احساس ارزشمندی چیست؟ و چه عواملی در سنجش ارزشمندی تاثیر گذارند؟

احساس ارزشمندی یا ارزشمند دانستن خود، مهمترین مفهوم در رابطه با مفاهیم مربوط به خود می باشد. البته تمامی موارد مربوط به خود مانند اعتماد به نفس و احترام به خود و همچنین عزت نفس نیز مهم هستند ولی بیان تمامی آنها حس ارزشمندی است.

احساس ارزشمندی چیست؟

به زبان ساده احساس ارزشمندی مقدار اهمیتی است که هر فرد برای خود قائل است. در واقع دور نمایی احساسی از خودمان است که مشخص می نماید که در مقایسه با افراد دیگر چه احساسی در مورد خودمان داریم و دلیل این احساس چیست. حس ارزشمندی قسمت بنیادی از وجود ما است و برداشت ما از خودمان را نشان می دهد. هر چیزی که در موردش فکر می کنیم، هر حسی که داریم، حتی نوع و چگونگی رفتارمان محصول ارزشی می باشد که خودمان به خودمان بدهیم. حس ارزشمندی موضوع حساس و مهمی است که در این مطلب با آن بیشتر آشنا می شویم.

نظریه حس ارزشمندی

اغلب انسان ها زمانی حس ارزشمندی می کنند که به موفقیت خاصی رسیده باشند. با توجه به مبنای نظریه حس ارزشمندی، فرد با دست یافتن به هدف های خود در زندگی، خود را به رسمیت می شناسد. عناصر نظزیه حس ارزشمندی توانمندی، قاطعیت، عملکرد و عزت نفس می باشد. این چهار عنصر در ترکیب با هم مشخص می نمایند که ما چه نگاهی به خود داریم. درست است که دستاوردها و موفقیت ها با ارزش می باشند ولی آیا اهمیت دادن بی اندازه به آنها کاری درست است؟ آیا بهتر بودن از بقیه تنها موضوعی است که باعث ارزش دادن به خودمان می شود؟ باید بدانیم که چه چیزی حس ارزشمندی واقعی را به ما خواهد داد.

معنای واقعی حس ارزشمندی

شاید قبول کردن خودتان همان طور که هستید، بدون دارایی قابل توجه یا شغلی رویایی، برایتان دشوار باشد. قبول این موضوع برای بعضی از افراد تا حدی سخت و دردناک است که تمام تلاش خود را برای فرار از آن انجام می دهند. احتمال این موضوع نیز وجود دارد که بعضی از اشخاص از خودآگاهی می ترسند. این موضوع طبیعی است که فرد از این نوع درد و ترس فرار کند. خودآگاهی برای کشف ارزش خودتان ضروری می باشد و نباید از زیر آن در رفت. بعد از هر حس به ظاهر دردناکی به رهایی بی پایان می رسید. اولین قدم در این راه خودآگاهی می باشد، خودآگاهی کلید دستیابی به حس ارزشمندی می باشد. مسلما همه افراد تصویری از آنچه که می خواهند باشند در ذهن خود دارند، گاهی اوقات این تصویر با خود واقعیشان یکسان نمی باشد. هدف داشتن و جاه طلبی چیز بدی نیست ولی نباید هیچوقت اجازه داد تا رویاها باعث شوند خود واقعی کتمان شود. انکار کردن دشمن احساس ارزشمندی است و داشتن میل به انکار باعث دشوار شدن خودآگاهی می شود. افراد بسیاری هستند که نمی خواهند از تصور درباره خودشان فاصله بگیرند، این افراد نمی خواهند خود واقعی شان را قبل کنند.

ارزش دادن به خویشتن بد نیست بلکه باعث می شود تا ضعف های خود را پذیرفته و بر روی توانایی های خود متمرکز شویم. گاهی اوقات افراد از بسیاری از ویژگی های مثبت خود آگاه نیستند، خودآگاهی باعث می شود تا این ویژگی های مثبت را کشف کنید. در راه ارزش دادن به خود می توانید بهترین دوست خود باشید و یا بدترین دشمنتان! با تعویق خودآگاهی در حقیقت، رهایی و بهبود را به تاخیر خواهید انداخت. حس ارزشمندی وقتی به دست می آید که بدانید چه کسی هستید و چه ویژگی های مثبتی دارید.

عوامل تاثیرگذار رایج در سنجش ارزشمندی

عوامل مختلفی وجود دارند که در میزان ارزشی که فرد برای خود قائل است تاثیرگذارند، عواملی مثل بحران های کودکی، نمرات پایین و قلدری و …، در ادامه با رایجترین عواملی که افراد بر اساس آن مقدار ارزشمندی خود را تعیین می کنند شامل موارد زیر می شود:

• دایره روابط:

در اکثر موارد انسان بر طبق تعداد کسان مهمی که می شناسد و با آنها رابطه نردیکی دارد، اعتبار خویش را تعیین می کند.

