دسته ها
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳

آشنایی با تاریخچه نام خانوادگی در ایران و جهان

  • ملیحه بال افکن
  • ۱۰ خرداد ۱۴۰۰
  • ۰

توجه داشته باشید که نام خانوادگی در کشور ما دارای پیشینه بسیار عجیب و جالبی است که به همین منظور در این مقاله سعی داریم به بیان تاریخچه نام خانوادگی به صورت کامل بپردازیم با ماهمراه باشید.

به طور کلی تاریخچه نام خانوادگی، نام فامیل یا شهرت فامیلی بخشی از نام یک شخص محسوب می شود که تعلق فرد به یک خانواده را بیان می کند. مانند بسیاری از کشور های جهان در ایران نیز نام خانوادگی فرزند قانونا به صورت پیش فرض از پدر و اجداد پدری گرفته می شود و جالب است بدانید که بر خلاف نام کوچک نام خانوادگی برای افراد مونث و مذکر هیچ فرقی ندارد.

آشنایی با تاریخچه نام خانوادگی

بهتر است بدانید که خیلی سال از تاریخچه زمان اجبار به کارگیری نام خانوادگی برای اتباع ایرانی به دستور رضاشاه می گذرد و از آن زمان تاکنون اسناد هویتی ایرانیان، تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته و امروز در حالی که سالانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر اقدام به تعویض شناسنامه می کنند اما باز هم ایرانیان در انتظار دریافت کارت هوشمند ملی با بهره گیری از آخرین فناوری های روز دنیا هستند. در کشور ایران نخستین مجموعه رسمی ثبت احوال در سوم دی ماه ۱۲۹۷ به عنوان بخشی از بلدیه تاسیس شد و نخستین سند ولایت یا همان شناسنامه هم در همین تاریخ برای فردی به نام فاطمه ایرانی در شهر تهران به ثبت رسید. نخستین سند هویتی ایرانیان خارج از کشور در اسفند ماه ۱۳۰۸ در شهر بمبئی به نام عبدالحسین سپنتا صادر شد که سپنتا همان کسی است که بعدها نخستین فیلم صامت ایرانی با عنوان دختر لر را ساخت. توجه داشته باشید که حدود ۸۴ سال از زمان اجبار به کارگیری نام خانوادگی برای اتباع ایرانی به دستور رضاشاه می گذرد و به صراحت می توان گفت که نام خانوادگی در واقع بخشی از نام یک فرد می باشد که نشان دهنده تعلق وی به یک خانواده است و پیدایش این موضوع به حدود ۲۸۵۰ سال پیش از میلاد مسیح و برای خاندان های مهم و سرشناس چین باستان بازمی گردد.

مطالعه تاریخچه نام خانوادگی

پیشینه فامیل در ایران:

جالب است بدانید که در کشورمان ایران انتخاب نام خانوادگی به شکل امروزین آن از سال های پیش از انقلاب مشروطیت در میان اقشار روشنفکر جامعه معمول شد و با پایان جنگ جهانی اول اداره سجل احوال تهران آغاز به کار نمود و بعدها در زمان رضاشاه و در سال ۱۳۰۴ لوایحی به تصویب مجلس شورای ملی رسید که بر اساس آن استفاده از القاب گذشته منسوخ و انتخاب نام خانوادگی برای کلیه اتباع ایران اجباری شد. در واقع نخستین سند هویتی ایرانیان دارای نام خانوادگی خارج از کشور در اسفند ماه ۱۳۰۸ در شهر بمئنی به نام عبدالحسین سپنتا صادر شد و از آنجایی که نسبت دادن یک نام خانوادگی به هر ایرانی از سال ۱۳۱۳ به صورت قانون مدنی درآمد و اجباری شد از آن زمان به مرور برای تمامی اتباع ایران نام خانوادگی انتخاب گردد که متناسب با محل اسکان قوم، نام و یا شهرت بزرگ خاندان مانند پدر، پدربزرگ و یا جد گاهی هم شغل و حرفه بوده است. توجه داشته باشید که پیش از تصویب این قانون در سال ۱۳۰۴ لایحه ای به تصویب مجلی شورای ملی رسیده بود که به کار بردن هر لقبی از چمله خان، میرزا، سلطنه و دوله را برای ایرانیان ممنوع کرده بود و تنها القاب مجاز یعنی آقا برای مردان و بانو برای زنان در نظر گرفته شده بود.

پیشینه و خصوصیات فامیل در ایران

امروزه نیز حدود ۴ نسل از زمان تصویب این قانون در سال ۱۳۰۳ می گذرد و بیش از ۱۰ هزار نام خانوادگی در ایران به ثبت رسیده است که از القابی با بیشترین فراوانی می توان به نام های محمدی، حسینی، احمدی، رضایی، حیدری و مرادی اشاره نمود. همانطور که می دانید نام های خانوادگی افراد ممکن است دارای پسوند، میانوند، پیشوند یا فاقد آن ها باشد اما با این وجود اغلب نام های خانوادگی معمولا نسبی بوده و فرد یا فامیل را به یک انسان مهم مانند محمدی و حسینی و یا به یکی از اجداد مانند مهدی پور و محمدزاده و یا به یک محل مانند تبریزی، شیرازی و اصفهانی و یا به یک شغل و حرفه مانند سرافی، جواهریان و پزشکزاد و یا یک دودمان مانند آل هاشم یا ینی هاشمی و یا به یک ویژگی بدنی مانند خوش چهره و یا فیزیکی مانند قوی پنجه نسبت می دهند. توجه داشته باشید که بر اساس قوانین کشور ما ایران هر فرد ایرانی تنها برای یک مرتبه در طول عمر خود می تواند نام خانوادگی اش را تغییر دهد. همچنین این تغییر که معمولا بین سه الی شش ماه به طول می انجامد تابع شرایط و مقرراتی خواهد بود که عمدتا بر اساس این مقررات زنان پس از ازدواج واجد شرایط تغییر نام خانودگی محسوب می گردند. جالب است بدانید که بر اساس آمار های به دست آمده در سازمان آمار جهانی در ایران به احتمال ۳۹ تا ۵۶ درصد نام و نام خانودگی افراد مشابه است. توجه داشته باشید که در سال ۹ تنها در هشت ماهه اول از تاریخچه نام خانوادگی حدود ۹۰۱۶ شهروند تهرانی که از نام خانوادگی خود ناراضی بودند اقدام به تغییر نام خانوادگی خود کرده اند.. از این تعداد حدود ۶۶۵۵ نفر پسوند را از نام خانوادگی خود حذف کرده اند و بقیه موارد دیگر بوده است. نام های خانوادگی مختلفی مانند کارگری خروانق، فنجونکی، ختلوممان، شوملا حسین، یله، قلیان اجارستانی، میش مست نمکی، کاسی قارویر، نهنگی، اهنین جگر، علاف ها، قوزیوند، شنگی قهی، موشامپائی، لرسیلاخوری ملایری، بی چاق چی، هزار و سی، جقاتایلی، النچری چادرچی و جلمبادانی از دسته نام های خانوادگی نامناسبی بودند که تغییر داده شده اند.

خصوصیات نام خانوادگی فرد

  •  مبل و میز
  •  آرون گروپس

به طور کلی از این دست فامیل های عجیب غریب ایرانی که در ثبت احوال به ثبت رسیده نکته جالب این است که در گذشته نوشتن فامیل با استفاده از جوهر انجام می شده و اگر از بخ سیاه قلم مامور ثبت احوال دوات نداشت نقطه فامیل جا می افتاد و یا اگر جوهر زیادی داشت چندین نقطه اضافه می شد و در نهایت نام خانوادگی چیز نوینی خواهد شد. اینطور بود که گاهی خواهر و برادر ها هم فامیل نمی شدند و در یک خانواده چند فامیل بین خواهر و برادر ها وجود داشت برای مثال در یک خانواده فامیل یکی کوه نوری و فامیل دیگری کوه توری می شد. گاهی اوقات که اختلاف خانوادگی پیش می آمد یکی به دیگری می گفت که تو از اول فامیل ما نبوده ای و در نهایت مشاجره های سختی شکل می گرفت. بعدها نیز نوزاد جدیدی که پا به دنیا می گذاشت بر اساس این اسلوب فامیلش برگزیده می شد. به صراحت می توان گفت که داستان نام های خانوادگی داستانی بی نهایت زیباست.

منبع : آرگا


مطالب مرتبط
مطالب داغ
همچنین ببینید
مشاهده دیدگاه های این مطلب
دیدگاه های مطلب
۰ دیدگاه برای این نوشته

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *