گزیدگی به وسیله عروس دریایی یکی از شایع ترین انواع گزش شناگران و غواصان است. این نوع گزش می تواند منجر به خارش، تحریک پوستی و تورم شده و معمولا با درمان خانگی برطرف می شود. اغلب افرادی که توسط عروس دریایی دچار گزیدگی می شوند، تنها بعد از وقوع حادثه متوجه می شوند که یک عروس دریایی در نزدیکی آن ها بوده است. به این ترتیب ابتدا احتمال می دهند که این نیش از ناکجاآباد آمده است. البته نیش عروس دریایی بیشتر دردناک است تا خطرناک. با این حال چند نوع عروس دریایی وجود دارند که سم قدرتمندی در بدن انسان ترشح می کنند. نیش این گونه ها اگر درمان نشوند، می توانند خطرناک و چه بسا کشنده باشند. بهتر است بدانید اگر نیش عروس دریایی به موقع درمان شود، درد را کاهش داده و از بدتر شدن نیش جلوگیری می کند.
در ادامه مطلب همراه ما باشید تا با راه های درمان نیش عروس دریایی بیشتر آشنا شویم.
آیا نیش عروس دریایی کشنده است؟
یکی از مشکلات شایعی که اغلب شناگران و غواصان به آن دچار می شوند، گزیدگی توسط عروس دریایی است. شاخک های بزرگ در انتهای بدن عروس دریایی دارای هزاران نیش خاردار میکروسکوپی با سموم مختلف است که در زمان گزش به بدن طعمه تزریق می شود. البته شدت گزش توسط این حیوان متفاوت است. این گزش در بسیاری موارد باعث قرمزی، درد فوری و ایجاد علائم تحریک پوستی می شود. نوعی عروس دریایی وجود دارد که نیش آن می تواند در کل بدن اختلالات سیستماتیک ایجاد کند. در موارد بسیار نادر می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
بهتر است بدانید اغلب گزش های این حیوان به وسیله درمان های خانگی به طور کامل از بین می روند. البته واکنش شدید به مراقبت های پزشکی و اورژانسی نیاز دارد. این جانوران دارای گونه های مختلف و اشکال متنوعی می باشند. بعضی از آن ها خود را به جلبک های دریایی می چسبانند و زمان زیادی را روی بستر دریا سپری می کنند. هم چنین برخی از آن ها از طریق انقباض عضلاتشان قادر به حرکت به سمت جلو می باشند. جالب است بدانید عروس دریایی یکی از سمی ترین مخلوقات دریا به شمار می رود. بدن یک عروس دریایی از توده ای پولیپ مانند تشکیل شده که از داخل آن انشعابات زیادی به صورت رشته خارج می شود. سطح این رشته ها توسط هزاران سلول زهردار به نام نماتوسیت پوشیده شده است که می تواند یک انسان بالغ را در جا بکشد.
عروس دریایی چنگال هایی به بلندی ۱ تا ۳ متر دارد و جنس بدنش ژلاتین مانند است. این جانور دریایی قادر به سوراخ کردن پوست بدن انسان است. البته نیش عروس دریایی از مواد مختلفی تشکیل شده است که برخی از آن ها می تواند به واکنش آلرژیک منجر شود. سمی ترین نوع عروس دریایی، عروس دریایی استوایی است.
آشنایی با انواع عروس دریایی
اغلب انواع عروس دریایی تهدیدی جدی برای انسان به شمار نمی روند. با این حال بعضی از آن ها به خاطر ایجاد واکنش های سیستماتیک می توانند درد شدیدی را ایجاد کنند. در ادامه به انواع عروس دریایی اشاره خواهیم کرد:
۱. عروس دریایی یال شیری: یکی از بزرگ ترین انواع عروس دریایی در جهان، عروس دریایی یال شیری است؛ به گونه ای که قطر آن بیشتر از ۳ فوت (۱ متر) است. این جانور در آب های خنک مناطق شمالی اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام زندگی می کند.
۲. عروس دریایی جعبه ای: این نوع عروس دریایی که به “زنبور دریایی” معروف است، دارای نیشی سمی است که با درد شدیدی همراه است. نیش این حیوان در موارد نادری می تواند تهدید کننده حیات باشد. گونه خطرناک تر این حیوان، در آب های گرم اقیانوس هند و اقیانوس آرام زندگی می کند.
۳. گزنه دریایی: محل زندگی این جانور هم در دریای آب سرد و هم در دریای آب گرم می باشد. بیشترین انواع گزنه دریایی در خلیج چساپیک و امتداد ساحل شمال شرقی ایلات متحده مشاهده می شود.
۴. مرد جنگنده پرتغالی: این نوع عروس دریایی که به عنوان “عروس دریایی گل تکمه/ مگس آبی” شناخته می شود، بیشتر در دریاهای گرم زندگی می کند. مرد جنگنده پرتغالی دارای یک حباب پر گاز آبی یا بنفش است که موجب شناور شدن او روی آب می شود و همانند یک بادبان عمل می کند.
مهم ترین علائم و نشانه های شایع نیش عروس دریایی چیست؟
- تورم
- خارش
- لرزیدن، سوزش و درد ناگهانی
- درد ضربان دار در یک پا یا یک دست
- ایجاد شیارهای قهوه ای، قرمز یا بنفش بر روی پوست به دلیل تماس شاخک ها با بدن
نیش شدید عروس دریایی می تواند همزمان چند مورد از دستگاه های بدن را تحت تأثیر قرار دهد. این واکنش ها ممکن است به سرعت و یا چند ساعت بعد از گزش ظاهر شوند. به طور کلی مهم ترین علائم و نشانه های گزش شدید عروس دریایی عبارتند از:
- سردرد
- مشکلات قلبی
- درد و اسپاسم عضلانی
- مشکل در تنفس
- حالت تهوع، استفراغ و شکم درد
- ضعف، سردرگمی، سرگیجه و خواب آلودگی
شدت واکنش بدن به گزش این جانور به عوامل زیر بستگی دارد:
- زمانی که بدن در معرض نیش ها بوده است.
- نوع و اندازه عروس دریایی
- چه مقداری از پوست درگیر شده است.
- سن، اندازه و سلامت فرد. نوع واکنش ها در کودکان و افرادی با سیستم دفاعی ضعیف بسیار بیشتر می باشد.
اصلی ترین دلایل گزیدگی توسط عروس دریایی چیست؟
شاخک های عروس دریایی نیش های خاردار میکروسکوپی دارد. هر نیش دارای یک کیسه کوچک است که یک لوله نوک تیز، یک شاخک و یک سم دارد. عروس دریایی از این سم به منظور کشتن طعمه و محافظت از خود استفاده می کند. هنگام تماس طعمه با این شاخک ها، نیش های کوچک موجود در آن ها سمی را انتشار می دهند. لوله نوک نیز این نیش وارد پوست بدن شده و اقدام به تزریق سم می نماید. در نتیجه سم به سرعت بر محل گزش اثر گذاشته و وارد جریان خون می شود. جالب است بدانید حتی اجساد عروس دریایی های موجود در ساحل نیز می توانند با لمس شدن نیش های سمی آزاد کنند.
چه عواملی خطر گزش عروس دریایی را افزایش می دهند؟
به طور کلی شایع ترین عوامل گزیدگی توسط عروس دریایی شامل موارد زیر می باشند:
- شنا یا غواصی در مناطق پر از عروس دریایی بدون لباس محافظ
- شنا در ساحل و در مسیر باد
- شنا در مناطق شناخته شده به عنوان زیستگاه عروس دریایی
- بازی یا آفتاب گرفتن در سواحلی که دارای اجساد عروس دریایی است.
- شنا در زمان فراوانی و افزایش تعداد چترهای عروس دریایی (شکوفه عروس دریایی)
نیش عروس دریایی با چه عوارضی همراه است؟
- عفونت
- زخم یا تغییر رنگ پوست
- واکنش شدید آلرژیک
- تاول، جوش های جلدی، واکنش های شدید حساسیتی تأخیری یا سایر ناراحتی های پوستی یک هفته بعد از گزیدگی یا بیشتر
- سندرم ایروکاندجی که با فشار خون بالا، مشکلات قلبی و درد سینه و شکم همراه است.
بهترین زمان مراجعه به پزشک چه موقع است؟
اگر فرد علائم شدیدی داشته باشد، نیازمند درمان اورژانسی است:
- داشتن علائم یا واکنش حساسیتی شدید
- گزش منطقه وسیعی از پوست
نگاهی به راه های درمان نیش عروس دریایی
در بسیاری موارد درمان نیش عروس دریایی با استفاده از روش های خانگی انجام می شود. با این حال گاهی اوقات مشاهده می شود که واکنش بدن فرد در مقابل این نیش بسیار زیاد است. در این موارد باید هرچه سریع تر به بیمارستان مراجعه کرده و تحت نظر پزشک به درمان ادامه دهیم.
