دسته ها
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳

آشنایی با انواع روان درمانی انسان گرا و مفاهیم اساسی آن

  • حکیمه فهیمی
  • ۱۷ بهمن ۱۴۰۰
  • ۰

روان درمانی انسان گرا یکی از شیوه های روان درمانی می باشد که در کشور ما طرفداران کمتری دارد. این رویکرد درمانی جهت درمان اختلالات روانشناختی مختلف، کاربرد دارد. با این مطلب همراه ما باشید.

روان درمانی انسان گرا می تواند روش خوبی برای یادگیری مهارت های مقابله ای و افزایش عزت نفس باشد. این شیوه درمانی گفتار مدار و کلی نگر است. در این نوشتار با رویکرد درمان انسان گرایانه بیشتر آشنا می شوید.        

رویکرد روان درمانی انسان گرا

روان درمانی انسان گرا یا درمان انسان گرایانه یکی از شیوه های روان درمانی می باشد که در کشور ما کمتر شناخته شده و  طرفداران کمی دارد. ولی این رویکرد درمانی برای بهبود اختلالات روان شناختی متعدد کاربرد دارد. روان درمانی انسان گرا به صورت گفتار مدار و کلی نگر است. در ادامه با رویکرد روان درمانی انسان گرا بیشتر آشنا می شوید.

برخی بر این عقیده اند که روان درمانی انسان گرا برخلاف روش شناختی رفتاری، چارچوب و ساختار مشخصی نداشته و به عوامل مثبت فردی و حال و اکنون بیمار تاکید می کند. رویکرد روان درمانی انسان گرا می تواند روش خوبی جهت یادگیری مهارت های مقابله ای باشد.

از جمله در یادگیری حل مسئله و کاهش استرس که اگر به درستی آموخته شود، بخش زیادی از مشکلات فرد را رفع می کند. از آنجا که این امر سبب افزایش عزت نفس و خودکارایی می شود، در صورت مواجه با چالش ها، حس توانایی بیشتری پیدا می کنید. انسان گرایی یا اومانیسم یک اصطلاح در روانشناسی بوده که در ارتباط با رویکردی که کل فرد و شاخصه هر فرد را مطالعه می کند، استفاده می شود.

اساسا این اصطلاح به رویکرد انسان گرایانه در روانشناسی اشاره دارد. روانشناسی انسان گرایانه، بر نگاه به کل فرد و شاخصه های هر فرد تاکید می کند. این شیوه با مفروضات وجودی شروع می شود که افراد اراده آزادی دارند و برای دستیابی به پتانسیل و خودشکوفایی دارای انگیزه هستند.

  •  مبل و میز
  •  آرون گروپس

تاریخچه درمان انسان گرایانه

روان درمانی انسان گرا رویکرد مثبت نگر و غیر ساختاری در روان درمانی می باشد که به جای توجه به طبقه بندی معیاری و دسته بندی نمودن مشکلات فردی، بر ماهیت شخص تمرکز می کند. درمان انسان گرایانه به کل فرد نه فقط از دیدگاه درمانگر بلکه از دیدگاه اشخاصی که رفتار خود را می بینند، نگاه می کند.

تاکید این شیوه بر ویژگی ها و رفتارهای مثبت فرد و توانایی استفاده از غریزه های شخصی برای یافتن دانایی، رشد ، بهبود و رضایت از درون خود می باشد. درمان انسان گرا یک رویکرد بهداشت و سلامت روان محور است که بر اهمیت خود واقعی بودن جهت رضایت داشتن از زندگی تاکید می ورزد.

طبق این رویکرد هر فرد شیوه منحصر به فرد خودش را برای نگاه به جهان پیرامونش دارد. این دیدگاه می تواند بر افکار، رفتار و انتخاب های شخص در زندگی تاثیر بگذارد. باور اساسی درمان انسان گرایانه بر این است که انسان ها ذاتا خوب بوده و می توانند انتخاب های درستی بگیرند. بر این اساس، افرادی می توانند به رشد و توسعه فردی در زندگی برسند که برای خود عزت نفس و ارزش قائل شوند.

در اواخر دهه ۱۹۵۰، انسان گرایی موفق شد در مقابل مکاتب رفتاری و روانکاوی به رشد و شکوفایی دست یابد. این رویکرد نوین و جامع بود که کمتر بر آسیب شناسی، تجربیات قبل، تاثیرات محیطی بر رفتار شخص تمرکز داشت و بیشتر روی جنبه مثبت ذاتی انسان تاکید داشت.

در این دوره، روان درمانگر سرشناسی به اسم آبراهام مزلو، سلسله مراتب نیاز و انگیزه های انسانی را گسترش داد و کارل راجرز، رویکرد فرد محور خود را پایه گذاری کرد. در واقع روان درمانی انسان گرا ریشه در این نظریه ها دارد. درمانگران انسان گرا معتقدند که افراد در ذات خود برای برآورده کردن نیازهای درونی و پتانسیل فردی جهت خودشکوفایی دارای انگیزه هستند.

خودشکوفایی می تواند شکل های مختلفی داشته باشد. از جمله روشنگری معنوی، تلاش های خلاقانه، نوع دوستی یا خرد ورزی. گوردون آلبورت، کارل راجرز، آبراهام مزلو و ویکتور فرانکل؛ جزو مطرح ترین روان شناسان انسان گرایانه هستند. هر چند بیشتر روانشناسان معاصر و متاخر دیگر نیز در این مکتب حضور دارند.

مفاهیم اساسی درمان انسان گرایانه

روانشناسی انسان گرا نوعی جنبش در روان شناسی محسوب می شود که از باور به منحصر به فرد بودن انسان نشات می گیرد و باید توسط روانشناسان و روان پزشکان به عنوان یک فرد با همه مقتضیات انسانی شناخته و رفتار شود. این جنبش در تقابل با دو گرایش اصلی قرن بیستم در روانشناسی، رفتارگرایی و روانکاوی قرار دارد. اصول انسان گرا در طول جنبش، پتانسیل انسانی که در دهه ۱۹۶۰ رواج یافت، مورد استفاده قرار گرفت.

روانشناس انسان گرا بر این عقیده است که رفتارگرا بیش از اندازه به مطالعه و آنالیز علمی اعمال فرد به عنوان ارگانیسم توجه می کند و سعی بیش از حد در تحقیقات آزمایشگاهی جهت کمی کردن رفتار انسان صرف می شود و رفتار فرد را به عناصر آن کاهش می دهد. انسان گرا همچنین با جهت گیری جبری روانکاوی در تقابل بوده که فرض را بر این می گذارد، تجربیات و انگیزه های اولیه شخص، رفتارش را تعیین می کند.

اومانیسم به رشد همه جانبه فرد در زمینه هایی نظیر عشق، حفظ عزت نفس، خودمختاری و رضایت شخصی تمرکز دارد. درمان انسان گرا بر اساس مفاهیم اصلی زیر پایه ریزی شده است.

۱. انسان ذاتا موجودی خوب بوده و به صورت طبیعی جهت بهتر نمودن خود و دنیای اطرافش در تلاش است.

۲. افراد به دنبال خودشکوفایی بوده و قصد دارند به بهترین نسخه از خود مبدل شوند.

۳. درمان باید بر درک کلی نگر یک شخص تمرکز کند.

۴. افراد دارای تجربه های منحصر به فرد ذهنی بوده که می تواند و باید به عنوان نقطه شروع درمان مورد استفاده واقع شود.

۵. وقتی افراد با توجه مثبت بی قید و شرط رفتار نمایند، می توانند به بهترین صورت به رشد برسند.

این مفهوم ها بنیان و اساس درمان انسان گرایانه می باشند. مزلو و راجرز با تحقیقات خود آشکار نمودند که این رویکرد، منحصر به فرد و پویا بوده که بر شیوه ای جدید جهت بررسی سلامت روان تاکید دارد. اکنون این رشته به رشته ای شناخته شده تبدیل شده و به افراد زیادی کمک کرده تا از همه توان خود بهره بگیرند.

فرق درمان انسان گرا با سایر روش های درمانی

درمان انسان گرا با رویکردهای سنتی تر، نظیر روانکاوی یا رفتار درمانی فرق دارد. درمان انسان گرا اکثرا بر زندگی روزمره و کنونی تمرکز نموده است. در مقابل رویکردهای درمانی دیگر بر تجارب گذشته فرد متمرکز هستند. روان درمانی انسان گرایانه با زمان حال و اکنون درمانجو توجه دارد.

درمان انسان گرایانه بیشتر به کمک به شخص به عنوان یک کل تمرکز داشته تا درمان یک تشخیص خاص. به عبارت دیگر ، این شیوه درمانی به تشخیص بر طبق نشانه ها، معیار و طبقه بندی اختلالات روان شناختی تمرکز ندارد. یک درمان گر انسان گرایانه به طور معمول، کار خود را با گوش سپردن فعال شروع می کند. به این مفهوم که با دقت به صحبت های درمانجو گوش داده و اطمینان پیدا می کنند که حرف های وی را کاملا درک می کنند.

آنها احتمالا درمانجو را از پرسیدن سوالات بازمی دارند. درمانگر بر این اعتقاد است که فرد متخصص مشکلات خودش است. آن ها از مسیری که درمانجو هر جلسه در پیش می گیرد حمایت کرده و به او اعتماد می دهند که بداند در مورد چه چیزی باید صحبت کند تا توسط مواردی که فرد را به درمان می رساند، عمل کند.

مزیت های درمان انسان گرایانه

از مزیت های درمان انسان گرایانه این است که می تواند منبع بزرگ همدلی و حمایت گردد. با توجه به این که درمانگر به گونه ای آموزش دیده که قضاوت و سرزنش نداشته باشد و با درک گوش نماید. احتمالا درمانجو حس راحتی بیشتری داشته و به آسانی احساسات خود را به اشتراک می گذارد.

درمان انسان گرایانه به فرد اجازه می دهد تا نقشی فعال در درمان خودش بازی کند و درمانگر در این مسیر به عنوان راهنمای آگاه و قابل اعتماد وی را همراهی می کند. با توجه به این که درمان انسان گرایانه روی ویژگی های مثبت شخص تمرکز دارد می تواند به فرد کمک کند تا در رویه ایجاد تغییر در زندگی اش حس قدرت و پویایی بیشتری داشته باشد.

به جای حس غرق بودن یا کشیده شدن توسط مشکلات، فرد را تشویق می کند تا روی نقاط قوتش تمرکز نموده و از این مهارت ها جهت رفع نیازهای خود بهره بگیرد.

اقسام درمان انسان گرایانه

درمان انسان گریانه در واقع مجموعه ای از شیوه های روان درمانی می باشد که هر یک تکنیک ها و راهکارهای خاص خودش را برای درمان مورد استفاده قرار می دهند. بر اساس هدف ها، نوع مشکل، نشانه های بیماری، ممکن است درمانجو یکی از شیوه های زیر را برای درمان انتخاب کند.

  • مراجع محور:

درمان مراجع محور که به آن، درمان فرد محور اطلاق می شود شامل درمانگر می باشد که رویکرد غیر رهنمودی به پروسه درمان دارد. در این شیوه درمانجو به عنوان شریکی برابر عمل نموده در حالی که روانشناس همدلی و توجه مثبت و بی قید و شرط را عرضه می دارد.

  • درمان وجودی :

این درمان رویکردی فلسفی بوده که به فرد کمک می کند تاجایگاهش را در جهان بهتر ادراک کند. با کمک به اشخاص در کشف چیزهایی که به زندگی آن ها معنی می بخشد، عمل می کند. فرد یاد می گیرد که مسئولیت انتخاب هایش را پذیرفته و درک می کند که قدرت ایجاد تغییرات را داشته تا معنی و هدف بیشتری به زندگی اش ببخشد.

در این شیوه به فرد کمک می شود تا به اموراتی که در زندگی رخ می دهد معنی بخشیده، درک نموده و کشف کند. با راهنمایی درمانگر، فرد می آموزد که مسئولیت انتخاب هایش را پذیرفته و به آزادی اش در ایجاد تغییراتی که به زندگی معنا می دهد، پی ببرد.

این رویکرد نیز عمدتا به مسائل حال حاضر توجه می کند نه گذشته. ولی در نظر می گیرد که چطور افکار فرد آگاهانه یا ناخودآگاه بر سلامت و روان وی تاثیر می گذارد.

کاربرد درمان انسان گرایانه

هر چند تاکنون تحقیقات کمی در مورد اثر بخشی درمان انسان گرایانه بر اختلالات روان شناختی متعدد صورت گرفته است ولی به این معنی بی اثر بودن آن نیست. ممکن است تاحدودی به این علت باشد که این رویکرد کمتر بر علائم و پیامدهای قابل اندازه گیری تمرکز دارد. با این وجود درمان انسانی برای درمان طیف گسترده ای از وضعیت مختلف سلامت روانی فرد کاربرد دارد که شامل افسردگی، اضطراب، فوبیا، عزت نفس پائین، مشکلات رابطه، مصرف مواد، روان پریشی، اختلال شخصیتی، اختلال استرس بعد از سانحه و تروما می باشد.

این رویکرد می تواند برای فردی که بر درمان یک بیماری خاص متمرکز نیست هم سودمند باشد. افرادی که به رشد و خودشکوفایی علاقمندند می توانند از این شیوه برای توسعه فردی بهره بگیرند. از این رو بعضی روانشناسان در پروسه کوچینگ از اصول درمان انسان گرایانه استفاده می کنند.

راهکارهای درمانی انسان گرا

درمانگر انسان گرا از تکنیک و راهکاری مختلفی بهره می گرد که برای حمایت از فرد در تلاش برای تغییر طراحی شده اند. بعضی از راهکارهای اصلی که مورد استفاده زیادتری است شامل :

  • تطابق:

این راهکار برای درمان انسان گرایانه الزامی بوده و در این مورد درمانگر در تعامل با درمانجو اصیل و واقعی است.

  • همدلی:

درک همدلانه شامل درمانگر شده که نه فقط آنچه را که درمانجو حس کرده و بیان می دارد، درک می کند بلکه این درک را به درمانجو انتقال دهد. درمانجو باید حس کند که شنیده، دیده و درک می شود.

  • گوش سپردن فعال:

درمانگر باید به صحیت های درمانجو فعالانه گوش سپرده و آن را با کلمات خود خلاصه سازی نماید. این راهکار می تواند به تقویت آنچه درمانجو بیان می دارد کمک کرده و به وی اجازه دهد تا با حرفهایش بازاندیشی داشته و سوء تفاهم های احتمالی را برطرف سازد.

  • توجه بدون قید و شرط و مثبت:

این راهکار نیز شامل پذیرش درمانجو بدون قضاوت توسط درمانگر می باشد. با یک نگرش مراقبتی، درمانجو در می یابد که در پروراندن خود نقش مهمی داشته و می تواند به رشد شخصی و خودآگاهی برسد.

با توجه به این که درمان انسان گرا به زمان حال تمرکز دارد ممکن است شیوه ای به اسم ذهن آگاهی هم استفاده شود تا به فرد کمک کند که از خود و محیط پیرامونش بیشتر آگاه گردد. این راهکارهای بر حل مشکلات خاص متمرکز بوده تا درمانجو تشویق شده و به این باور برسد که می تواند رفتار خود را به سمت و سویی درست هدایت کند.

منبع : آرگا


مطالب مرتبط
مطالب داغ
همچنین ببینید
مشاهده دیدگاه های این مطلب
دیدگاه های مطلب
۰ دیدگاه برای این نوشته

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *