دسته ها
پنج شنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳

عملکرد گیربکس های دوکلاچه (dct) و مزایا و معایب آن

  • حکیمه فهیمی
  • ۲۳ خرداد ۱۴۰۱
  • ۰

در صنعت خودروسازی انواع مختلفی از گیربکس وجود دارد که هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارد. در این مطلب با گیربکس های دوکلاچه و مزایا و معایب آن ها آشنا می شوید.

برای رانندگانی که علاقمند به هر دو گیربکس دستی و اتومات هستند، انتخاب گیربکس دو کلاچه جذاب خواهد بود. با این مطلب همراه ما باشید تا هم با عملکرد گیربکس های دوکلاچه آشنا شوید و هم از مزایا معایب آن بیشتر بدانید.

آشنایی با گیربکس های دوکلاچه

در صنعت خودروسازی گیربکس های مختلفی تولید می شود که هر یک در بازار طرفداران خاص خود را دارد و با معایب و مزایای ویژه های هم همراه هستند. به هر ترتیب گشتاور تولیدی در موتور خودروها متناسب با نوع ماشین و کاربرد آن باید به چرخ ها منتقل شود و در این مرحله است که گیربکس های مختلف وارد کار شده و هر کدام با توجه به نوع طراحی و نوع کاربرد؛ وظیفه خود را انجام می دهند.

بیشتر رانندگان به جعبه دنده یا گیربکس های دستی و کلاسیک علاقه نداشته و ترجیح می دهند گیربکس اتوماتیک را بکار گیرند. در حالی که برخی از رانندگان طرفدار هر دو گیربکس دستی و اتومات می باشند از این رو این افراد با انتخاب گیربکس های دوکلاچه تجربه جذابی خواهند داشت. در ادامه مطلب با عملکرد این نوع گیربکس ها و مزایا و معایب آن بیشتر آشنا می شوید.

معرفی گیربکس دوکلاچه

اکثر افراد با دو نوع گیربکس مرسوم خودرو آشنا هستند که شامل گیربکس دستی و اتومات می باشند. همانگونه که از اسم آن ها پیداست در نوع دستی، راننده با فشردن پدال کلاچ و کمک از دسته دنده موجود در کنسول مرکزی کابین ماشین، به طور دستی تعویض دنده را انجام می دهد.

  •  آرون گروپس
  •  مبل و میز

در مدل خودکار یا اتومات، پدال کلاچ وجود نداشته و راننده تنها با گاز و ترمز مواجه است. مبدل گشتاور و کلاچ دور از چشم راننده وظیفه خود را انجام می دهند تا سواری راحتی را به ارمغان آورند. گیربکس اتومات خود به چند دسته دیگر با تکنولوژی های مختلف تقسیم بندی می شوند. ولی مابین گیربکس دستی و اتومات نوع دیگری از گیربکس موسوم به گیربکس نیمه اتومات هم وجود دارد. که به آن گیربکس دوکلاچه یا دوال کلاچ اطلاق می شود. و به اختصار dct گفته می شود.

گیربکس های دوکلاچه به نظر بیشتر تعمیرکاران و کارشناسان صنعت اتومبیل سازی، به گیربکس های نیمه اتومات یا دستی خودکار نیز شهرت دارند. این گیربکس ها را می توان ترکیبی از گیربکس های دستی و اتومات دانست که توسط فناوری استفاده شده در آن ها، اختلالی در انتقال نیرو به چرخ های خودرو بروز نمی کند.

پیشتر گفته شد که عملکرد گیربکس های دوکلاچه ترکیبی از نوع دستی و اتومات می باشد. البته برعکس دو گیربکس دستی و اتومات که عملکرد آن ها متناسب با اسم آن ها بوده در گیربکس دوکلاچ به معنی حضور دو پدال کلاچ زیر پای راننده نیست. در این نوع از گیربکس ها دو سیستم کلاچ به کار گرفته می شود که هر یک دو شفت جداگانه متصل دارد که یک شفت ویژه دنده های زوج بوده و شفت دیگر متعلق به دنده های فرد است.

گیربکس dct در اصل نوعی گیربکس اتومات می باشد که از دو کلاچ مختلف استفاده نموده و هر کلاچ در این سیستم به دنده های زوج و فرد متصل شده است. از این رو می توان عملکرد آن را به عنوان طرحی متفاوت از ترکیب دو جعبه دنده دستی نیز تعریف نمود. در اکثر این نوع گیربکس ها امکان تعویض دنده دستی بدون کلاچ وجود داشته که گاهی به آن جعبه دنده نیمه اتومات نیز اطلاق می شود.

