آتشکده چارقاپی، بنایی باستانی که از زمان ساسانیان و به طور دقیق در زمان حکومت خسروپرویز برجای مانده است. این بنا در غرب فلات ایران قرار گرفته و یکی از عمارت های باشکوهی است که برای شیرین همسر شاهنشاه بنا ساخته شد. این عمارت به عمارت شیرین شهرت دارد، در دوره های اسلامی از اهمیت زیادی برخوردار بود. در میان این بنا چهارتاقی وجود دارد که یکی از بزرگ ترین عبادتگاه های ساسانیان بوده است. این بنا از معماری ویژه ای برخوردار می باشد و برای گردشگران زیادی مورد توجه است. در این مقاله قصد داریم، تا درباره آتشکده چهارقاپی توضیحات بیشتری ارائه دهیم.
آتشکده چهارقاپی کرمانشاه
این آتشکده یکی از بخش های باقی مانده از بنای قصر شیرین می باشد. قدمت باستانی این بنا از یک سو و معماری ارزشمندی که به خود اختصاص داده است، از سوی دیگر می تواند مورد توجه بازدیدکنندگان زیادی باشد. این بنا جزو آخرین بناهای باقی مانده از دوران ساسانیان است. بنای این آتشکده چهارگوش می باشد و از جنس گچ و سنگ ساخته شده این بنا ابعاد ۲۵ در ۲۵ متر دارد. ارتفاع این بنا نیز ۴ و نیم متر است. این بنا با وجود آسیب هایی که داشته هنور سالم و ایستاده باقی مانده است.
مقایسه های متعددی که در این بنا صورت گرفته است، نشان می دهد این بنا متعلق به دوران اسلامی می باشد. برخی با مقایسه معماری این بنا و معماری سازه های دوران اسلامی مانند کاخ اخضیر در مناطق جنوب کربلا می گویند این سازه متعلق به دوران قبل از اسلام است. برخی این بنا را با مانند دیگر سازه های چهارتاقی دوران ساسانیان می دانند.
این بنا کاربرد دینی داشته و یکی از بخش های عمارت قصر شیرین است. چهارتاقی هایی که در دوران ساسانیان ساخته شده اند، مختص نیایش بوده و با روشن کردن آتش مقدس مردم در آن به عبادت مشغول می شده اند.
آشنایی با معماری سازه:
این سازه باستانی از معماری بسیار ارزشمند و باستانی برای بازدیدکنندگان برخوردار است و گنبدی که بر روی این بنا استواره شده، بخشی از این سازه محسوب می شود. چهار دروازه بلند که و ورودی هلالی شکل که در وسط دیوار قرار گرفته است، مورد توجه قرار می گیرند. در زمان های برگزاری مراسم ها در چهارسوی این سازه آتش فرافروخته می شده است. قسمت های بالایی بدنه این سازه دریچه ای قرار دارد که می توانید اطراف را مشاهده کنید. این دریچه برای تهویه هوا نیز استفاده می شده است.
آتشکده چهارقاپی به عنوان قصر شیرین شناخته می شود. چهارقاپی در واقع همان چهاردری است که در این بنا قرار دارد و محل عبادتگاه می باشد. تحقیقات باستان شناسی نشان می دهد که عشایر همدانی در اینجا مستقر شده اند. حفاری هایی که در اطراف بنا نیز وجود دارند، نشان دهنده وجود دالانی در اطراف بنا است. در بخش هایی از تحقیقات نیز یادداشت هایی از مورخان وجود دارد که به معرفی راهروهای این بنا پرداخته اند.
در درگاه غربی چهارتاقی به سکوی سنگی برمی خورید که ابعاد ۵۲۸ در ۵۰۸ سانتی‌متر دارد. این سکو دارای ۶۰ متر ارتفاع است. در ضلع های جنوبی درگاه نیز با سکویی دیگر با ابعاد دیگر آشنا می شوید. ساخت این بنا نیز با استفاده از ملات گچ صورت گرفته است. چهارقاپی ها سازه هایی هستند که متعلق به دوران اسلامی می باشند. در آن زمان این سازه ها دارای کاربردهای زیادی بوده اند.
سازه های اسلامی:
با ورود اسلام سبک معماری های آتکشده ها دچار تغییرات شد. از آن پس ساخت مساجد و مکان های مقدس اسلامی بیشتر شده است. بسیاری از این مساجد و اماکن مذهبی بر روی آتشکده ها ساخته شده اند. سازه های دوران اسلامی نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار هستند. بسیاری از این سازه ها با معماری خود می توانند مورد توجه بازدیدکنندگان قرار بگیرند. این سازه همانند زیارتگاه چک چک یزد می باشد و دارای قدمت باستانی بالایی است.
بازدید سیاحان اروپایی:
این آتشکده به قدری ارزشمند می باشد که در سال ۱۶۵۹ میلادی اولین سیاح اروپایی با نام پیترو دلاواله ایتالیایی از این بنا بازدید کرده است. او با ثبت تصاویری از ویرانه های قصر شیرین این سازه ارزشمند را به جهانیان معرفی نمود. نخستین افرادی که از این سازه تصاویر تهیه کرده اند، دمورگان بوده است. بعد از او زاره و هرتسفلد از افرادی بوده اند که پلان هایی از این بنا را ترسیم نموده اند.
بقایای بنا:
طبق بررسی های سیاحان از آتشکده چهارقاپی در سده نوزدهم بخش های مهمی از این سازه پا برجا بوده است. فضای اصلی بنا که فضای دخلی آن را تشکیل می دهد، متعلق به دهه ۵۰ است و بازسازی شده است. با فرا رسیدن جنگ تحمیلی این بنا ضربه های زیادی دید. اما با حفاری هایی که در سال ۱۳۷۱ صورت گرفته است، چهار اتاق کوچک، حیاط، سالن بزرگ و راهرو یافت شده است.
این سازه ارزشمند از مجموعه آثار باستانی و تاریخی می باشد که در سال ۲۲ تیر ماه ۱۳۷۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده اند. در سال ۱۳۹۶ بخش هایی از این بنا تخریب شده است. با تخریب ۲۰ درصد از این بنا امروزه تنها چهارچوب های این بنا باقی مانده است. این بنا امروزه یکی از مکان های دیدنی کرمانشاه می باشد و یکی از سازه های تاریخی پر جاذبه به شمار می آید. آتشگاه فیروزآباد از دیگر مجموعه سازه های باستانی در ایران محسوب می شود که دارای جذابیت های بسیار زیادی برای بازدیدکنندگان است.
دیدنی های کرمانشاه:
همانطور که می دانید کرمانشاه و منطقه قصر شیرین از جذابیت های زیادی برای گردشگران برخوردار هستند. در این استان سازه های باستانی متعددی وجود دارند که می تواند مورد توجه بازدیدکنندگان باشد. طاق بستان و مجموعه بیستون از مجموعه بناهای باستانی این استان هستند. هر یک از این سازه های باستانی نیز دارای قدمت بالایی هستند.
آتشکده چهارقاپی در حال حاضر یکی از دیدنی های قصرشیرین برای گردشگران محسوب می شود. در ایام نوروز این منطقه بازدیدکنندگان زیادی دارد و گردشگران زیادی از نقاط مختلف به این منطقه سفر می کنند. این بنا در زمان جنگ تحمیلی و زلزله تخریب شده و تنها بخش هایی از این سازه باقی مانده است. تحلیل هایی که درباره بخش های مختلفی از این بنا صورت گرفته موجب شده تا به این سازه باستانی دوران ساسانی بیشتر به جهانیان معرفی شود.
منبع : آرگا
