ابتدای تولد دچار اختلالات شنوایی از جمله کم شنوایی یا ناشنوایی مادرزادی باشند. این در حالی است که عده ای دیگر در نوزادی شنوایی خود را از دست می دهند. در حالت کلی کم شنوایی نوزاد به دلیل مشکلات گوش خارجی و میانی می باشد. مجموع این مشکلات می تواند مانع انتقال صدا به گوش داخلی گردد. برخی از مهم ترین مشکلات مربوط به گوش میانی و خارجی شامل موارد زیر است:
- جمع شدن مایعات پشت لاله گوش.
- وجود زخم در لاله گوش.
- جمع شدن موم گوش.
- ورود اشیای خارجی به داخل گوش.
- پاره شدن لاله گوش و آسیب دیدن آن.
- وجود نقص های مادرزادی در ساختارهای گوش.
علاوه بر مشکلات گوش خارجی و میانی، علت کم شنوایی برخی نوزادان به دلیل مشکلات گوش داخلی است. در حقیقت آسیب وارد شدن به انتهای عصب گوش داخلی منجر به کم شنوایی نوزاد خواهد شد. این مشکل می تواند به یکی از دلایل زیر اتفاق بیفتد:
- تومور مغزی.
- چنانچه ساختار گوش داخلی غیر طبیعی باشد.
- اختلالات مادرزادی و ژنتیکی.
- قرار گرفتن در معرض مواد سمی یا برخی داروها هنگام جنینی یا نوزادی.
- عفونت های مغزی مثل آنسفالیت مغزی، مننژیت و یا عفونت سرخک که عملکرد شنوایی مغز را دچار مشکل می کند.
- عفونت های ژنتیکی از جمله سرخک، تبخال و توکسوپلاسموز.
به خاطر داشته باشید کمبود وزن هنگام تولد و سابقه خانوادگی اختلال شنوایی، می تواند به کاهش شنوایی در نوزادان منجر شود.
تگاهی به علائم نشان دهنده کم شنوایی در نوزادان
علائم کم شنوایی در نوزادان کمتر از سه ماه
این علائم در نوزادان کمتر از سه ماه به صورت زیر نشان داده می شود:
- در صورتی که نوزادان کمتر از سه ماه نسبت به صداهای بلند واکنش نشان ندهند، دچار مشکل شنوایی هستند.
- به طور معمول نوزادانی که دچار کاهش شنوایی هستند، با صداهای معمولی از خواب بیدار نمی شوند و صدای آهسته آن ها را آرام نمی کند.
- این قبیل نوزادان قادر به ساختن آواهایی مانند «اوه» نیستند و نسبت به صدای اطرافیان کوچک ترین واکنشی نشان نمی دهند.
علائم کم شنوایی در نوزادان بین سه تا هشت ماه
انتظار می رود که این نوزادان نسبت به صداها، چشم های خود را حرکت دهند. اما این نوزادان هیچ عکس العملی به صداها نشان نمی دهند. حتی در مواجهه با یک وسیله مانند جغجغه نیز واکنشی از خودشان نشان نمی دهند. آن ها تا ۶ ماهگی نمی توانند از صداهای محیط اطراف شان تقلید کنند و حتی در برابر تغییر صداها نیز بی تفاوت هستند.
علائم کم شنوایی در نوزادان بین نه تا دوازده ماه
نوزاد سالم نسبت به صداهای مختلف حساس بوده و واکنش نشان می دهد. حتی هنگام شنیدن اسم خودش هم واکنش نشان می دهد. او قادر به صداسازی و همزمان با آن تغییر صدایش است. در مقابل کودکانی که دچار مشکلات شنوایی هستند، هیچ کدام از توانایی های گفته شده را ندارند و حتی نمی توانند مادر و پدر خود را صدا بزنند.