جعبه دنده dct  توسط مهندسی فرانسوی به اسم ادولف گکرس پیش از جنگ جهانی دوم ابداع شد اما هیچ وقت نسخه کامل اختراعی آن در ماشین استفاده نشد. نخستین نمونه کامل این نوع گیربکس توسط هری وبستر بریتانیایی در شرکت اتوموتیوپروداکتس روی مدل هایی مانند نسل اول فورد فیستا، فورد رنجر و پژو ۲۰۵ در ابتدای دهه ۱۹۸۰ به کار گرفته شد.

بعد از آن، مهندسان پورشه و آئودی نمونه های خاص خود رادر خودروهای مسابقه ای استفاده نمودند. گیربکس dct پورشه موسوم به pdk در نسخه های ۹۵۶ و ۹۶۲ سی نصب شده بود. بعد از آن، فولکس واگن با نسل چهارم هاچ بک گلف نسخه آر ۳۲ نخستین خودروهای جاده ای تجهیز شده به گیربکس dct را ارائه نمود. تا حالا، فولکس واگن و فورد بزرگترین شرکت های خودروسازی بوده اند که این گیربکس را در محصولات خود به کار گرفته اند.

عملکرد جعبه دنده دوکلاچه

برای تشریح عملکرد گیربکس یا جعبه دنده دو کلاچه ابتدا به جعبه دنده های دستی نگاهی می اندازیم. در این نوع جعبه دنده ها، راننده برای تعویض به دنده پایین تر یا بالاتر یا عقب، اول باید پدال کلاچ را بفشارد. با این کار، ارتباط میان پیشرانه و جعبه دنده و در حقیقت جریان قدرت قطع می گردد. بعد از فشردن پدال کلاچ، توسط دسته دنده، تعویض دنده صورت می گیرد.

در این هنگام، یک طوقه دنده دار از یک چرخ دنده به طرف چرخ دنده ای با سایز متفاوت حرکت می نماید. اجزایی موسوم به سینکرونایزر پیش از ساییده شدن چرخ دنده ها به یکدیگر، آن ها را به طور هماهنگ درگیر می سازد. بعد از اتصال طوقه با چرخ دنده جدید که با حرکت دسته دنده رخ می دهد، پدال کلاچ رها شده تا دوباره ارتباط میان پیشرانه و گیربکس برقرار شده و قدرت به چرخ ها منتقل شود.

همانگونه که مشخص است در جعبه دنده های سنتی دستی، جریان انتقال قدرت، دائمی نبوده و به شکل فعال، غیر فعال و نیمه فعال صورت می گیرد. این فرایند سبب پدیده ای به اسم اختلال گشتاور و تکان محسوس خودرو هنگام تعویض دنده می گردد. در جعبه دنده های dct، دو کلاچ موجود در سیستم از طریق ابزار الکترونیکی و هیدرولیکی و بدون دخالت راننده عمل می کنند.

در این حالت dct یک جعبه دنده اتومات بوده ولی برعکس نوع مرسوم خودکار، کلاچ های آن مستقل می باشند. به طور مثال در یک ماشین مجهز به گیربکس ۶ سرعته dct، یک کلاچ با دنده های ۴-۲ و ۶ و کلاچ دیگر با دنده های ۱-۳ و۵ و عقب درگیر می باشد. این طرح سبب می شود که اختلال ارتباط بین پیشرانه و گیربکس ایجاد نشود.

برخلاف جعبه دنده های دستی که همه دنده ها در یک شفت یا لنگ جای دارند، در جعبه دنده dct، دنده های زوج و فرد روی دو شفت با طرح هم مرکز حضور به هم رسانده اند. کلاچ بزرگتر با دنده های زوج و کلاچ کوچکتر با دنده های فرد مرتبط است. از این رو اختلالی در انتقال قدرت روی نمی دهد. و تعویض دنده در سرعت بالای صورت می گیرد.

تفاوت دیگری که جعبه دنده dct با نوع اتومات دارد، عدم مبدل گشتاور در آن می باشد. گیربکس های dct از کلاچ های چند صفحه ای خیس یا دو کلاچ یک صفحه ای خشک بهره می گیرند. در نوع خیس، سیال موجود مانع از ایجاد حرارت و اصطکاک زیاد می شود.

در این طرح جعبه دنده توانایی مدیریت گشتاورهای بیشتر از ۳۵۰ نیوتن را داشته و از سویی در نوع خشک، نهایت گشتاور به ۲۵۰ نیوتن محدود بوده ولی مصرف سوخت خیلی بهینه تر است. مدل خیس در خودروهای قدرتمند و نوع خشک در نسخه های شهری و اقتصادی به کار می رود.

مزایا و معایب گیربکس های dct

همانطور که اشاره شد هر گیربکس مزایا و معایب خاص خودش را دارد در ادامه با برخی مزایا و معایب گیربکس های dct آشنا می شوید.

  • مزایا

از جمله مزایای گیربکس های  dct یا دوکلاچه موارد زیر می باشد:

  • یک گیربکس dct با کلاچ خشک، در حالت خلاص؛ فشار خیلی کمی را به موتور ماشین وارد نموده و در این شرایط شبیه یک گیربکس دستی عمل می کند. این امر سبب شده که میزان مصرف سوخت و آلودگی موتور خودرو هم کاهش یابد.
  • زمان تعویض دنده در گیربکس dct حدود ۸ میلی ثانیه بوده و این امر باعث افزایش بسیار محسوس شتابگیری خودرو است. ضمنا افت دور موتور در هنگام تعویض دنده در این نوع گیربکس به حداقل رسیده و نتیجه آن کاهش میزان مصرف سوخت و آلودگی موتور به طور قابل توجهی می باشد.

  • بهترین مزیت گیربکس dct، تجربه رانندگی لذت بخش آن است. علاوه بر تعویض دنده خودکار و سریع، امکان تغییر آن به فرم نیمه اتومات هم وجود داشته و با فشار پدال های پشت فرمان به راحتی دنده عوض می شود.
  • شتابگیری سریع با خودروهای مجهز به گیربکس dct، بسیار لذت بخش و بدون تکان شدید بوده که سواری را برای همه سرنشینان راحت و آسوده می کند.

  • در این نوع گیربکس، ضربه و شوک تعویض دنده کاهش یافته و آسایش سرنشینان خودرو هم بیشتر می شود.
  • احتمالا مصرف سوخت کم قابل توجه، جذاب ترین مزیت گیربکس dct به نظر برسد. در حقیقت گیربکس ۶ سرعته dct، در مقابل نوع دستی ۵ سرعته، حدود ۱۰ درصد کمتر سوخت استفاده می کند.

در مجموع سرعت بالای تعویض دنده، امکان انتخاب بین حالت تمام اتومات و نیمه اتومات و مصرف سوخت بهتر از برتری های منحصر به فرد گیربکس dct می باشد.

  • معایب

معایب گیربکس dct شامل:

  • احتمالا بزرگترین عیب گیربکس dct، برچسب قیمتی بالای آن باشد. این گیربکس ها کمتر در خودروهای اقتصادی و شهری استفاده می شوند و فناوری های بسیار پیشرفته ای در آن ها به کار می رود. همین موضوع در نهایت سبب بالا بودن قیمت تمام شده گیربکس می باشد.
  • هزینه تعمیر و نگهداری گیربکس های dct نیز قابل توجه و بالا بوده. هزینه ای که شامل دستمزد تعمیرکار و قطعات می باشد.
  • انعطاف پذیری کمی دارد. از این رو کمتر مستعد تقویت و تیونینگ می باشد.

به طور کلی به علت هزینه بالاتر گیربکس های دوکلاچه، بیشتر خودروسازان به دنبال انواع ارزان تر گیربکس اتومات می باشند. از معروف ترین آن ها می توان به گیربکس های متغیر پیوسته یا سی وی تی اشاره کرد. گیربکس cvt مصرف سوخت بهینه و سواری راحتی را فراهم می آورد ولی توانایی مدیریت گشتاورهای بالا و ترمز موتور را ندارد. از این رو بیشتر خودروهای خانوادگی، شهری و اقتصادی از این نوع گیربکس استفاده نموده و نسخه های آفرود، اسپرت و سوپر اسپرت به انواع دیگر تجهیز هستند.

در این مطلب با عملکرد گیربکس های دوکلاچه و مزایا و معایب آن آشنا شدید. امیدواریم از مطلب ارائه شده نهایت استفاده را برده باشید. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با تعویض روغن گیربکس و معایب گیربکس اتومات روی لینک ها کلیک کنید.

منبع : آرگا


مطالب مرتبط
مطالب داغ
همچنین ببینید
مشاهده دیدگاه های این مطلب
دیدگاه های مطلب
۰ دیدگاه برای این نوشته

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *