یکی از موضوعاتی که امروزه افراد زیادی با آن روبرو هستند احساس خستگی و خواب آلودگی پس از بیدار شدن از خواب می باشد. اغلب افراد با این که خواب کافی دارند اما باز هم خسته از خواب بیدار می شوند. در این مطلب قصد داریم به بررسی دلیل خستگی بعد از بیدار شدن از خواب بپردازیم.
دلیل خستگی بعد از بیدار شدن از خواب و احساس خواب آلودگی
ممکن است برای شما هم بارها پیش آمده باشد که پس از بیدار شدن از خواب، احساس خستگی و خواب آلودگی داشته ؛حتی در مواردی با این که خواب کافی هم دارید ولی باز پس از بیدار شدن احساس خستگی و کسلی دارید. به طور طبیعی هر فرد به ۸ ساعت خواب خوب نیاز دارد. همچنین برخی افراد عادت دارند طی روز مثلا بعد از ظهر کمی استراحت نمایند.
ممکن است تصور کنید احساس خستگی پس از خواب، جای نگرانی نداشته و یک امر طبیعی است ولی اگر جزو افرادی هستید که همواره با این موضوع روبرو هستید باید به دنبال دلیل خستگی پس از بیدار شدن از خواب و درمان آن باشید.
اینرسی خواب
بعضی افراد با اینکه به توصیه محققان در شب استراحت کافی دارند ولی با این وجود هنگام صبح با خستگی از خواب بیدار می شوند و احساس خواب آلودگی دارند. بر اساس مطالعه ای در سال ۲۰۱۵، این موضوع اغلب به علت افزایش حالت اینرسی خواب می باشد. احساس خستگی و خواب آلودگی و اختلال شناختی سریعا پس از بیداری، تحت عنوان اینرسی بیان می گردد.
اینرسی خواب به صورت کلی ۱۵-۶۰ دقیقه زمان می برد. ولی ممکن است تا چند ساعت پس از بیداری نیز ادامه یابد. به بیان دیگر موقعی که فرد به شکل ناگهانی از خواب بیدار می شود، اینرسی یا اختلال حسی- حرکتی روی می دهد به این معنا که پس از بیداری، خستگی و بی حسی را تجربه می کنید. ضمنا برای مدت کوتاهی قدرت تمرکز و انجام فعالیتی را ندارید.
اینرسی خواب، مهارت های شناختی پیچیده تر مانند تفکر، تصمیم گیری، خلاقیت و بکارگیری قوانین را با اختلال روبرو نموده و با کمبود خواب بدتر شده به طوری که بر کیفیت زندگی هم تاثیر می گذارد.
مدت زمان ایده آل خواب
نیاز به خواب در افراد و سنین مختلف تفاوت دارد. یک فرد بزرگسال به طور میانگین به ۷-۸ ساعت خواب شبانه احتیاج دارد در حالی که بعضی افراد برای داشتن احساس شادابی به ۱۱-۱۲ ساعت خواب نیاز دارند. برخی پژوهش های اخیر نشان می دهد خواب سبب تصفیه مغز شده و پروتئین های سمی که سبب بروز زوال عقل در سنین بالا می گردد را کاهش می دهد.
نداشتن خواب کافی موجب می شود فرد در طی روز احساس خشم بیشتری پیدا کند. همچنین بر خاطرات و احساسات منفی تمرکز نماید. ناپایداری احساسی عموما به علت نقص در عملکرد لب های پیشانی بوده که متاسفانه سبب آسیب به حافظه می گردد و توهم به وجود می آورد. میزان خواب از ۱۸ ساعت در نوزاد تا ۸ ساعت در فرد بالغ متغیر گزارش شده است.
مدت زمان ایده آل خواب مختلف بوده و سبب شده فرد حس سرزندگی و کارایی پیدا کند. هنگامی که خواب نیرو بخش نبوده و استراحتی واقعی به شمار نرود، موجب شده پس از بیداری حس خستگی و خواب آلودگی پیدا کنید که جدا شدن از رختخواب را دشوار می نماید. در این وضعیت، فعالیت های معمول روزانه تحت تاثیر قرار می گیرد.
دلایل خستگی و بی حالی پس از خواب
در حقیقت خواب، نشانگری عالی از شرایط سلامت عمومی افراد و ارتباط آن ها با اطرافیان و محیط پیرامونشان است. ممکن است در طی روز ساعت ها بخوابید ولی بعد از بیدار شدن همچنان خسته بوده و احساس خواب آلودگی داشته باشید. بایستی بدانید که هر خواب کامل ۹۰ دقیقه طول می کشد و اگر فرد بین این زمان بیدار شود، احساس خستگی و بی حالی پیدا می کند.
در ضمن با افزایش سن، ریتم خواب نرمال تغییر یافته و میزان خواب روزانه بیشتر می شود. به طور کلی پس از بیدار شدن از خواب هر فردی به چند دقیقه سکوت نیاز داشته تا روز خود را شروع کند. این استارت در برخی افراد چند دقیقه بوده و برای برخی نیم ساعت طول می کشد.
ولی برای برخی افراد این تایم آگاهی از محیط، بیشتر از این زمان می برد که نیاز است مورد بررسی قرار گیرد تا دلیل خستگی مکرر پس از بیدار شدن از خواب مشخص شود. در ادامه به برخی از این دلایل اشاره می شود.
۱. سوء تغذیه
یک دلیل خواب آلودگی پس از بیداری این است که بدن مواد مغذی و ویتامین مورد نیاز را دریافت نمی کند. از این رو با مشکل کمبود انرژی، کاهش وزن، کم خونی و در نتیجه سوء تغذیه مواجه می شود. به این ترتیب عدم جذب مواد معدنی و ویتامین های لازم می تواند بر کیفیت خواب تاثیر بگذارد.
به عبارتی با اختلالی که در سوخت و ساز شیمیایی درون بدن روی می دهد، سطح قند، سدیم و پتاسیم بدن به هم می ریزد و در حقیقت الکترولیت ها میزان مورد نظر نرمال را نخواهند داشت. از این رو بعد از بیداری احساس خستگی وجود دارد.
۲. آپنه خواب
آپنه یکی از اختلالات خواب می باشد که سبب خستگی مزمن می شود. این عارضه با انسداد جریان هوا به درون ریه ها، میزان اکسیژن خون را می کاهد. از این رو هنگام شب، فرد با حس تنگی نفس یا گلو درد از خواب بیدار می شود. همچنین اختلال بی خوابی، سندرم پای بی قرار نیز مانند آپنه از مواردی هستند که خستگی مزمن را به دنبال دارند.
۳. خستگی
شرایط زیادی هستند که سبب خستگی شده و لزوما سبب نمی شود فرد احساس کند آماده به خواب رفتن است. که می تواند شامل شرایط درد مزمن یا برخی بیماری ها مانند بیماری مزمن کلیوی، عفونت های ویروسی یا باکتریایی، کم کاری تیروئید، کم خونی، دیابت، مشکلات گوارشی، انسداد مزمن ریه باشد.
۴. مشکلات تنفسی
مشکلات تنفسی هنگامی که فرد خواب است از برخی شرایط پزشکی نشات می گیرد. این شرایط می تواند شامل کیپ بودن بینی، بیماری مزمن انسداد ریه، سینوزیت، نارسایی قلبی و … باشد. همانطور که پیشتر اشاره شد آپنه خواب هم از مشکلاتی است که معمولا نادیده گرفته شده و در و حالت مرکزی و انسدادی روی می دهد.
بیدار شدن مکرر از خواب، کیفیت خواب را تحت تاثیر قرار داده البته خیلی کوتاه بوده به طوری که ممکن است فرد روز بعد آن ها را به خاطر نیاورد.
۵. بازگشت اسید معده به مری
فرایند بازگشت اسیده معده به مری تحت عنوان بیماری رفلاکس معده بیان می شود. این بیماری در سراسر جهان رایج بوده و سوزش معده علامت اصلی آن می باشد. ولی رفلاکس معده خاموش علامتی ندارد. تولید اسید معده در شب بیشتر می شود. صاف دراز کشیدن، برگشت اسیده از معده به مری را راحت تر می نماید و سبب سوزش معده می گردد.
از این رو افرادی که با بازگشت اسید معده به مری مواجه هستند، در شب و هنگام خواب، علائم بدی را تجربه می کنند. سوزش معده یا ترش کردن می تواند به اندازه ای شدید باشد که فرد را از خواب بیدار نموده یا مانع به خواب رفتنش شود. حتی اگر با سوزش معده بیدار نشوید، خواب نا آرامی را تجربه می کنید.
به این ترتیب سعی کنید از مواردی که (از جمله پرخوری، خوابیدن پیش از زمان مناسب، خوردن تنقلات در نیمه شب، برخی مواد غذایی) سبب ترش کردن معده می شود خودداری کنید.
۶. سبک زندگی کم تحرک
در صورتی که فرد تحرک کمی داشته باشد، بدن به صرف سطوح پایین انرژی عاد می کند. از این رو ممکن است موقع تلاش برای انجام فعالیت های روزانه اولیه، بیشتر از آنچه که باید احساس خستگی پیدا کند. توصیه شده که یک فرد بالغ حداقل ۱۵۰ دقیقه طی هفته فعالیت بدنی متوسط تا شدید داشته باشد. و فرد باردار بایستی ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی و تقویتی متوسط در هفته انجام دهد.
۷. خواب ناهماهنگ
گاهی مواقع برنامه های افراد در روزهای هفته با آخر هفته متفاوت می شود. در ضمن برنامه ها برای کسانی که مشاغل شیفتی دارند می تواند نوسان یابد. باید به این نکته اهمیت دارد که خواب ناکافی در طول هفته با خواب زیاد در آخر هفته جبران نخواهد شد و این روند چرخه سالم خواب را بر هم زده و فرد احساس خستگی و خواب آلودگی را تجربه می کند.
به عبارتی کاهش میزان استراحت فرد یا نداشتن خواب لازم در شب، طی یک هفته یا یک ماه باعث خستگی مفرط پس از بیداری می شود.
۸. افسردگی یا اضطراب
پژوهشگران بر این باورند وجود اضطراب و افسردگی می تواند از لحاظ انرژی مضر باشد. این وضعیت همچنین می تواند بر تایم لازم برای به خواب رفتن و ضمنا چندبار بیدار شدن از خواب در طول شب تاثیر منفی داشته باشد. برخی مواقع داروهای مورد مصرف برای درمان افسردگی و اضطراب نیز می تواند عوارض جانبی بی خوابی یا مسدود نمودن مراحل عمیق تر خواب را سبب شود.
به طور کلی مشکلات روانپزشکی مانند افسردگی و اضطراب سبب شده فرد خواب با کیفیتی را تجربه نکند. همچنین افرادی که به کارهای روزانه خیلی اهمیت می دهند و با مشغله فکری بسیاری به خواب می روند، اغلب خواب راحتی نداشته و بعد از بیداری احساس خستگی و خواب آلودگی دارند.
۹. کمبود آب بدن
بیشتر از ۵۰ درصد بدن انسان را آب تشکیل می دهد که برای امور متعددی از جمله هضم غذا، ساخت هورمون ها و انتقال دهند های عصبی، رساندن اکسیژن به سراسر بدن نیاز است. کمبود آب در بدن با کاهش هوشیاری و افزایش خستگی و خواب آلودگی همراه است.
توصیه شده خانم ها طی روز ۲.۷ لیتر و مردان ۳.۵ لیتر مایعات مصرف نمایند. این توصیه شامل همه مایعات و غذاهای سرشار از آب مانند سبزیجات، سوپ و انواع میوه می باشد.
۱۰. مصرف محرک ها قبل از خواب
محرک هایی مانند کافئین و نیکوتین اجازه نمی دهند بدن به احساس خواب نیاز پیدا کند و سبب تحریک سیستم عصبی می شوند. بدن برای داشتن عملکرد صحیح نیاز دارد در تایم معینی به راحتی به خواب رفته و خواب خوبی داشته تا بتواند به وظایف خود به درستی عمل کند. به این ترتیب با مصرف چای یا قهوه و هر محرک دیگری قبل از خواب، این روند را با اختلال روبرو کرده و احساس خستگی و خواب آلودگی پیدا می کنید.
۱۱. گرسنه خوابیدن
خوابیدن با شکم خالی سخت بوده و احساس گرسنگی و ضعف شما را آشفته و بیدار می کند. هنگامی که بدن به مواد غذایی نیاز دارد خواب را برهم زده و فرد را به خوردن مجاب می کند. در حالی که غذا خوردن پیش از خواب به ویژه در شرایط رفلاکس معده اصلا توصیه نمی شود. بایستی هنگام عصر میزان مواد غذایی کافی مصرف کرده و نیازی نیست پرخوری کنید.
به یاد بسپارید که بدن به مدت ۸ ساعت حدودا خاموش بوده و در این تایم حالت متابولیک و سوخت ساز آن کم می شود از این رو به انرژی بسیار کمتری نیاز است. برای پیشگیری از گرسنگی شبانه حدود ۲ تا سه ساعت پیش از خواب غذا مصرف کنید. در صورتی که یک ساعت پیش از خواب احساس گرسنگی پیدا کردید بهتر است یک لیوان آب بخورید.
اگر مجبور شدید پیش از خواب غذا بخورید، بهتر است غذاهای سنگین، شیرین، شکلات، قهوه یا چای نباشد.
۱۲. دیر خوابیدن
افرادی که شب ها بیدار می مانند؛ تایم طلایی خواب را با اختلال روبرو می کنند و با این تصور که روز بعد تا ظهر یا عصر می خوابند خواب خوب شبانه را از دست می دهند. به این ترتیب کیفیت خواب کمتری داشته و عموما با مشکلاتی مانند عدم توانایی کار روزانه، و اضطراب ناشی از بدخوابی مواجه می شوند.
ضمنا دیر خوابیدن با کاهش عملکرد هیپوکامپ همراه بوده که این موضوع اختلال در یادگیری و مشکلات حافظه را به دنبال دارد.
سخن پایانی
به طور کلی اگر همواره احساس خستگی پس از خواب را تجربه می کنید بایستی از هر نظر از جمله بیماری های داخلی، نوع خواب، زمان خواب، زمان بیدار شدن، و … مورد بررسی قرار گیرید. اگر این خستگی در کارهای روزانه اختلال ایجاد می کند یا تنها احساس گرفتگی در عضلات را تجربه می کنید باید تحت نظر متخصص، آزمایشاتی مانند تیروئید، قند، کلیه و … را انجام بدهید.
در آخر نیز چنانچه در رابطه با اینکه سرویس خواب از کجا بخریم؟ و آیا قرص خواب موثر است؟ علاقمندید اطلاعاتی به دست آورید پیشنهاد می کنیم از این لینک ها دیدن نمایید.
منبع : آرگا
