آشنایی با فیوز خودرو و انواع آن

فیوز خودرو وظیفه تنظیم برق ورودی به ماشین را داشته تا از صدمه دیدن تجهیزات الکتریکی خودرو جلوگیری کند. اگر مایلید تا درباره ساختار فیوز خودرو و عملکرد آن آشنایی بیشتری پیدا کنید با این مطلب همراه ما باشید.

فیوز خودرو و آشنایی با عملکرد آن

فیوز خودرو قطعه ساده ای می باشد که جریان الکتریکی ورودی به ماشین را تنظیم و در مواقع لزوم قطع می کند تا به تجهیزات الکتریکی آن صدمه ای وارد نشود. در حقیقت فیوزها برق دریافتی دستگاه های الکتریکی ماشین را تحت کنترل دارند و اگر برق ورودی زیاد باشد آن را قطع نموده تا به آن آسیبی وارد نشود.

ضمنا این قطعات از صدمات نوسانات برقی به دستگاه پیشگیری می کنند. به بیان دیگر، جریان برق پیش از رسیدن به مصرف کننده باید از فیلترها عبور کند و در صورت حضور نوسان، این قطعه های کوچک آن را جذب و کنترل می کنند. به طور کلی فیوز ماشین وظیفه تنظیم جریان الکتریکی ورودی به دستگاه مدنظر در خودرو را بر عهده دارد و اگر بار اضافی یا شوک الکتریکی ایجاد شود، اتصال جریان برق را قطع نموده تا دستگاه مصرف کننده صدمه نبیند.

از آنجا که تجهیزات الکترونیکی امروزه یکی از المان های گران قیمت و باارزش هستند، در صورت خراب شدن هر یک از دستگاه های برقی ماشین، ممکن است خودرو نتواند حرکت کند. در این بین، فیوزها قطعه های فداکاری شناخته می شوند که برای محافظت از دستگاه های گران قیمت تر برقی از اثرات مخرب جریان بیش از حد، وارد کار می شوند تا مانع از وارد شدن آسیب به دستگاه ها شوند. در ادامه با ساختار فیوز خودرو و عملکرد آن؛ بیشتر آشنا خواهید شد.

ساختار فیوز خودرو

ساختار فیوز به بیان ساده شامل دو پایه ای است که توسط یک سیم با جنس، ضخامت و مقاومت مشخص که به میزان ظرفیت فیوز بستگی دارد، میزان معینی از جریان برق را از خود عبور می دهد. هنگامی که جریان برقی در ماشین بیش از حد مدنظر شود، فیوز که اتصال فلزی با آلیاژ خاصی دارد، ذوب شده و مانع از انتقال این جریان به مصرف کننده(دستگاه های برقی داخل ماشین) می شود.

عنصر اصلی در ساختار فیوز، یک نوار فلزی می باشد که در محفظه ای غیر رسانا جای دارد. با عبور جریان بیش از حد مجاز، نوار فلزی ذوب شده و مدار الکتریکی قطع می گردد و به اصطلاح عامیانه فیوز می سوزد. در فیوزهای با روکش شفاف، به سادگی می توان، اتصال یا سیم آن را مشاهده کرد و در صورت سوختن فیوز به سادگی قطع اتصال قابل دیدن است.

نوسانات جریان برق در ماشین می تواند صدمات زیادی به مصرف کننده ها و تجهیزات برقی وارد کند. ولی وجود فیوز سبب می شود تا این نوسانات با عبور از پلی به اسم فیوز کنترل گردند. به این ترتیب می توان گفت نقش فیوز در خودرو کنترل برق ورودی به سیستم های الکتریکی و قطع کردن برق ورودی در مواقع لزوم است.

مجددا اشاره می شود این قطعه به راحتی می سوزد و از یک نوار فلزی و یک محافظ پلاستیکی ساخته می شوند که با عبور جریان برقی زیاد، نوار فلزی ذوب و مدار الکتریکی آن قطع می گردد.

نقش و عملکرد فیوز ماشین

در بخش قبلی تا حدودی با نقش فیوز در خودرو آشنا شدید در اینجا به شرح بیشتر آن می پردازیم. هنگامی که جریان برق در ماشین بیش از اندازه شود، فیوز که اتصال فلزی با آلیاژ خاصی می باشد؛ ذوب شده و مانع از انتقال این جریان به مصرف کننده می گردد. پیشتر اشاره شد که عنصر اصلی ساختار فیوز، یک نواز فلزی است که در محفظه ای غیر رسانا جای دارد.

با عبور جریان بیشتر از حد مجاز، نوار فلزی آب شده و مدار برقی قطع می شود. هر زمان که یکی از قطعات الکتریکی کار نکرد، ممکن است فیوز محافظ آن سوخته باشد. در فیوز سوخته بخش هشتی وسط فیوز ذوب شده و نمی تواند جریان را انتقال دهد. در صورتی که فیوز بسوزد، باید آن را تعویض کرد که در ادامه با روش انجام این کار و مراحل ساده آن آشنا خواهید شد.

