برای برخی افراد خود انضباطی به معنی توانایی در اجتناب از تنبلی است و برای برخی به چالش کشیدن خود جهت بالا رفتن از انتظارات معمول در راستای رسیدن به اهداف معنی می شود. با این مطلب همراه ما باشید تا با مفهوم خود انضباطی کاملا آشنا شوید.
مفهوم خود انضباطی چیست؟
بیشتر افراد احتمالا با واژه خود انضباطی با عنوان خود کنترلی آشنا هستند. ولی مهم این است که مفهوم خود انضباطی را درک نمایید. هنگامی که در جستجوی یافتن مسیر مناسب برای رسیدن به موفقیت باشید، خود انضباطی یکی از پرکاربردترین واژه ها خواهد بود. متاسفانه بیشتر مردم خود انضباطی را به این شکل تعریف نمی کنند.
برای برخی افراد خود انضباطی به معنی توانایی در اجتناب از تنبلی است و برای برخی به چالش کشیدن خود جهت بالا رفتن از انتظارات معمول در راستای رسیدن به اهداف معنی می شود. ولی مفهوم خود انضباطی یا انضباط شخصی فراتر از این است. و اطلاع از این که دقیقا چیست می تواند به نفع فرد باشد.
به طور مختصر می توان گفت خود انضباطی به معنای توانایی فرد برای مدیریت و کنترل احساسات و رفتارها می باشد. این توانایی ریشه در بخش جلویی مغز که مسئول برنامه ریزی، تصمیم گیری و حل مسئله است، دارد. هنگامی که فرد این توانایی را نداشته باشد، عملکرد قشر جلوی مغز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
این مهارت گاهی مواقع به عنوان مقاومت در برابر انجام کاری برای رسیدن به هدفی بلند مدت تعریف می شود. نمونه ای از این مورد می تواند امتناع شخصی از سیگار کشیدن در یک مهمانی باشد. این امتناع ممکن است به این علت صورت گیرد که آن ها به سلامت دراز مدت خود بیشتر اهمیت می دهند تا کاری که سایرین انجام می دهند.
تعریف رسمی خود انضباطی
بر اساس گفته وبستر تعریف رسمی خود انضباطی به این صورت است که اصلاح یا تنظیم خودمان در جهت بهبود سبک زندگی. اگرچه این توصیف خوبی است که می توان از آن برای ایجاد یک تعریف شخصی در هنگام تلاش در جهت دست یابی به اهداف بهره برد. ولی می توان در راستای تعریف خود انضباطی موارد زیر را هم بیان کرد:
- تمایل به اجرای هر کاری که برای رسیدن به هدف الزامی است.
- قدرت چشم پوشی از لذت فوری جهت تبادل احترام طولانی مدت به خودمان.
- قدرت انجام کاری که بایستی صورت گیرد.
اکثر افراد حاضر نیستند برای تحقق رویاهای خود آنچه را که لازم است انجام دهند. از آنجا که خود انضباطی فراتر از تنظیم کردن خود برای بهبود می باشد باید به آن دقت کرد. در غیر این صورت مزایای حقیقی تغییر زندگی از داشتن نظم و انضباط ممکن است دچار اختلال شود.
بدیهی است که خواندن چند تعریف از مفهوم خود انضباطی جهت تحقق اهداف شخصی کافی نیست. انضباط شخصی باید اعمال گردد تا ثمره آن حاصل شود. البته چالش خود انضباطی برای همه آن است که حفظ نظم دشوار است. خود انضباطی به میزان زیادی به قدرت اراده و مهارت های خویشتن داری برای تقویت خود کنترلی نیاز دارد.
راهکارهای حفظ خود انضباطی
درک مفهوم خود انضباطی بیشتر از تعریف آن اهمیت دارد. در این راستا روش هایی برای مدیریت و حفظ خود انضباطی را لازم است، فرا بگیرید. در ادامه با چند راهکار موثر رسیدن به خود انضباطی و بر عهده گرفتن مسئولیت زندگی ارائه می شود.
عدم انکار توانایی های خود
اغلب مواقع افراد در رسیدن به هدف با مشکل مواجه می شوند زیرا توانایی های خود را انکار می کنند. مثلا فردی قصد دارد در سال جدید چند کیلوگرم کاهش وزن داشته باشد. بنابراین باید رژیم غذایی سالم و ورزش منظم را انجام دهد. با این حال ممکن است در رفتن به باشگاه و ورزش بی توجه شود و مدام بگوید از فردا شروع می کنم.
به این ترتیب این تاخیر در کارها و این که تصور کنید توانایی انجام آن را ندارید، مانعی بر سر راه موفقیت شما می شود. اگر خود و توانایی های خود را بپذیرید و قبول کنید که کاهش وزن برای شما موثر است، واقع بینانه تر در راستای هدف خود گام بر می دارید. به این ترتیب جایی که می خواهید باشید را مشخص نموده و قدم های تدریجی را به سمت نتیجه دلخواه بردارید.