• نمود فیزیکی و احساسی:

قضاوت کردن و اعتبار سنجی دیگران بر اساس نمود بیرونی آنها در همه ما رخ داده و می دهد. همچنین این موضوع که مردم چه می پوشند یا چطور صحبت می کنند و یا اینکه جامعه چه فکری در مورد آنها دارد، برای انسان ها مهم است.

• حرفه:

شغل و حرفه یکی دیگر از مواردی است که در ارزش گذاری افراد تاثیر گذار است. شاید یک شخص در ارتباط با پرستارها سرد رفتار کند اما با پزشک رفتار دوستانه ای داشته باشد، این شخص باور دارد که پزشک انسان موفق تری می باشد. حرفه و شغل اشخاص اغلب در تعیین اهمیت زندگی شان نقش دارند.

• دارایی:

مقدار دارایی افراد از میزان درآمد و حقوق تا تعداد ماشین یا خانه یکی دیگر از مواردی است که در سنجش خود تاثیر گذار است، در این مورد دارایی مادی بیشتر مورد نظر است.

چه چیز احساس ارزشمندی نیست؟

در حال حاضر باورهای نادرست زیادی در مورد ارزشمندی افراد وجود دارند که این باورها سبب می شوند تا بعضی افراد برای خود ارزشی کمتر از چیزی که لایقش هستند قائل گردند. به عنوان مثال دارایی مادی در واقع نباید شاخصی برای ارزشمندی باشد. در ادامه با برخی از این موارد آشنا می شویم:

• ارزش انسان ربطی به دستاوردهای او ندارد: مطمئنا موفقیت با ارزش است، ولی نباید در سنجش ارزش خود تاثیر گذار باشد. باید بدانید که هیچ مدال یا عنوانی نمی تواند ارزش شما را تعیین کند.
• ارزش انسان به سن او مربوط نیست: جمله «سن فقط یک عدد است» شاید کمی کلیشه ای باشد ولی باید بدانید که سن و سال ربطی به مقدار آمادگی افراد برای رو به رو شدن با رخدادها و حقایق را ندارد، کافیست بخواهید و تصمیم گیری کنید.
• ارزش فرد به زندگی عاشقانه اش مربوط نمی شود: داشتن حس خود در مورد خودتان با این دلیل که فرد دیگری حس خوبی در مورد شما دارد، فریبنده است. حال چه خواهد شد اگر آن شخص شما را ترک کند؟ چه مجرد باشید چه نباشید، روابط عاطفی را مبنای ارزش گذاری خود قرار ندهید، این کار اشتباه است.

• رتبه و نمره های فرد ربطی به ارزش او ندارند: باید بدانید که اگر کم همشترین فرد کلاس باشید ارزش کمتری مسبت به باهوش ترین فرد کلاس ندارید. شما ویژگی هایی دارید که ممکن است از بعضی از ویژگی های شاگرد اول کلاس هم بهتر باشند.
• ارزش افراد ربطی به سلامتی آنها ندارد: ممکن است وجود بیماری ها روحیه تان را ضعیف کنند اما باید بدانید که افراد مثبت اندیش سریعتر بهبود می یابند، مثبت اندیشی را از یاد نبرید. بالاتر از این آن است که سلامتی شما را انسان ارزشمندتری نخواهد کرد.
• ارزش فرد ربطی به وضع مالی او ندارد: باید بدانید که افراد را بر اساس دارایی و پولی که دارند ارزش گذاری نکنید. اگر از وضع مالی خود راضی هستید و از پس مخارج زندگی خود برمی آیید پس مشکلی وجود نخواهد داشت.
• ارزش فرد ربطی به سلیقه او ندارد: شاید از نظر دیگران برای این دوره از زندگی خیلی سنتی باشید،  اما نظر دیگران اهمیتی ندارد و مهم این است که شما خودتان با این قضیه مشکلی ندارید.

تقویت حس ارزشمندی

بعد از ارائه مطالب بالا حالا می دانید که چه مواردی احساس ارزشمندی را از بین خواهند برد. حال نوبت به این رسیده که بیاموزید چطور ارزشمندی را بیشتر و قوی تر نمایید. در آغاز کار باید موارد ارزشمندی را که قبلا در خودتان به اشتباه کشف نموده اید را با فعالیت های پربارتر جایگزین نمایید، مثلا اگر ارزش خودتان را در برتری تحصیلی یا کاری می دانید باید مدتی از کار یا تحصیل فاصله گرفته و فعالیت جدیدی آغاز کنید، مهارتی جدید مثل ساز زدن، کتاب خواندن و … را انجام دهید.

همچنین شخصی که ارزش خود را در روابط که در شبکه های اجتماعی می داند، باید مدتی از شبکه های اجتماعی و این روابط دور باشد، با افراد واقعی وقت گذرانده و به پیاده روی های طولانی مدت و سازنده برود.