محل قرار گرفتن فیوز در ماشین

در بیشتر ماشین ها، دو پنل فیوز دیده می شود. یکی در بخش موتور که فیوزهای مرتبط به فن های رادیاتور، پمپ ترمز ضد قفل و ECU در آن جای گرفته اند و دیگری داخل داشبورد و نزدیک زانوی راننده تعبیه شده است که فیوزهای مرتبط به سوییچ ها و وسایل درون کابین در آن جای دارند.

انواع فیوز ماشین

معمولا فیوزها در انواع مختلفی طراحی و ساخته می شوند که فیوزهای مستطیلی و سرامیکی از پرکاربردترین انواع آن به شمار می روند. این فیوزها از دو پایه ساخته شده اند که درون آن ها با توجه به حداکثر شدت جریان عبوری از سیم ضخیم تری برای اتصال دو پایه به هم استفاده شده است.

سه نوع دیگر از فیوزها هم وجود دارند که یکی فیوز فلزی است و ارتباط دو سر آن در صورت عبور شدت جریان بیش از حد ذوب شده و مدار قطع خواهد شد.

دیگری فیوز شیشه ای است که اتصال دو سر فیوز آن توسط سیم نازکی در میان محفظه شیشه ای ایجاد شده و در صورت عبور جریان با شدت بالا، سیم مربوطه قطع خواهد شد.

فیوز مستطیلی نیز نوع سوم می باشد که از دو پایه فلزی و یک روکش عایق ساخته شده و در صورت سوختن فیوز، رنگ روکش عایق یا حتی پایه ها تیره می شود.

جعبه فیوز

بیشتر فیوزهای استفاده شده در ماشین، در قسمتی به اسم جعبه فیوز جمع آوری می شوند. جعبه فیوزها در اکثر ماشین ها، درون کابین در داشبورد یا زیر فرمان جای دارند. البته در معدود خودروهایی، جعبه فیوز در بیرون از اتاق خودرو در محفظه موتور جای دارد.

تعداد فیوزهای ماشین بین ۱۰-۱۰۰ عدد است. به طور معمول خودروهای سبک دارای ۱۰-۳۰ فیوز هستند و خودروهای سنگین بیشتر از این تعداد فیوز در جعبه فیوز آن ها قرار دارد. روی هر فیوز اطلاعاتی درباره حداکثر شدت جریان عبوری از فیوز دیده می شود. در دفترچه خودرو، مشخصات همه فیوزها شامل اسم، محل درج فیوز، جریان عبوری و عملکرد هر فیوز به شکل اختصاری ذکر شده است.

دلایل و علائم سوختن فیوز ماشین

سوختن فیوز ماشین می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که در زیر به برخی از مهمترین آن ها اشاره می شود.

1. اتصال غیر اصولی و مستقیم ادوات برقی خارجی به ماشین
2. باتری به باتری کردن غیر اصولی
3. افزودن دستگاه و تجهیزات غیر استاندارد به خروجی فندک ماشین
4. خرابی دینام و به کار گرفتن قطعات غیر استاندارد

در ادامه به بررسی علائم سوختن فیوز می پردازیم. در مورد فیوزهای شیشه ای به دلیل شفافیتی که در ساختارشان وجود دارد به راحتی می توان متوجه سوختن آن ها شد. البته با مشاهده شکستگی هایی روی فیوز یا حتی ذوب شدن نوارهای فلزی درون قاب نیز می توان متوجه سوختن فیوز شد.

قابل ذکر است علائم و مواردی وجود دارند که سبب سوختن فیوز می شوند از جمله:

• کیفیت فیزیکی اجزای سازنده فیوز
• آسیب دیدن و خرابی دینام
• ایجاد اتصالی یا توقف جریان برق در سیم های مرتبط به برق رسانی ماشین.

در مواردی ممکن است با قطع ناگهانی فیوزها به صورت مستقیم روی دستگاهی که آن فیوز مجری تنظیم شدت جریان بوده، تاثیر گذاشته و آن را کاملا از مدار خارج کند. در این شرایط بهترین و مطمئن ترین کار تعویض فیوز می باشد. در ادامه با طریقه عیب یابی و عوض کردن فیوز آشنا می شوید.

عیب یابی و عوض کردن فیوز

در فیوزهایی که ساختار آنها دارای روکش شفافی است(شیشه ای و مستطیلی شفاف) می توان سوختن فیوز را به طور واضح مشاهده نمود و در صورت دیدن قطعی در اتصال فیوز، می توان به سوختن آن و علامت هشدار پی برد. در این راستا دستگاهی به اسم مولتی متر یا چراغ آزمایش وجود دارد که توسط آن می توان تشخیص داد که آیا فیوز سوخته یا سالم است.