تشخیص کم شنوایی نوزاد از چه راه هایی امکان پذیر است؟
به طور معمول پزشکان با استفاده از دستگاهی به نام اتوسکوپ گوش نوزادان را نگاه می کنند تا از این طریق اجسام خارجی، موم و ناهنجاری ها را که موجب کاهش کاهش شنوایی می شوند، تشخیص دهند. به صورت کلی مجموعه آزمایشات زیر با هدف تعیین مشکلات شنوایی در نوزادان انجام می شود:
- شنوایی سنجی پاسخ بینایی یا شنوایی سنجی بازی: هنگام شنوایی سنجی نوزادان ابتدا واکنش نوزاد به صدا از طریق بازی بررسی می شود تا از این طریق کم شنوایی نوزاد مورد ارزیابی قرار گیرد.
- آزمون پاسخ ساقه مغز شنوایی (ABR): در این روش الکترودها به منظور ارزیابی پاسخ عصب شنوایی به صداها مورد استفاده قرار می گیرند.
- آزمایش انتشار اتوآکوستیک (OAE): ابتدا یک میکروفون در گوش نوزاد قرار داده می شود تا وجود صدا مورد ارزیابی قرار گیرد. چنانچه هیچ اکو صدایی در کانال گوش نوزاد وجود نداشته باشد، کم شنوایی تشخیص داده خواهد شد.
روش های درمان کم شنوایی نوزاد
در بسیاری موارد امکان دارد درمان کم شنوایی در نوزادان از ۶ ماهگی آغاز شود. این موضوع بسیار اهمیت دارد و موجب می شود که رشد مهارت های زبانی و گفتاری در کودک روند طبیعی خود را طی کند. در واقع پزشک با توجه به وضعیت سلامت عمومی و علت اصلی کم شنوایی، یکی از روش های درمانی زیر را پیشنهاد خواهد کرد:
- تجویز دارو با هدف درمان عفونت های گوش.
- برداشتن تومورها.
- کاشت حلزون گوش با هدف کاهش شنوایی حسی- عصبی عمیق.
- اصلاح جراحی ناهنجاری های ساختاری.
- گذاشتن لوله گوش در نوزادانی که به عفونت های مکرر گوش مبتلا هستند.
- گفتار درمانی می تواند مشکلات ارتباطی کودکان را که ناشی از کم شنوایی هستند، بهبود بخشد. یادتان باشد حتی زمانی که دیگر کم شنوایی نوزادان قابل درمان نیست، باز هم آموزش زبان اشاره و گفتار درمانی به موقع می تواند به بهبود کیفیت زندگی آن ها کمک کند.
چه راه هایی برای پیشگیری از کم شنوایی نوزاد وجود دارد؟
در حالت کلی روش خاصی برای جلوگیری از کم شنوایی نوزادان وجود ندارد. با این حال بهتر است بدانید برخی عوامل مانند جلوگیری از قرار گرفتن در معرض سموم، داروهای خطر آفرینی که شنوایی نوزاد را تهدید می کنند و واکسیناسیون مادر، تا حد زیادی می تواند از کاهش شنوایی مادرزادی نوزاد جلوگیری کند. مطالعات مختلف نشان داده است که ایمن سازی می تواند از بروز مشکلات شنوایی در اثر عفونت های مختلف جلوگیری کند. هم چنین بهتر است خانواده ها کودک شان را در معرض صداهای خیلی بلند قرار ندهند؛ چرا که این موضوع می تواند به کم شنوایی ناشی از سر و صدا منجر شود.
مسئله دیگری که بهتر است به آن توجه داشته باشید، درمان زودهنگام عفونت گوش و عفونت های مغزی است که می تواند خطر کم شنوایی در نوزاد را مرتفع سازد. هم چنین انجام مشاوره ژنتیک به زوجین در زمان آمادگی برای بارداری، تا حد زیادی می تواند به کاهش این اختلال کمک کند.
به خاطر داشته باشید که کم شنوایی نوزاد می تواند یک مشکل مادرزادی باشد و یا این که بعد از تولد به وجود آید. بسیاری از مشکلات به وجود آورنده کم شنوایی با جراحی و مصرف برخی داروها به سرعت درمان می شوند. به همین خاطر هر گونه کوتاهی و تأخیر در درمان می تواند عملکرد شنوایی کودک را تحت تأثیر قرار دهد. چرا که بروز مشکل در شنوایی می تواند ایجاد مراکز شنوایی در مغز را با مشکل مواجه سازد.
منبع : آرگا