روش درمان نیش عروس دریایی به این صورت است که ابتدا با یک موچین استریل شده، شاخک های عروس دریایی را از قسمت نیش زده آن جدا کنید. سپس قسمت گزیده شده را در آب گرم قرار دهید. توجه داشته باشید که آب باید داغ باشد. البته نه در حدی که پوست فرد توسط آن سوزانده شود. سعی کنید محل گزش را به مدت ۲۰ الی ۴۰ دقیقه در آب داغ قرار دهید. هم چنین در طول درمان می توانید از انواع داروهای ضد حساسیت استفاده کنید تا التهاب و خارش ناحیه گزش تسکین پیدا کند.
در بیشتر موارد ناحیه گزش را می توان به وسیله سرکه، آب نمک یا خمیر جوش شیرین شستشو داد و بلافاصله از یک مسکن ضد درد استفاده کرد. برای این منظور می توانید محل گزش را به مدت ۳۰ ثانیه با سرکه شستشو دهید. هم چنین می توانید از آب دریا و جوش شیرین خمیری تهیه کرده و بر روی محل گزیدگی قرار دهید. انجام هرکدام از این روش ها می تواند نیش عروس دریایی را غیر فعال کند.
افرادی که واکنش های شدیدی نسبت به نیش عروس دریایی دارند، نیازمند مراقبت های اورژانسی می باشند:
- داروهای ضد درد
- پشتیبانی حیاتی جهت تثبیت فشار خون، تنفس و ضربان قلب
- احیاء قلبی ریوی
- پادزهر در صورت گزش عروس دریایی جعبه ای
دیگر شرایط نیازمند به درمان پزشکی
۱. گزش در نزدیکی چشم برای کنترل درد و گرگرفتگی چشم به مراقبت های اورژانسی و پزشکی فوری نیاز دارد. در این شرایط فرد به متخصص چشم ارجاع داده می شود.
۲. جوش پوستی یا سایر واکنش های پوستی به خاطر حساسیت تأخیری. این موارد یا مصرف کورتیکواستروئیدها و آنتی هیستامین خوراکی درمان می شود.
۳. مصرف مسکن های ضد درد و استفاده از لوسیون. می توانید از لوسیون لیدوکائین یا کالامین برای تسکین ناراحتی یا خارش استفاده کنید.
در هر شرایطی از دست زدن به اقدامات زیر اجتناب کنید؛ زیرا هیچ کمکی به التیام گزیدگی نخواهند کرد.
- بانداژ کردن محل گزیدگی
- استفاده از حلال هایی مانند الکل، اتانول، بنزین، فرمالین و آمونیاک به پوست
- شستشو با ادرار انسان
- شستشو با آب چشمه و …
- شستشو با آب دریا
- ماساژ دادن با حوله
- درآوردن نیش عروس دریایی با آسیب زدن به پوست
- استفاده از گوشت نرم کننده
از چه راه هایی می توان از نیش عروس دریایی پیشگیری کرد؟
۱. از شیرجه زدن در آب خودداری کنید: به منظور جلوگیری از گزیدگی صورت، نباید در هر منطقه ای شیرجه زد.
۲. پوشیدن لباس محافظ: اگر در مناطقی که دارای عروس دریایی است، شنا کرده یا غواصی می کنید، بهتر است برای حفاظت در برابر گزش، از لباس محافظ “مناسب برای جلوگیری از نیش” و “مناسب برای پوست” استفاده کنید.
۳. کسب اطلاعات: بهتر است با مقامات اداره کننده بخش بهداشت محلی، ساکنان محلی و نجات غریق ها پیش از غواصی و شنا در آب های ساحلی صحبت کنید و در خصوص زیستگاه عروس دریایی ها اطلاعات کسب کنید.
۴. استفاده از لوسیون های محافظ: طبق آمارها استفاده از لوسیون Safe Sea می تواند به کاهش میزان نیش در زمان تماس با شاخک های عروس دریایی کمک کند.
۵. ترک آب با حفظ آرامش: هنگامی که دچار گزش می شوید، به منظور جلوگیری از تزریق سم بیشتر به بدن، بدون دست و پا زدن اضافی از آب خارج شوید.
۶. پرهیز از شنا در طول فصل ازدیاد عروس دریایی: بهتر است در زمانی که تعداد عروس دریایی ها زیاد می شود، از شنا کردن در دریا خودداری کنید.
امیدواریم مطالب این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد. در پایان پیشنهاد می کنیم مقالات درمان نیش عقرب، درمان خارش نیش کک و درمان نیش زنبور را نیز مطالعه فرمایید.
منبع : آرگا