استفاده از روش شمارش معکوس
حتما در فیلم ها دیده اید که در آن شخصیت اصلی فقط چند لحظه فرصت دارد تا تصمیم بزرگی اتخاذ کند. مثلا یک قهرمان توسط یک شرور تعقیب می شود و مجبور است برای فرار از صخره ای بپرد. به طور معمول قبل از این که وارد عمل شود چند ثانیه معکوس می شمارد.
این رویکرد عالی جهت انجام کاری است که شما را به هدف تان نزدیک تر می نماید. به طور مثال برای دویدن یک تایمر تنظیم کنید. برای خود انگیزه ایجاد کنید تا سطح موفقیت شما بالاتر رود. مثلا در ده دقیقه این مسافت را طی خواهم کرد.
مشخص کردن اهداف بلند مدت و کوتاه مدت
به طور مثال هنگامی که به فروشگاه مواد غذایی می روید برای جلوگیری از ولخرجی یک فهرست از اقلام ضروری را با خود همراه می برید. این موضوع باید درباره اهداف و کارهای روزمره شما نیز صدق نماید. با نوشتن اهداف بلند مدت و کوتاه مدت خود روی یک برگه و قرار دادن آن در جایی که همواره در دید شما است.
هر روز اهداف تان یادآوری می شود و انگیزه برای انجام آن ها بیشتر می شود. با رسیدن به هر هدف و موفقیت کوتاه مدتی نیروی شما برای رسیدن به اهداف بلند مدت بیشتر خواهد شد.
توقف تعلل در کارها
تعلل در انجام وظایف و به تعویق انداختن کارها یکی از بزرگترین موانع در راستای رسیدن به اهداف می باشد. ضمنا یکی از دلایل اصلی که تصور می کنید نمی توانید خود انضباطی داشته باشید همین تعلل در انجام کارها است. افراد در ابتدا به علت نبود نظم و انضباط دائما کارها را به تاخیر می اندازند.
به این ترتیب این چرخه معیوب می ماند. متاسفانه بیشتر افراد در مقطعی از زندگی تعلل را تجربه می نمایند. پژوهش ها نشان می دهد ۹۵ درصد افراد کارهای خود را به تعویق می اندازند. به این ترتیب اگر همیشه انجام کار را به تعویق بیندازید در آخرین لحظه دچار استرس و اضطراب می شوید. برای خود انضباطی لازم است گام هایی در جهت بهبود این وضعیت بردارید.
شروع با اهداف واقع بینانه
گاهی ممکن است هدف انتخابی خیلی دست بالا باشد و اراده انجام آن را از دست بدهید. مثلا بدون تمرین دو در یک مسابقه دو ماراتن شرکت کنید. به این ترتیب بدون این که آمادگی قبلی داشته وارد کاری شوید آسیب روحی و جسمی در پی دارند. افراد تصور می کنند انگیزه یعنی دنبال کردن رویایی که کیلومترها از آن ها جلوتر است.
از این رو باید اهداف واقع بینانه ای و متناسب با شرایط روحی خود تعیین و در راستای آن گام بردارید. با اهداف واقع بینانه فرصت های بیشتری برای تمرین نظم و انضباط خواهید داشت.
کمک گرفتن از دیگران
گاهی مواقع تلاش شما در جهت انضباط شخصی ممکن است نتیجه بخش نباشد. به این ترتیب ایده خوبی است که از دیگران هم کمک بگیرید. مثلا از فردی که به وی اعتماد دارید بخواهید با هم خود انضباطی را تمرین کنید. نزدیکان و دوستان می توانند با نظرات مثبت شما را در این مسیر یاری رسانند. و شما هم از این که دیگران از هدف شما مطلع هستند کمتر کارها را به تعویق می اندازید یا در انجام آن ها تنبلی می کنید.
دوستی با افراد منضبط
فرض کنید آخر هفته است و دوستان شما در حال رفتن به مهمانی هستند ولی شما باید پروژه خود را تمام کنید. اما اصرار آن ها سبب می شود تسلیم شده و پروژه را به فردا موکول کنید که طبیعتا حس پشیمانی به سراغتان می آید. همه تقریبا با این سناریو آشنا هستیم.
متاسفانه گاهی مواقع اطرافیان به جای کمک به شما در دستیابی به اهداف، تنها حواس شما را پرت می کنند. برای بهبود خود انضباطی بهتر است با افراد منظم و منضبط دوست شوید. این افراد شما را تشویق کرده که کارهای خود را به اتمام برسانید. و بر اساس ساعات آزاد شما برنامه ریزی تفریحی انجام می دهند.
به این ترتیب برخی افراد را که مانع رسیدن به خود انضباطی شما می شوند حذف کنید. اگر چه حذف دوست دشوار است ولی این فداکاری برای بهبود سبک زندگی و رسیدن به اهداف صورت می گیرد.
استفاده از منابع خود انضباطی
برخی اوقات تنها چیزی که حقیقتا برای رسیدن به خود انضباطی نیاز داریم کمی حس خوب و یادآوری لذت موفقیت است. بهترین راه این است که از منابع خود انضباطی استفاده کنید. مثلا از نقل قول های خود انضباطی یا از کتاب هایی که در این راستا نوشته شده کمک بگیرید تا به شما یادآوری شود که توان ایجاد خود انضباطی را دارید. به سادگی با استفاده از جملات انگیزشی و مانتراها ذهن را در باره نظم و انضباط فعال می کنید.
