دلیل انجام اسکن رادیوایزوتوپ و مراحل انجام آن

اسکن رادیوایزوتوپ را در اصطلاحاتی دیگر اسکن استخوانی، اسکن رادیونوکلاید یا سنتی گرام نیز معرفی می کنند که از دیگر روش های نوین تصویربرداری به شمار می‌آید و می‌تواند کمک به سزایی در تشخیص بسیاری از اختلالات استخوانی مخصوصا عفونت ها و تومورهای استخوانی ایفا نماید.

آشنایی با اسکن رادیو ایزوتوپ

در روش اسکن رادیو ایزوتوپ مقدار بسیار زیادی از یک ماده رادیواکتیو به فرد بیمار تزریق می گردد. نوع ماده رادیواکتیو استفاده شده متنوع می باشد و استفاده از هر یک از آن به تجویز پزشک معالج و تشخیص نوع ضایعه بیماری ارتباط دارد. این نوع اسکن برای قسمت های مختلف پزشکی به مانند تشخیص بیماری های استخوان، غده های داخلی، بیماری‌های قلبی و اختلالات ریوی استفاده می شود.

• چگونگی نحوه انجام آن

برای استفاده از این روش اسکن در ابتدا مقادیر کمی از ماده رادیو اکتیو به بدن فرد بیمار تزریق می گردد و پس از تزریق وریدی ماده رادیو اکتیو به بدن فرد بیمار و در جریان خون آن پخش می گردد که در نهایت به طور کلی تمام اندام های فرد را در بر می گیرد و هر بافتی مقداری از آن را جذب خود می نماید.

به طور کلی بافت هایی که به بیماری های خاصی مبتلا هستند مقادیر بالایی از این ماده را به سوی خود جذب می‌کنند. به طور مثال برای تشخیص تومورهای استخوانی از عنصر رادیواکتیو تکنیسیم استفاده می گردد.

به طور کلی تکنسیم رادیو اکتیو در استخوان ای که سلول‌های تومورال را داشته باشد،  بیشتر رادیواکتیو جذب می کند. یا در عفونت های استخوانی مقدار جذب این ماده در بافت های عفونی بسیار بیشتر می باشد. همچنین در نکروز آواز کولر در استخوان ران میزان جذب مقدار رادیو اکتیو در سر استخوان ران امکان دارد که بیش از حد و یا کمتر باشد.

• علت استفاده از این روش

به طور کلی از اسکن رادیوایزوتوپ برای موارد زیر استفاده می نمایند.

1. تشخیص تومور و سرطان های استخوانی
2. تشخیص این مورد که سرطان موجود در نقطه ای از بدن به دیگر عملکردهای بدن سرایت کرده است و یا خیر. در این رابطه قابل به ذکر است که تومورهای پستان، ریه، پروستات، تیروئید و کلیه می توانند با استخوان ها متاستاز دهند.
3. مشخص کردن شکستگی های ظریف و بدون جابجایی که به طور کلی در رادیوگرافی ها قابل تشخیص نمی باشد.
4. تشخیص ابتلا به عفونت استخوان یا استئومیلیت
5. مشخص کردن علت درد در زمان هایی که عوامل مشخصی در بروز آن پیدا نشده است.
6. تشخیص ابتلا به بیماری‌های متابولیک مانند استئومالاسی، استئودیستروفی کلیوی، پرکاری اولیه غده پارو تیروئید، بیماری پاژه

همچنین اسکن رادیوایزوتوپ در برخی از مواقع با توجه به دلیل عدم وجود و یا وجود برخی از ضایعه ها، آسیب ها و تومورها در برخی از اندام های بدن مورد استفاده می گردد و در برخی از مواقع نیز نمی تواند نوع دقیق هر یک از ضایعه های استخوانی را مشخص نماید. که از این رو برای بررسی عوامل بیماری بایستی پزشک معالج از دیگر روش‌های موجود استفاده نماید.

این نوع اسکن چگونه انجام می شود؟

همانطور که گفته شد در اصطلاح دیگر به این اسکن، اسکن استخوانی و یا هسته ای نیز می گویند که در این روش تصویربرداری برای تشخیص ابتلا به برخی از بیماری ها استفاده می شود. برای تهیه یک اسکن رادیوایزوتوپ به طور کلی مراحل گفته شده در ادامه مطلب بایستی طی گردد.

• ابتدای انجام مراحل تصویر برداری

به طور کلی فرد بیمار با یه چیزی در مورد چهار ساعت قبل از انجام تصویربرداری به مرکز مربوطه که معمولاً به آن ها مراکز پزشکی هسته ای نیز می‌گویند، مراجعه نماید. در این زمان به فرد بیمار توصیه می گردد که داروهای دارای بیسموت را تا ۴ روز قبل از انجام اسکن رادیوایزوتوپ مصرف نکند.

در این مراکز قبل از انجام اسکن سوالاتی از قبیل بارداری و یا اینکه فرد در دوره شیردهی قرار دارد، پرسیده می شود. همچنین سوالاتی در رابطه با سابقه حساسیت ها، آسم و دیگر بیماری‌های مرتبط پرسیده می گردد که در پس این مراحل ماده رادیو اکتیو از طریق وریدی به بیمار تزریق می شود که در این زمان فرد احساس گرمای بیش از حد خواهد داشت.

در ادامه نیز پس از تزریق رادیواکتیو به بدن فرد بیمار به او اجازه داده می‌شود تا چیزی در حدود ۳ الی ۴ ساعت مرکز را ترک کرده و پس از آن برای انجام تصویربرداری به محل بازگردد. این مدت برای ماده رادیواکتیو تزریق شده لازم می‌باشد، چرا که بایستی در تمام عملکردهای بدن پخش شده و در بافت مورد نظر تجمع گردد.

در این زمان به فرد بیمار توصیه می گردد که چیزی در حدود ۴ الی ۶ لیوان مایعات بنوشد، چرا که بایستی این ماده رادیو اکتیو از طریق کلیه و ادرار دفع گردد. در موقع برگشت بیمار به مرکز اسکن هسته ای از او خواسته می‌شود تا ادرار جمع شده در مثانه را به طور کلی تخلیه نماید.

• رعایت نکاتی مرتبط در این باره

پس از این مراحل بیمار بایستی تمام اشیا فلزی را به مانند جواهرات از خود دور کرده و لباس مخصوص بیمارستانی را که به او داده می‌شود، را بپوشد. در پس از پوشیدن این لباس بیمار به کمک پرستار به اتاق اسکن رادیوایزوتوپ رفته و بر روی تخت مخصوصی دراز می کشد که در این حین پرستار از او می خواهد تا در وضعیت مناسبی به روی تخت قرار گیرد.

برخی از وضعیت های عکس برداری امکان دارد که در طی مراحل آن به کمک پرستار تغییر نماید. پس از این مراحل پرستار اتاق را ترک کرده و تکنسین تصویربرداری در اتاق کناری حضور دارد که تمامی مراحل اسکن را به خوبی کنترل کرده و در طی این مراحل صدای بیمار را خواهد شنید.

• شروع تصویر برداری

برای انجام این نوع اسکن هسته ای دوربین بزرگی در نزدیکی بدن بیمار شروع به تصویربرداری خواهد کرد که به آرامی اجهات خود را عوض می نماید.

به طور کلی مراحل تصویربرداری امکان دارد که چیزی در حدود ۳۰ الی ۶۰ دقیقه به طول بیانجامد، که در این زمان بیمار بایستی بی حرکت بر روی تخت دراز کشیده و در پایان مراحل که پرستار مجدداً به اتاق باز می گردد به کمک او از تخت پایین آمده و لباس‌ها را از تن خود خارج نماید.

پس از انجام اسکن نیازی نیست که بیمار اقدام به انجام وضعیتی خاص نماید. همچنین قابل ذکر می‌باشد که ماده رادیو اکتیو نیز چیزی در حدود ۲ الی ۳ روز پس از انجام اسکن از بدن بیمار دفع می گردد. در این زمان به افراد بیمار توصیه می گردد که مقادیر بالای از مایعات را استفاده نماید تا هرچه زودتر بقایایی مانده از ماده رادیواکتیو از بدن آن ها دفع گردد.

و در پایان نیز در این زمان باید فرد بیمار توجه خوبی داشته باشد تا در تماس نزدیک از زنان باردار و یا بچه های کوچک قرار نگیرد، چرا که امکان دارد مقدار بسیار کمی از اشعه رادیو اکتیو از بدن او ساطع گردد.

و در پایان پیشنهاد می کنیم با کلیک بر روی دیگر مطالب مرتبط همانند انواع عکس رادیوگرافی دندان و عملکرد سونوگرافی چهار بعدی بار دیگر با ما همراه شده و همکاران ما را در تیم مجله نویسی آرگا همراهی و حمایت نمایید.

منبع : آرگا