انگل دمودکس، نوعی از انگل ها می باشد که بر روی پوست افراد زندگی می نماید و در بیشتر موارد خطری را برای فرد به دنبال ندارد. با این حال در برخی موارد این انگل سبب بروز علائم ناخواسته یا برخی مشکلات پوستی خواهد شد.
انگل دمودکس چیست؟
دمودکس در واقع موجودی میکروسکوپی هشت پا می باشد که اغلب در غدد چربی پوست و فولیکول های موهای صورت یافت می گردد. هر چه هم صورت به خوبی شسته شود و تمیز بماند، در صورت وجود انگل امکان رهایی از آن ها وجود ندارد. این انگل ها اغلب شب ها در زمان خواب بیرون آمده و از سلول های مرده پوست فرد تغذیه می نمایند و تخم های خود را درون حفره های پوست پنهان می نمایند.
انگل Demodex یک مهمان ناخوانده بسیار ریز بوده و با چشم مسلح قابل دیدن نمی باشد. از این رو اغلب افراد مبتلا به این انگل از وجود آن بر روی بدنشان بی خبر می باشند. برای بررسی بیشتر با این انگل و آشنایی با روش های درمان آن در ادامه این مطلب همراه ما باشید.
انواع دمودکس
دمودکس یک نوع مایت یا هیره (موجودات بسیار ریز میکروسکوپی از دسته عنکبوتیان و زیر رده کنه سانان) می باشد که در دو نوع مختلف دمودکس فولیکوروم و دمودکس برویس یافت می شوند. هر دو نوع از این موجودات دارای بدنهایی کشیده و نیمه شفاف می باشند که از دو قسمت شکل گرفته اند. هشت عدد از پاهای این انگل ها در قسمت بالاتنه قرار گرفته است، کل بدن آن ها پوشیده از فلس می باشد و آن ها با کمک این فلس ها به فولیکول های موها وصل می گردند. مایت های دمودکس دارای دهان بوده و می توانند از سلول های پوست، روغن و هورمون های موجود در فولیکول های موهای افراد تغذیه نمایند.
دمودکس فولیکوروم Demodex Folliculorum
مایت دمودکس فولیکوروم یکی از رایجترین نوع مایت های دمودکس می باشد. این نوع مایت دمودکس دارای طول حدودا ۰/۳ تا ۰/۴ میلی متر می باشد. دمودکس فولیکوروم در فولیکول های موهای پوست افراد زندگی و رشد می کند، این موجود از سلول های مرده پوست فرد تغذیه می نماید. این شکل از مایت بر عکس نوع برویس بر روی پوست به صورت فراوان دیده می گردد. اغلب این نوع انگل اطراف چشم جمع می گردند و بر روی پلک ها و مژه ها تاثیری منفی دارند.
دمودکس برویس Demodex brevis
مایت دمودکس برویس اندکی کوچکتر از نوع قبلی می باشد و چیزی در حدود ۰/۱۵ تا ۰/۲ میلی متر طول دارد. دمودکس برویس اغلب می خواهد در اطراف گردن و قفسه سینه فرد زندگی نماید. علاوه بر این این نوع مایت به اعماق غده های چربی پوست نفوذ کرده و از سلول های پوستی تغذیه می نماید.
ممکن است وجود Demodex پوستی تا حدی ناخوشایند باشد، ولی باید گفت که بودن مقدار کمی از این انگل طبیعی است و فقط در صورت شدید شدن بیماری های پوستی می تواند مشکل ساز گردد. بیشتر از یک قرن است که محققین و پزشکان در این مورد در حال بررسی و تحقیق هستند، البته تا چند سال پیش اطلاعات کاملی در این باره در دست نبود. از این رو اطلاعات اولیه چندانی در ارتباط با دمودکس تا چندین سال در اختیار مردن قرار داده نمی شد.
در حال حاضر محققین به این موضوع دست یافته اند که این نوع انگل حدود ۲۰ هزار سال می باشد که در بدن انسان رشد و زندگی می کند و می تواند خیلی راحت در مکان های عمومی منتقل شود و شیوع یابد.
علائم دمودکس
با توجه به تحقیقات انجام شده در این مورد با گسترش آلودگی احتمال مشاهده علائم و نشانه های زیر در افراد وجود دارد:
- بیشتر شدت زبری پوست
- وجود خارش در پوست
- حس سوزش در پوست
- قرمزی، التهاب و اگزما در پوست
- تحریک چشم ها
- پوسته پوسته شدن پوست
- ریزش مو ها
- ایجاد چین و چروک در پوست
- خشک شدن شدید پوست
- تغییر در رنگ پوست
- کک و مک
- بروز جوش های سرسیاه
در برخی از موارد هم می تواند وجود این انگل بدون هیچ علائمی باشد. این مشکل اغلب در بزرگسالان و افرادی که به بیماری های نقص ایمنی بدن مبتلا می باشند، دیده می گردد.
طول عمر و چرخه زندگی دمودکس
چرخه ی حیات انگل دمودکس شامل ۵ مرحله می باشد. این انگل همانطور که در ابتدا گفته شد اغلب در شب فعالیت دارد و جفتگیری می کند. انگل دمودکس پس از ۱۲ ساعت درون غدد سباسه یا فولیکول های مو تخمگذاری می نماید. در هر مرحله از فرآیند تخم گذاری بیشتر از ۵۰ تخم در سطح پوست گذاشته می شود.
با گذشت چند روز تخم ها به لاور تبدیل می شوند و بعد از یک هفته به بلوغ خواهند رسید و به پرخه تولید مثل وارد می شوند. در حالت کلی طول عمر این انگل حدود ۲۵ الی ۹۵ روز می باشد.
عوامل ایجاد کننده دمودکس
به شکل طبیعی دمودکس در پوست فرد به وجود می آید و می تواند با تماس به افراد دیگر نیز منتقل شده و شیوع یابد. با توجه به گزارش بنیاد ملی روزاسه، بیماران ابتلا یافته به روزاسه حدود ۱۸ برابر بیشتر از سایرین در معرض این جانور قرار دارند. علاوه بر این مطالب سایت های پزشکی نشان می دهد که تحقیقات جدید ثابت نموده اند که رابطه ی قطعی بین دمودکس و بیماری روزاسه وجود دارد.
درست است که این انگل یک موضوع غیر طبیعی نمی باشد. ولی برخی از عوامل سبب شدیدتر شدن و گسترش آلودگی دمودکس می شوند، این موارد عبارتند از:
- سیستم ایمنی ضعیف
- درماتیت
- آلوپسی
- عفونت های پوستی
- التهابات پوستی
- روزاسه
اثرات منفی دمودکس بر سلامت بدن
در اغلب موارد افراد از وجود انگل بر روی پوست خود بی خبر هستند. زیرا تعداد کمی از دمودکس ها نه تنها مشکلی برای بدن نخواهد داشت بلکه می تواند فایده هم داشته باشد! دمودکس ها از سلول های مرده پوست تغذیه کرده و آن ها را حذف می کنند. تا وقتی که این انگل تحت کنترل قرار گیرد، مشکلی ایجاد نخواهد شد ولی زمانی که تعداد ان ها زیاد شود، پوست دچار آلودگی شدید و در نهایت التهاب خواهد شد.
اشخاصی که حدود ۲۰ تا ۳۰ ساله هستند، بیشتر در معرض خطر آلودگی شدید دمودکس ها قرار می گیرند. افراد مسن و همچنین کودکان زیر ۵ سال نیز مستعد آلودگی شدید با دمودکس می باشند. برخی بیماری های ناشی از آلودگی دمودکس ها شامل موارد زیر می شوند:
-
آکنه ی روزاسه:
با توجه به بررسی های انجام شده، دمودکس می تواند باعث بروز آکنه ی روزاسه گردد. همچنین اگر قبل از این به روزاسه مبتلا شده باشید، این انگل می تواند آن را بدتر نماید. با توجه به تحقیقات انجام شده پوست بدن افراد مبتلا به روزاسه تا ۱۸ برابر بیشتر از سایرین دمودکس دارد.
-
پلک آماس (بلفاریت):
پلک آماس، شکلی از التهاب پلک می باشد که به خاطر مسدود شدن غده های چربی در پلک ها ایجاد می شود. در حقیقت مایت های دمودکی می توانند سبب بسته شدن مسیر غده های چربی که در زیر مژه ها قرار دارند شوند. از این رو بیماران بالای ۶۰ سال ممکن است دچار آماس پلک شوند. از نشانه های پلک آماس می توان به موارد زیر اشاره نمود:
قرمزی چشم ها، ریزش اشک، خشک شدن چشم، حس سوزش در چشم ها، وجود پوسته در مژه ها، حس اینکه چیزی در چشم رفته، حساسیت به نور، مژه های شکننده، ریزش مژه ها، تاری دید موقتی.