داشتن یک روتین مناسب و حفظ آن
مفهوم خود انضباطی شدیدا با توانایی فرد برای ایجاد و حفظ روتین مناسب گره خورده است. فردی که به طور طبیعی منظم عمل می کند دست به ایجاد روتین می زند. حتی غالبا بدون این که متوجه شود این کار را انجام می دهد. وی مجبور نیست کارهای روزانه را نوشته تا مطمئن شود که همه چیز طبق برنامه جلو می رود.
ولی فردی که می خواهد به خود انضباطی برسد باید این کار را انجام دهد. این افراد باید با برنامه ریزی و ایجاد عادات سالم آغاز کنند. یکی از مزیت های این مورد این است که وقتی شروع به اجرای روتین می نمایید، اراده تان تقویت می شود. بعد از مدتی متوجه می شوید که نه تنها در باره کارهای روزانه بلکه در تمام جنبه های زندگی کنترل بیشتری دارید.
حال چطور می توان یک روتین مناسب انتخاب و آن را شروع و حفظ کرد؟ می توانید با اولویت بندی کارها شروع کنید. از نکات مثبت اجرای دقیق روتین می باشد. سعی کنید هر شب در ساعت معینی بخوابید و در ساعت مشخصی از صبح بیدار شوید. حتما ۷-۸ ساعت بخوابید.
روز را با پیاده روی یا یک تمرین ورزشی کوتاه شروع نمایید. ضمنا خوردن صبحانه پیش از خوردن قهوه گزینه بهتری می باشد. در ادامه کارها را بسته به علایق و سبک زندگی شخصی انجام بدهید. مثلا برخی به باشگاه می روند. به طور کلی هر کاری انجام می دهید طبق روتین باشد.
چگونه بر موانع خود انضباطی غلبه کنیم؟
درک مفهوم خود انضباطی به رویارویی با واقعیت هایی درباره خودمان نیاز دارد که تاکنون نادیده انگاشته ایم. به طور مثال دانستن این که برخی از انواع ترس ها بزرگترین موانع در راه رسیدن به خود انضباطی هستند، تعجب می کنید. ترس ها نگرش هایی را ایجاد می کنند که سبب ناکارامدی و به تاخیر انداختن کارها، مهارت های مدیریت ضعیف و اجتناب از تکلیف می شوند.
البته ترس های متفاوتی هم هستند و هر یک از ما ترس های معینی داریم که به درجات مختلفی روی رفتارمان تاثیر می گذارند. ولی ترس های ناهشیار معین سبب ایجاد مانع بین فرد و خود انضباطی می شوند. این واقعیت انکار ناپذیری است که بایستی توسط هر فردی که برای غلبه بر این موانع تلاش می کند، پذیرفته گردد.
تا هنگامی که فرد از ترس های ناهشیار خود مطلع نشود و آن ها را به عنوان بخشی از طبیعت انسان نپذیرد، هرگز نمی تواند به رشد خود انضباطی پایدار برسد. ترس های ناهشیار مانع تبدیل ایده های فرد به عمل می شوند. اگر این ترس ها روشن نشود و به سطح آگاهی نرسد به هیچ وجه نمی توان با آن ها مقابله کرد.
باید جنبه های مختلف ترس های مزاحم را شناخت تا بتوان تاثیر آن را بر رفتار کاهش داد. البته به این معنی نیست که از شر آن ها خلاص شویم بلکه منظور این است که تاثیر این ترس ها را بر رفتار کاهش بدهیم. ترس ها همانطور که ذکر شد بخشی از ویژگی انسانی بوده و تنها با شناسایی و پذیرش آن ها می توان شروع به کاهش تاثیرات آن نمود.
باید دانست که هیچ وقت به طور کامل از همه ترس ها رها نمی شویم و ضمنا مجبور نیستم که تحت کنترل آن ها هم باشیم. از جمله ترس هایی که مانع از رسیدن به خود انضباطی می شوند عبارتند از:
- ترس از شکست
- ترس از طرد شدن و کنار گذاشتن
- ترس از موفقیت
- ترس از ریسک کردن
جمع بندی
بی شک تمرین خود انضباطی می تواند بسیار دشوار باشد به ویژه برای افراد مبتدی. ولی با درک مفهوم خود انضباطی می توان با تکنیک ها و راهکارهای ساده و در عین حال موثری به خود انضباطی و انضباط شخصی دست یافت. و در انجام آن به موفقیت بیشتری رسید. حتی اگر مجبور باشید که با اهداف جزئی آغاز کنید.
استفاده از خود انضباطی سبب افزایش اعتماد به نفس و مقابله با چالش های پیش رو می شود. چه این کار را به تنهایی یا به کمک عزیزان خود انجام دهید، این تغییر سبک زندگی شدیدا کیفیت کلی زندگی را بهبود می بخشد.
منبع : آرگا