ارگ تبریز یکی از ارگ های تاریخی و با ارزش آذربایجان شرقی است بسیاری از افراد این ارگ را به عنوان ارگ علیشاه نیز می شناسند این سازه تاریخی که یکی از بلندترین سازه های تاریخی است اهمیت بسیار زیادی دارد و امروزه به عنوان یکی از جاذبه های تاریخی در این شهر شناخته می شود که توریستان زیادی را از نقاط مختلف دنیا به خود جذب می کند.
این ارگ قدمتی ۷۰۰ ساله دارد و یکی از قدیمی ترین دیوارهای تاریخی در کشور محسوب می شود آشنایی با این ارگ و جاذبه های مختلف آن می تواند مورد توجه بسیاری از علاقه مندان باشد و جذابیت های بسیار زیادی برای گردشگران و علاقه مندان خواهد داشت. درباره این ارگ نقل قول های گوناگونی صورت گرفته است در بسیاری از یادداشت های جهانگردان درباره این توضیحاتی داده شده است و عنوان شده است که این ارگ یکی از بناهای مرتفع در شهر به شمار می آید.
ارگ تبریز را بیشتر بشناسید:
تنها بنای تاریخی است که در شهر تبریز واقع شده است این بنا از دور نیز زیبایی های زیادی برای گردشگران و علاقه مندان دارد این مجموعه تاریخی بی نظیر در ابتدا یک مسجد عظیم بوده است در اثر گذر زمان و حوادث طبیعی متعدد همچون زمین لرزه ها و جنگ بخش های مختلفی از این بنا تخریب شده است امروزه نیز این بنا از جذابیت های بسیار زیادی برای گردشگران برخوردار است و هنوز اهمیت و ارزش خود را حفظ کرده است.
در حال حاضر بخش هایی از دیواره های این ارگ برجا مانده اند همانطور که اشاره کردیم در گذشته نام این ارگ، ارگ علیشاه بوده است و جذابیت های تاریخی بسیار زیادی برای گردشگران خود داشته است. این دیوارها تنها بخش هایی هستند که از این بنا به جا مانده اند دیوارهای بلند و محراب که بخش هایی از این بنا هستند از بین رفته اند این مسجد دارای محراب و شبستان جنوبی بوده است در گذشته این بنا دارای معماری بسیار باشکوهی بوده است و عظمت تاریخی و گردشگری زیادی داشته است.
آشنایی با معماری بنا:
یکی از بناهای زیبا با معماری شگفت انگیز می باشد این ارگ یک شاهکار هنری و معماری است که نمونه ای ویژه از معماری اسلامی است ساخت این بنا به دستور تاج الدین علیشاه بوده است و معماری آن نیز زیر نظر اساتید بزرگی همچون ایتاد فلکی تبریزی صورت گرفته است سبک معماری این بنا آذری است مواد مصالحی که در ساخت این بنا استفاده شده اند شامل سنگ و ساروج می باشند این مصالح بسیار با دوام هستند و به استحکام بنا کمک زیادی کرده اند.
دیوارهای بلند یکی از ویژگی های بارز در معماری این بنا است که می بینید در این بنا شکستگی هایی می بینید که متعلق به دوران زلزله است اما این بنا هنوز پایدار و پابرجا است. در حال حاضر بخش هایی از این بنا که به جا مانده اند شامل دیوارهای بلندی می باشند که شکل ایوان دارند بخش هایی از این مسجد مسقف است ایوان دارای طاق پوش هایی است و در بخش هایی از آن نیز شبستان و مسجد دیده می شود. عرض این بنا ۳۰ متر و ارتفاع آن ۲۶ متر است.
ابن بنا در میان آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. اگر بخواهیم از زیبایی های هنری در این بنا بگوییم باید به گذشته این بنا باز گردیم در زمان علیشاه این مسجد دارای کاشی کاری، کتیبه، ستون مرمری، گچ بری و دیگر زیبایی ها بوده است که در اثر گذر زمان دستخوش تغییرات شده است و بنایی که می بینید به جا مانده است.
در محوطه این ارگ آثار تاریخی بسیار زیادی وجود دارد مدرسه نجات تنها بخشی از است که از این بنا به جا مانده است و در طی دوره های تاریخی متعدد شکوه و عظمت زیادی داشته است. یکی دیگر از بخش های تاریخی در این بنا نیز سالن تئاتر آن می باشد این سالن نیز یکی دیگر از بناهای تاریخی به شمار می آید و با وجود جاذبه هایی که برای گردشگران دارد مورد توجه است. این بنای تاریخی ارزشمند متعلق به سال ۱۳۱۰ است و در میان آثار ملی اریان نیز به ثبت رسیده است.
تاریخچه بنا:
احداث این بنا از سال ۷۱۶ تا ۷۲۴ هجری قمری آغاز شده است این بنا توسط تاج الدین علیشاه گیلانی که یکی از وزرای ایلخانی است بنا شده است هدف از ساخت این بنا در ابتدا آرامگاه بزرگی بوده است که محل دارای صحن بزرگ و مسجد باشد نوشته های مورخان نشان می دهد قسمت های جنوبی از این بنا دارای طاق های بزرگی بوده اند در تاریخ این بنا ذکر شده است که علیشاه از جمله معماران آن زمان اندازه طاق کسری را محاسبه کرده است و طاق های ارگ تبریز را از آن بزرگ تر ساخته است.
زمانی که این بنا ساخته شده بخش هایی از آن نشست کرده است و بخش هایی از طاق فروریخته با فوت علیشاه این بنا کنسل شده است و دیگر ساخت آن ادامه پیدا نکرد. نگاهی به سرگذشت این بنا نشان می دهد که این بنای ۷۰۰ ساله یکی از مهم ترین یادگاری های شهر است و حوادث متعددی را از سر گذرانده است این بنای در طی دوره های تاریخی متعدد ارزش های گوناگونی داشته است و کاربری های آن متفاوت بوده است.
این بنا از نظر استحکام و تسلط دچار آسیب هایی شده است اما هنوز زیبای های ویژه خود را دارد و مورد توجه علاقه مندان زیادی است در زمان قاجاریان این مسجد و بخش هایی از محوطه آن محلی برای نگهداری آذوقه بوده اند و غلات و مهمات نظامی در آن نگهداری می شده است. با حصارکشی دور مسجد این بنا به یک ارگ تبدیل شد و امروزه به عنوان ارگ تبریز از آن یاد می شود.
در دوران جنگ روسیه این ارگ ارزش نظامی پیدا کرد و به یکی از سربازخانه های ارتش ایران تبدیل شد. در دوران قاجاریان عمارت کلاه فرنگی به این بنا اضافه شد همچنین در زمان مشروطه این بنا به یک سنگر برای مبارزه طلبان تبدیل گشت و نیروهای ستارخان و باقرخان در آن مبارزات خود را انجام می داده اند بنابراین در طی دوره های تاریخی از این بنا استفاده های زیادی شده است.
منبع : آرگا