تشخیص دمودکس
درست است که فکر نمودن به این موضوع که انگل ها بر روی پوست زندگی می کنند حس ناخوشایندی برایتان دارد، اما بودن مقدار کمی از دمودکس ها بر روی پوست همه مردم رایج می باشد. دمودکس فولیکوروم زمانی مشکل ساز خواهد شد که مشکلات دیگر موجود در فرد مثل آکنه روزاسه را شدیدتر کند. علاوه بر این بررسی های انجام شده در این مورد نشان داده اند که انگل دمودکس به تنهایی می تواند سبب ابتلا افراد به بیماری های پوستی شود.
همانطور که اشاره شد این نوع انگل دارای جثه ای میکروسکوپی می باشد که با چشمان غیر مسطح قابل دید نیست. به منظور تشخیص قطعی این انگل باید به متخصص مراجعه شود. پزشک به منظور تشخیص این انگل نمونه ی کوچکی از بافت های فولیکولی و روغن های روی صورت را برداشته و با قرار دادن این بافت زیر میکروسکوپ می تواند وجود آن را بر روی پوست تشخیص دهد.
علاوه بر این با بررسی برخی از علائم و نشانه ها به بودن دمودکس بر روی بدن پی برد. این علائم شامل موارد زیر می شوند:
- خشک شدن یکباره پوست
- پوسته پوسته شدن یا خارش در پوست
- وجود پوسته در اطراف فولیکول های مو
- قرمز شدن پوست
- حس سوزش
- افزایش حساسیت پوست
- داشتن پوستی زبر و خشن مثل کاغذ سنباده
- اگزما
روش های درمان
در اغلب موارد می توان دمودکس را در منزل به راحتی درمان نمود. البته روش های خانگی تا وقتی موثر هستند که این مشکل با نشانه ها و علائم شدید و ناراحت کننده همراه نباشد. برای آشنایی با روش های خانگی و پزشکی درمان انگل Demodex در ادامه همراه ما باشید:
درمان های خانگی
از مهمترین روش هایی درمان و به حداقل رساندن آثار منفی این انگل و پیشگیری از بروز عوارض Demodex بر روی پوست، مراقبت های فردی می باشد که در ادامه با آن ها آشنا می شویم:
- حمام روزانه برای کاهش ترشحات چربی، به این خاطر که انگل Demodex از چربی پوست تغذیه می نماید.
- شستن موها و مژه ها با کمک یک شامپوی ملایم
- استفاده نمودن از پاک کننده های غیر صابونی به منظور شستن صورت
- نابود کردن سلول های مرده با لایه برداری صورت هر دو هفته یک مرتبه
- حمام کردن بعد از فعالیت های طولانی و عرق کردن زیاد
- پرهیز نمودن از مصرف کرم ها و ضد آفتاب های روغنی و چرب
درمان های پزشکی
اگر درمان های خانگی علائم انگل دمودکس را کمتر نکند، می توانید با تشخیص پزشک از روش های درمانی پزشک کمک بگیرید. اگر تاثیرات منفی بیماری شدید شود، پزشک می تواند داروهایی را برای بیمار تجویز نماید.
بعلاوه مدیریت بیماری در اشخاصی که به آکنه روزاسه مبتلا می باشند، دارای اهمیت بسیار بالایی می باشد. در حال حاضر روش های شیمیایی برای درمان انگل وجود دارد که برخی از این روش ها نتایج خوبی را به دنبال خواهند داشت. این روش ها وقتی تجویز می گردند که تعداد بالایی انگل Demodex بر روی پوست یافت شوند. در این مورد پزشک معالج می تواند یکی از موارد زیر را برای بیمار تجویز نماید:
- کرم بنزیل بنزیل
- کرم های دارای اسید سالسیلیک
- مواد دارای گوگرد
- مترونیدازول
- کروتامیتون
- پرمترین
در پایان باید بدانید که روش درمان و از بین بردن انگل دمودکس به مقدار درگیر شدن پوست افراد وابسته می باشد. کسانی که دارای بیماری های التهابی و زمینه ای می باشند امکان دارد علائم این انگل را شدیدتر تجربه نمایند و درگیری بیشتری داشته باشند.
منبع : آرگا