تکنیک فاینمن چیست؟ آشنایی با مراحل ترفند فاینمن

فاینمن الکترودینامیک کوانتومی (نظریه برهم کنش بین نور و ماده) را بازسازی نمود و درک علم از ماهیت امواج و ذرات را تغییر داد. او در سال ۱۹۶۵ جایزه نوبل را برای پژوهش هایش در مورد الکترودینامیک کوانتومی دریافت نمود. ما در این مطلب در مورد تکنیک فاینمن صحبت می کنیم.

تکنیک فاینمن چیست؟

فاینمن مجموعه کامل از آزمایش‌ها را انجام داد و کلیه پدیده های متفاوت مربوط به نور، رادیو، الکتریسیته و مغناطیس را به هم پیوند داد. ابزارهای حل مسئله ای که او ابداع نمود در نیمه دوم قرن بیستم در خیلی از حوزه های فیزیک نظری گسترش پیدا کرد. نمایش تصویری برهم کنش های ذرات یکی از این ابزارها می باشد که نمودار فاینمن هم به آن می‌گویند.

زمانی که ریچارد فاینمن در حال آماده نمودن سخنرانی برای دانشجویان سال اول کالج بود، متوجه این موضوع شد که اگر قادر نباشیم چیزی را به زبان ساده برای دیگران توصیف کنیم، آن را متوجه نشده ایم. در انتقال مسائل پیچیده به دیگران با کلماتی که درک آنها بسیار ساده و آسان بود، استعداد ویژه‌ای داشت.

تکنیک فاینمن مدلی ذهنی برای یادگیری عمیق و ساده‌سازی مسائل می باشد. اگر چه این شخص این ترفند را برای استفاده شخصی خود ابداع کرد، امروزه یادداشت‌های او راهشان را به فرهنگ عامه و خیلی از مقالات نوشته شده در مورد نحوه مطالعه بهتر باز کرده اند. شیوه فاینمن روند چهار مرحله ای می باشد که قادر هستیم از آن برای یادگیری تقریباً هر چیزی استفاده کنیم. تکنیک فاینمن این توانایی را دارد که مهارت مغز برای درک مفاهیم دشوار و تولید استراتژی های یادگیری عمیق را افزایش دهد. از این شیوه می توان برای درک فوری مفاهیم تازه و پر کردن شکاف های دانش خود بهره برد. اگر خواهان آن هستید درک کامل از موضوعی داشته باشید باید تلاش کنید آن را به زبان ساده توضیح دهید توصیف کردن مسائل به زبان ساده به معنای فهمیدن و درک کامل آنها میباشد.

مراحل ترفند فاینمن

همانگونه که بیان کردیم و توضیح دادیم ترفند فاینمن ۴ مرحله را شامل می شود. مراحل این تکنیک عبارت است از: مطالعه کردن، آموزش دادن، شناسایی شکاف‌ها و ساده سازی. یادگیری بازی شطرنج می تواند تصویری عالی از فواید و محدودیت‌های این تکنیک به ما ارائه دهد. بنابراین در ادامه استفاده از این ترفند برای یادگیری بازی شطرنج را توضیح داده ایم.

۱. مطالعه در مورد موضوع

در اولین مرحله یادگیری به چیزهایی مثل دفترچه یادداشت یا لپ تاپ، خودکار یا صفحه کلید و صفحه سفید کاغذ یا صفحه نمایش احتیاج داریم. در آغاز تمامی چیزهایی را می نویسیم و یادداشت میکنیم که از قبل در مورد شطرنج می‌دانیم. اهمیت ندارد که این دانسته ها چقدر بی اهمیت باشد. شناسایی مرز ناشناخته ها شروع خوبی برای مطالعه و پژوهش زیاد است امکان دارد تنها این را بدانیم که چهره هایی داریم و چگونه برخی از آنها می‌توانند روی صفحه شطرنج حرکت کنند.

البته در ترفند فاینمن صرفاً دانسته هایمان را نمی نویسیم، بلکه ما نمی خواهیم چیزهایی را که آموزش میبینیم تجزیه و دسته بندی کنیم این کار به ما کمک می کند که به مطالعه همان ساختار بدهیم و برخی از جنبه ها را در جنبه های دیگر ارجحیت دهیم. به عنوان مثال شطرنج این دسته بندی می تواند تاریخچه بازی، انواع مختلف شطرنج، قوانین بازی و جنبه های استراتژیک آن را شامل شود. مرحله اول تکنیک فاینمن به طور کامل پویا و شهودی می باشد. در این مرحله دانش خود را یادداشت و دوباره مرتب می کنیم و در رویارویی با مطالب تازه میان آنها و دانسته های قبلی خود ارتباط ایجاد می کنیم.

۲. آموزش دادن

در مرحله دوم بایستی آنچه را که تازه آموخته اید، به دیگران آموزش دهید. آموزش دادن به شخصی واقعی بسیار تاثیرگذارتر و چالش برانگیز تر از شخص خیالی می باشد، چون متوجه می‌شود که آیا واقعاً مطلبی را که آموزش می دهید متوجه شده اید یا خیر. باسوادترین کارشناسان نیز امکان دارد از سوالات هوشمندانه دانش آموزان خود غافلگیر شوند. در صورتی که عملکرد خوبی داشته باشید، تجربه ای تعاملی و دوطرفه خواهید داشت و نتایج مطالعه شما به چالش کشیده خواهد شد. مجبور می‌شوید که مسائل را روشن و واضح کنید، آن را با جزئیات کمتر یا بیشتر توضیح دهید، به سوالات جواب دهید، اصطلاحات تخصصی را به صورت واضح توضیح دهید و از دیدگاه هایی به مسئله نگاه کنید که حتی فکرش را هم نمی کردید.

محدودیت سنی برای شخصی که مطلب را برایش توضیح می دهید مطرح نیست، اما از یاد نبرید که هرچه این شخص جوانتر باشد، بایستی مطالب را ساده تر کنید. در صورتی که مطالب را به اندازه ای ساده کنید که تمام جزئیات مهم و با اهمیت حذف شوند، امکان دارد تدریس شما نتیجه معکوسی داشته باشد. به عنوان مثال برای توضیح واکسن برای کودک دو ساله قادر هستید بگویید که دکتر به تو دارویی می‌دهد تا دوباره بیمار نشوی. اما اگر همین مسئله را برای کودکی ده ساله توضیح دهید می توانید در مورد نحوه عملکرد واکسن و اینکه چطور مانع از بیماری می شود، توضیح دهید.

۳. شناسایی شکاف های دانش

شاید فرض کنید که موضوع را آموخته اید، اما وقتی به آنچه می خواهید بگویید فکر می کنید می فهمید که برخی از جزئیات را به درستی درک نکرده اید یا برخی مواقع دانش آموزی سوالی می پرسد که نمی دانید بهترین جواب برای آن سوال چه چیزی میباشد. هر اندازه هم که آماده باشید، همیشه دانش آموزان برای کشف خلأ هایی که در تخصص شما وجود دارد، راهی را پیدا می‌کنند. مسئولیت شما این است که در حین تدریس آن خلأها را بیابید و در مورد آنها مطالعه کنید. آیا همه چیز را درست توضیح داده اید یا ناخواسته شکل جدیدی از شطرنج را اختراع کرده اید؟ شاید دانش آموزی باهوش بداند که شاه گاهی قادر است به جای ۱ خانه ۲ خانه جابجا شود. آیا با حرکت قلعه کوچک و قلعه بزرگ آشنا هستید؟ اگر آشنا نیستید دوباره باید قوانین و استراتژی های شطرنج را مطالعه کنید.

چالش دیگه در مرحله سوم این میباشد که نوع شکاف دانشی را که با آن روبرو شده اید، تشخیص دهید. یعنی کجا مشکل فقدان دانش شما بوده است و کجا نداشتن تخصص تدریس کافی. شاید قوانین شطرنج را به طور کامل متوجه شده اید، ولی رویکرد درستی برای انتقال دانش خود نداشته اید. شاید این مسئله به شما احساس نادرستی در مورد تسلط بر بازی بدهد. به بیان دیگر حتی آگاهی ندارید که آیا ترفند فاینمن برای شما فایده داشته است یا خیر.

در صورتی که سوالی نمی پرسیدند که به آن جواب بدهید، صادقانه بگویید نمی دانم، اما جوابش را پیدا می کنم. سپس یک بار دیگر مطالب را مرور کنید.

۴. ساده سازی توضیحات

تا اینجای کار با یادگیری مبحث مدنظر، گام های ابتدایی برای یادگیری مطلب را برداشته اید، با تدریس آموخته‌های دانش دانش خود را مورد آزمایش قرار داده‌اید و شکاف‌های موجود را نابود کرده اید. حالا زمان آن رسیده است که دوباره به مبحث نگاهی کلی بیندازید. آنچه در مورد بازی شطرنج می‌دانید و کلیه یادداشت‌ها، دسته‌بندی‌ها، تعاریف، ساختار، توضیحات، تصاویر و مثال ها را مرور کنید.

طبق تکنیک فاینمن اکنون بایستی کلیه چیزهایی را که آموزش دیده اید ساده تر کنید. فرض کنید که ماشینی را به اجزای تشکیل دهنده اش مثل موتور خودرو را تقسیم می کنید. سپس اجزای موتور را جدا می کنید. همین کار را با سیلندر نیز انجام می دهید و الی آخر. این کار را تا جایی ادامه می دهید که بفهمید هر یک از اجزا چه کاری انجام میدهند و چطور با دیگر اجزا تعامل دارند البته این روند در یادگیری شطرنج انتزاعی تر میباشد اما در کل مقصودتان مرتب کردن ذهن و ساده کردن موضوع به شکلی می باشد که قادر باشید در آن را تا حد ممکن آسان کنید.

کارهای لازم در صورت پیدا نکردن فردی برای تدریس

قادر هستیم تکنیک فاینمن را به شیوه های مختلفی انجام دهیم، مثل توضیح دادن مطالب برای دوستان یا خانواده. اما برخی مواقع دیگران تمایلی به شنیدن توضیحات ما ندارند. در این حالت قادر هستیم مطالب را برای شخص خیالی توضیح دهیم. البته شیوه بهتری نیز وجود دارد این شیوه استفاده از دفترچه یادداشت و خودکار و نوشتن توضیحات خود روی کاغذ می باشد. در شیوه یادداشت کردن مطالب به جای توضیح دادن آنها برای دیگران به ترتیب زیر عمل کنید:

1.  ابتدا نام مفهوم یا مبحثی را یادداشت کنید که خواهان یادگرفتن آن هستید.
2. سپس آن را به زبان خودتان توضیح دهید. توضیحات باید به گونه ای باشد که انگار خواهان آن هستید که مطلبی را به کسی یاد دهید. دقت کنید که همه چیز را ساده و واضح توضیح دهید و در صورت لازم از مثال نیز استفاده نمایید.
3. مجدداً توضیحات را مرور کنید و دنبال مواردی باشید که فکر می کنید به توضیح و ساده سازی زیادی احتیاج دارند. سپس نوشته هایتان را بخوانید تا درک بهتری از موضوع پیدا کنید.
4. با استفاده از اصطلاحات ساده‌تر اطمینان پیدا کنید که حتی شخصی با دانش کم در مورد مبحث مدنظر نیز می‌تواند آن را درک کند.

حال که این مطلب پایان یافت برای آشنایی بیشتر با مطالبی در حوزه روانشناسی بر لینک های لذت بردن از یادگیری و تقویت یادگیری کلیک کنید.

منبع : آرگا