این دستگاه برای فیوزهایی که روکش تیره و غیر شفاف دارند، بهترین گزینه است. طریقه استفاده دستگاه نیز به گونه ای است که باید دو سر فیوز ماشین را به دو سر چراغ آزمایش وصل کرده و بعد از روشن شدن چراغ دستگاه می توان پی برد فیوز سالم است یا نه.

توجه داشته باشید که به جای فیوز از سیم استفاده نکنید حتی به طور موقت. این کار باعث خراب شدن و آسیب دیدن تجهیزات الکتریکی می شود. اگر یکی از فیوزهای مهم ماشین سوخت و به کارایی آن نیاز شدیدی دارید در این شرایط باید از فیوز یدک یا فیوز کم کاربردتری به جای آن استفاده نمایید.

به طور مثال در هوای سرد که شیشه عقب ماشین یخ زده و دید شما محدود شده، برای داشتن دید عقب بهتر باید از گرمکن شیشه استفاده کنید. این سیستم دارای یک فیوز در جعبه فیوز می باشد که ممکن است سوخته باشد. بعد از کنترل فیوز آن متوجه می شوید که به یک فیوز نیاز دارید.

در صورتی که فیوز یدک همراه داشته باشید که سریعا آن را تعویض می کنید، ولی در غیر این صورت باید به فکر جایگزینی فیوز باشید. در این شرایط باید بدانید هر فیوز مرتبط به چه سیستمی از ماشین است تا با مشکل مواجه نشوید. در دفترچه راهنمای ماشین این موارد نوشته شده است. ضمنا داخل درب جعبه فیوز هم فیوزهای مختلف نامگذاری شده اند.

در همه جعبه فیوزها، فیوز یدک وجود دارد تا زمانی که به مشکلی برخوردید، از آن استفاده کنید. دقت کنید که هر فیوز کارایی خودش را داشته و می تواند جریان مشخصی را عبور دهد. از این رو رنگ فیوزهای نصب شده در ماشین با یکدیگر فرق دارد. در ادامه نحوه عوض کردن فیوز ذکر می شود.

به طور کلی خاموشی مقطعی قسمت های مشخصی از ماشین باید سریعا شما را به سمت جعبه فیوز هدایت کند. اطمینان پیدا کنید که فیوزها شل نیستند و به طور صحیح در جعبه فیوز سر جای خود قرار دارند. همچنین جریان عبوری از هر فیوز، مطابق آمپراژ تعیین شده در دفترچه خودرو است. سپس با استفاده از گیره مخصوص فیوزها که در جعبه فیوز وجود دارد، فیوز را بیرون بیاورید.

فیوزهای سوخته را شناسایی نمایید. فیوز سوخته معمولا اندکی سیاه و دودی شده اند و پلاستیک آن کمی ذوب شده است. به این ترتیب با خارج کردن فیوز مدنظر، سلامت سیم آن را بررسی کنید و بعد از آن به صورت چشمی، توسط شکاف بالای فیوز، یا مشاهده بدنه فیوز اتصال یا عدم اتصال دو سر پایه را به یکدیگر مورد بررسی قرار دهید. در صورت سوختن فیوز نسبت به تعویض آن اقدام کنید.

فیوز سوخته را با فیوز مشابه و جریان آمپر یکسان عوض کنید. پیش از تعویض فیوز، علت سوختن آن را شناسایی و بعد از رفع عیب، فیوز سالم را با آمپراژ یکسان جایگزین نمایید. دقت کنید که جایگزینی فیوز با فیوزهای قوی تر، می تواند سبب سوختن قطعات الکترونیکی اساسی ماشین شود.

چند نکته:

• پیش از تعویض فیوز از سوختن آن مطمئن شوید.
• از فیوز با ظرفیت مشخص شده استفاده کرده و هرگز ظرفیت آن را به طور دلخواه تغییر ندهید.
• هنگام نصب فیوز توجه کنید که فشار اضافی اعمال نشود زیرا امکان شکستن آن وجود دارد.
• برای عوض کردن فیوز، از فیوزهای خالی موجود در جعبه فیوز کمک بگیرید.
• فیوزها را مطابق رنگ انتخاب نکنید و حتما به ظرفیت آن دقت کنید.
• در صورتی که برق یک قسمت از ماشین قطع شد، باید فیوز آن را عوض کرد.

• فیوز با آمپر پایین در تایم کوتاه تری می سوزد.
• فیوز بی کیفیت با امکان آتش سوزی جعبه فیوز همراه است.
• پیش از تعویض فیوز چک کنید که این قطعه شل نباشد و در جای خود قرار داشته باشد.
• برای مشخص شدن ارتباط فیوز با دستگاه الکتریکی از دفترچه راهنما کمک بگیرید.

منبع : آرگا