بدانید که نباید در راه شناسایی ارزش های تان، خود را با دیگران مقایسه کنید. با مقایسه کردن خودآگاهی از ین خواهد رفت و دیگر توانایی های خود را نمی بینید، مقایسه ارزشتان را بر طبق شاخص های دیگران مشخص می نماید، بهتر است تا برای خود قاعده و قانون هایی را مشخص کنید.

در ادامه برای تقویت احساس ارزشمندی خود روش های زیر را به کار بگیرید:

• از استعدادها و مهارت های خود فهرستی تهیه نمایید:

همه انسان ها چیزی برای عرضه دارند، افراد توانایی های شگفت انگیزی دارند و می توانند چیزهای زیادی را بیاموزند. پس فهرستی از توانایی ها و استعدادهای خود تهیه نمایید. با شناسایی توانایی های خود نقاط ضعفتان را به عقب رانده و اجازه خواهید داد توانمندی های شما به چشم بیایند.

• خودتان را ببخشید:

برای رسیدن به احساس ارزشمندی خودتان را به خاطر تمام عیب ها و کمبودهایی که دارید ببخشید. از اشتباهات خود درس گرفته و بدانید که با وجود داشتن حس شرم و گناه همیشگی، به سطح سالمی از حس ارزشمندی نخواهید رسید.

• ریسک کنید:

تنها علت این موضوع که کار بزرگی برای خود انجام نداده اید این موضوع است که هنوز تردید دارید که آن کار را انجام دهید یا خیر! ریسک پذیر باشید و از ریسک پذیری برای بهتر شدن هراس نداشته باشید. به توانایی های خود تردید نداشته باشید و به جلو روید. اگر برای بار اول موفق نشوید یاد می گیرید که دفعه بعدی از راه دیگری به جلو بروید. برای انجام کارهای بزرگ تلاش کنید.

• عشق ورزی به خودتان:

خودتان را همان گونه که هستید، قبول کنید. در صورتی که چند ویژگی منفی دارید برای رفع آنها تلاش نمایید. زندگی کردن در حالت انکار اشتباه است و فقط باعث می شود تا رسیدن به رهایی عقب بیافتد.

• در ارتباط بودن با افراد سالم:

افراد سالم همدیگر را جذب می نمایند. عادت های خوب باعث از بین رفتن عادات بد می شوند. بر عادات بد خود غلبه کنید. خودتان را در میان تغییرات دلخواه احاطه نمایید. با افرادی در ارتباط بمانید که بر تردیدهای خود غلبه کرده اند و مثل شما در راه شناسایی ارزشهایشان قدم گذاشته اند.

هر فرد باید با ارزیابی کردن ارزش های خود به زندگی سالم فیزیکی، احساسی، اجتماعی و ذهنی دست یابد. شما باید آگاهانه در راه توجه به دیگران و مهمتر از آن توجه به خودتان گام بردارید. احساس ارزشمندی منبعی سرشار و مانا از رضایت زندگی است.

روش های تشخیص ارزش خود

با تلاش بالاخره خودآگاهی را قبول کردید، ولی ممکن است احساس خوبی از خودتان نداشته باشید. هیچ ویژگی مهم و قابل توجهی در خود ندیده و گمان می کنید فردی معمولی هستید که چیزی برای عرضه به دیگران ندارد. حس می کنید که نیاز به تایید ارزشتان دارید، دوست دارید دستاوردی داشته باشید و در برخی موارد حتی دوست دارید آزمونی برای سنجش ارزش انسان وجود داشته باشد، ولی باید بدانید که حس ارزشمندی از درون انسان جان خواهد گرفت.باید بدانید که احساس ارزشمندی برآمده از ارزشی است که خودتان به خودتان داده اید و یا می دهید. وجود شما به اندازه کافی با ارزش است.

قدرت گرفتن:

قدرت حاصل کشف ویژگی هایی می باشد که در آنها برتر هستید. این ویژگی ها در زمان خود کم بینی همواره به شما یادآوری خواهند کرد که چه ارزش هایی دارید. نیازی نیست که به دنبال چیزهای بزرگ باشید. باید به فهرست استعدادهای خود، چیزهایی که در خود می پسندید و شما را برجسته تر می نمایند، چالش هایی که پشت سر نهاده اید، کمک هایی که به سایرین کرده اید و نکات چشمگیر دیگر فکر نمایید. بدانید که قدرتتان در همین موارد مخفی شده است.

پیوند دادن حس ارزشمندی با چیزها و افراد، خطرناک است:

تلاش کردن به منظور کسب اعتبار با چیزها و افراد دیگر تصمیم آسیب زایی می باشد. این موضوع سبب می شود تا شما توانایی های نهفته خود را نبینید و نتوانید بفهمید که فرد توانمندی هستید. تلاش کردن برای جذب تایید بیرونی، سبب سرخوردگی و ناامیدی در شما خواهد شد. ارزش را در درون خود بیابید زیرا کلید داشتن زندگی سالم همین موضوع است.

منبع : آرگا