درمان پتوز چشم و روش های کنترل علائم این عارضه

عارضه پتوز در کنار نشانه ای از پیری معمول ممکن است علامتی از خطر یک اختلال و بیماری عصبی عضلانی باشد. در این مطلب قصد داریم شما را با علت، علائم و درمان پتوز چشم آشنا نماییم.

آشنایی با علت علائم و و درمان پتوز چشم

پتوز یا افتادگی پلک عارضه ای است که اصلی ترین شاخصه آن، شل شدگی و افتادن پلک بالای چشم می باشد. این عارضه در اصطلاح پزشکی بلفاروپتوز نامیده می شود و انواع مختلفی دارد. به طور مثال افتادن یک پلک، پتوز یک طرفه و افتادن دو پلک، پتوز دو طرف اطلاق می شود.

اگر پوست اضافی و پف کرده در بخش بالایی پلک وجود داشته باشد این عارضه درماتوکالاسیس گفته می شود. با افزایش سن و نزدیک شدن به پیری احتمال بروز چروک و افتادگی پوست نیز وجود دارد. ولی در صورتی که افتادگی ناحیه فوقانی پلک به حدی باشد که محدوده دید فرد را دربرگیرد، مشکلات بسیاری را برای زندگی فرد ایجاد می کند.

به این ترتیب افتادگی پلک که به اسم پتوز یا بلفاروپتوزیس شناخته می شود را باید جدی انگاشت و نسبت به پیشگیری و درمان آن اقدام کرد. گاه این مشکل مادرزادی بوده و گاهی در طول عمر فرد بروز کرده و اکتسابی تلقی می شود. پتوز ممکن است دائمی یا موقتی بوده و درمان متداول آن تقریبا همواره عمل جراحی است که لیفت پلک بالا صورت می گیرد.

این کار روی عضله بالابرنده پلک یا عضله مولر انجام می شود. افراد مبتلا به افتادگی پوست همواره با مشکلات مختلفی روبرو هستند. از این رو برخی بیماران ترجیح داده با انجام عمل جراحی این مشکل را برطرف کنند. در این عمل پلک فوقانی به سمت بالا کشیده شده تا چشم ها فرم طبیعی و یک دست تری پیدا کنند.

عمل مذکور توسط جراح اکولوپلاست صورت می گیرد که در زمینه درمان پوست، استخوان و عضله اطراف چشم تخصص لازم را دارد.

مفهوم پتوز و علت آن

منظور از پتوز شرایط جسمانی است که یک یا هر دو پلک چشم دچار افتادگی می شوند. این افتادگی می تواند خفیف یا شدید باشد و معمولا به این علت روی می دهد که عضلات حرکت دهنده پلک با خطر روبرو شوند. از سایر علل پتوز چشم می توان به تومور، اختلال های عصبی، بیماری های سیستمی و مصرف برخی داروها اشاره نمود.

پتوز علت های مختلفی دارد که گاه علت این عارضه ارثی بوده و پلک بیمار به طور مادرزادی شل و افتاده است. ولی بیشتر موارد آن اکتسابی است که ناشی از افزایش سن، شل و کشیده شدن تاندون باز نگهدارنده پلک می باشد. آسیب، جراحی یا صدمه دیدن عضلات بالابرنده پلک یا عصب های کنترل گر این عضله ها هم سبب پتوز چشم می شوند.

علائم پتوز چشم چیست؟

پتوز گاه شبیه اختلال پوستی درماتوکالیز و آویزان شدن پوست می گردد. در صورت مشاهده این موضوع سریعا به پزشک متخصص چشم مراجعه کنید. آشکارترین علائم پتوز، افتادگی پلک یا بلفاروپتوز می باشد. از سایر علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سخت باز کردن چشم
• به عقب خم کردن سر برای دیدن بهتر
• بالا بردن ابرو جهت دید بهتر
• خستگی و خشکی چشم
• خسته به نظر رسیدن
• درد خفیف داخل و اطراف چشم
• انحراف چشم و دوبینی

پزشک با مقایسه دو عکس جدید و مربوط به ده سال پیش فرد، تغییر پلک را بررسی می کند. قابل ذکر است پتوز به همراه علامتی از پیری می تواند نشانه ای از خطر یک اختلال و بیماری عضلانی و عصبی باشد. به این جهت در صورت مشاهده افتادگی پلک حاد بهتر است به چشم پزشک مراجعه کرد. به ویژه اگر این مشکل به طور ناگهانی ایجاد شده باشد.

این عارضه می تواند در هر سنی روی دهد و فرقی از لحاظ شیوع در بین دو جنسیت یا اقوام مشاهده نشده است. گاه ممکن است پتوز چشم خفیف باشد و گاه آن قدر شدید که محدوده دید فرد را احاطه کند. از آن جا که کودکان از بدو تولید هم ممکن است به این عارضه ابتلا یابند، بهتر است مراجعه و بررسی های چشم پزشکی برای کودک نیز در نظر گرفته شود.

به صورت کلی برای کودکان و بزرگسالان روشی جهت پیشگیری از این وضعیت وجود ندارد ولی در عوض روش های درمانی متداول و طبیعی در دسترس می باشد که می تواند کمک کننده باشد. درمان می تواند جراحی یا بدون جراحی باشد که انتخاب نوع درمان پتوز چشم بر اساس شرایط هر بیمار فرق می کند.

ضروری است که معاینه چشم منظم صورت گرفته و همه عوامل بروز این عارضه لحاظ شود تا سطح سلامت جسم بیمار در حالت مطلوبی نگاه داشته شود.

انواع پتوز چشم

• پتوز چشم با توجه به علت بروز آن شامل انواع ذیل می باشد.
• پتوز نوروژنیک یا عصبی: در این نوع پتوز، عصب های متصل به عضلات چشم صدمه دیده اند.
• پتوز اپونوروز: این نوع پتوز تاندون مسئول بالا بردن پلک چشم کشیده و ضعیف شده است.
• پتوز میوژنیک: در این حالت عضله بالا برنده پلک چشم آسیب دیده است.
• پتوز مکانیکی: در این حالت، سنگینی پلک به اندازه ای است که عضله های مرتبط نمی توانند آن را بلند سازند.

پتوز اپونوزوز شایع ترین نوع پتوز است که به پیری نیز مرتبط می باشد. به طوری که ماهیچه چشم به حدی کشیده شده که به راحتی به حالت اولیه اش باز نمی گردد. این عارضه می تواند به علت مالش بیش از اندازه و یا استفاده طولانی مدت از لنز اتفاق بیفتد. از دیگر انواع پتوز چشم می توان به پتوز مادرزادی و پتوز ناشی از ضایعه اشاره کرد.

عوامل خطر پتوز چشم

ابتدا باید اشاره کرد که کودکان یا بزرگسالان مبتلا به پتوز باید به صورت منظم جهت معاینه چشم به متخصص مراجعه نمایند. قبل از شروع یک برنامه درمانی به یک اقدام تشخیصی مطلوب احتیاج است. با توجه به این که عوامل متعددی می توانند در بروز پتوز چشم نقش داشته باشند، معاینه چشم گسترده، مشاوره پزشکی و بازنگری سوابق پزشکی، آزمایش خون، سی تی اسکن، ام آر آی ممکن است نیاز شوند.

این بررسی و آزمایشات می تواند در تشخیص مشکلات عصبی و عضلانی مانند اختلالات خود ایمنی موثر واقع شوند. به طور معمول تست بینایی سنجی با جداول معمول با به کمک اسلیت لمپ جهت تعیین شدت افتادگی پلک صورت می گیرد. اطلاعات این آزمایش ها و نتایج معاینات بالینی دقیق بررسی شده تا نشانه ها و سابقه افتادگی پلک تعیین گردد.

گاه پزشک برای تشخیص علت اصلی پتوز چشم و بروز آن به خاطر عوارضی مانند دیابت یا اختلال خود ایمنی؛ آزمایش خون تجویز می کند. اگر پزشک این احتمال را بدهد که ناهنجاری های ساختاری اطراف چشم دلیل پتوز است، عکس برداری را تجویز می کند. آزمایش دیگر برای این تشخیص، تست تنسیلون می باشد.

پزشک دارویی به اسم تنسیلون را تزریق نموده و از بیمار می خواهد عضلات چشمش را حرکت دهد تا متوجه شود، آیا داروی مذکور قدرت عضله های چشم را بالا می برد یا نه. به این ترتیب پزشک درمی یابد که آیا دلیل این مشکل عضلانی است یا نه. اگر احتمال بدهد که پتوز ناشی از میاستنی گراویس است، آزمایش تنش توصیه می شود.

درمان پتوز چشم

در مورد درمان پتوز چشم باید اشاره کرد اگر نشانه های افتادگی پلک ،خفیف باشد، درمان لزومی ندارد. روش درمان بسته به علل پتوز انتخاب می شود. در برخی موارد عینک های مخصوصی تجویز شده که پایه های متصل به آن پلک را نگاه می دارند. ولی اگر نشانه های پتوز متوسط تا شدید باشد، جراحی تنها روش افتادگی پلک می باشد.

با پزشک همکاری لازم را داشته باشید و همه نشانه ها و تغییرات مرتبط با این عارضه را مانند مشکل بلع، احساس بی حسی و مور مور شدن و .. را بیان کرده و مدت زمانی که دچار پتوز چشم شده اید را اطلاع دهید. در صورتی که عوامل اساسی نظیر دیابت منشا افتادگی پلک باشند، درمان این وضعیت قبل از گزینه جراحی در نظر گرفته می شود.

در صورتی که پتوز چشم شدید باشد به طوری که دید چشم را محدود کرده یا بپوشاند، عمل جراحی نیاز است. در جراحی پلک چشم، جراح ماهیچه بالابر پلک را به طور سرپایی محکم کرده تا پلک بال برود و مشکل بینایی و ظاهر فرد بهبود یابد. همچون سایر انواع جراحی؛ این نوع نیز می تواند عوارض جانبی مثل نامتقارنی و در موارد نادر عدم تحرک پلک چشم را به همراه داشته باشد.

آسیب دیدگی قرینه و هماتوم هم از سایر انواع مشکلات احتمالی می باشد. از این رو خیلی اهمیت دارد که پزشک متخصص مجربی این عمل را انجام دهد. از روش های درمانی غیر جراحی پتوز چشم، می توان به عینک های شیشه ای با نگهدارنده اشاره کرد که پلک چشم را جهت داشتن دید بهتر ، نگاه می دارد.

این نگهدارنده به قاب عینک متصل شده و به دشواری قابل دیدن است. سازگاری با این نوع عینک ها زمان بر بوده و ممکن است سبب خشکی چشم هم به علت باز نگه داشته شدن پلک ها گردد. از این رو به خوبی از نکات و دستورات پزشک در زمینه استفاده از این عینک ها پیروی نمایید.

منبع : آرگا