خون در ادرار یکی از نشان های نگران کننده می باشد که باید به طور جدی بررسی شود و با تشخیص علت درمان شود، میزان خون در ادرار هر چقدر هم کم باشد، علامت و هشداری است برای توجه به سلامتی.
مشکل وجود خون در ادرار
وجود خون در ادرار می تواند علامتی هشدار دهنده برای فرد باشد اما در خیلی از موارد نیز بدون ضرر است. دیدن خون در ادرار بسیار مهم است و باید بلا فاصله مورد بررسی قرار گرفته و علت آن مشخص شود، این مشکل می تواند دلیل یک اختلال جدی در فرد باشد. خون در ادرا یا هماتوژیوم در زنان یا مردان می تواند دلایلی مختلفی داشته باشد و پزشکان برای درمان این مشکل باید حتما علت آن را بدانند.
علائم خون در ادرار
نشانه ی قابل دید هماتوژیم ادرار صورتی یا قرمز رنگ می باشد که به خاطر حضور گلبول های قرمز خون است. خونریزی خیلی کم باعث می شود تا ادرار قرمز رنگ شود که معمولا درناک نمی باشد و در موارد کم از دست دادن خون در ادرار ممکن است دردناک شود، ادرار خونی در بیشتر موارد بدون علائم و نشانه ای دیگری اتفاق می افتد. وجود خون در ادرار ممکن است فقط از طریق میکروسکوپ دیده شود که به آن هماچوری میکروسکوپی می گویند.
تشخیص
از نظر علائم بالینی خون در ادرار به دو شکل تشخیص داده می شود:
-
خونریزی میکروسکوپی:
فرد در زمان چکاب و انجام آزمایش ادرار، بعد از بررسی ادرار در آزمایشگاه می تواند متوجه مشکل خود شود.
-
خونریزی ماکروسکوپی:
این مورد همان دیدن خون در ادرار با چشم می باشد. که بیمار در زمان تخلیه مثانه خود تغییر رنگ در ادرار را تشخیص می دهد که خون در ادرار ممکن است کاملا شفاف یا به شکل لخته های خون باشد.
وجود لخته های خون در ادرار نشانه ی چیست؟
وجود خون در ادرار ممکن است به رنگ های قرمز، صورتی یا دودی تیره مثل رنگ نوشابه باشد. حتی ممکن است فرد لخته های خون را در ادرار به اندازه یک دانه قهوه مشاهده نمایید. ادرار قرمز رنگ همواره به دلیل بودن خون در ادرار نیست و ممکن است دلایل دیگری داشته باشد، از جمله:
- بودن هموگلوبین در ادرار به خاطر شکستن سلول های قرمز خونی.
- بودن پروتئین عضلات یا مایوگلوبین در ادرار به خاطر تجزیه سلول های عضلامی.
- پروفیریا، نوعی اختلال است که باعث کمبود آنزیم های تولید آهن اتفاق می افتد و باعث قرمز شدن رنگ ادرار می گردد.
- برخی رژیم های غذایی مانند خوردن چغندر یا رنگ های خوراکی.
- برخی از داروها مانند فنازوپیریدین، دیفن هیدرامین، میتل دوپا، ریفامپین، فناستین و فنوتیازین می توانند باعث قرمز شدن رنگ ادرار شوند.
در هر حال با دیدن تغییر رنگ ادرار به قرمز به صورت مداوم و یا دیدن لخته خون در ادرار نیاز به پررسی توسط پزشک دارد.
عوامل ایجاد کننده خونریزی در ادرار
دلایل مختلفی وجود دارند که باعث خونریزی در ادرار می شوند که در ادامه با آنها آشنا می شویم:
-
عفونت ادراری:
بروز هر نوع التهاب با منشاء ویروسی یا باکتریایی ممکن است در فرد باعث ایجاد خونریزی در ادرار شود، نکته مهم در این مورد این است که زمانی که خونریزی ادراری به دلیل التهاب و تورم مجرا و مثانه و کلیه باشد، بجز خون در ادرار علائم دیگری مثل سوزش شدید ادراری، درد، تکرر ادرار و در برخی موارد تب نیز وجود دارد.زمانیکه این شخص آزمایش می دهد علاوه بر سلول های خونی در ادرار، سلول های التهابی و باکتری نیز در آن وجود خواهد داشت. مشکل عفونت ادراری با مصرف برخی از آنتی بیوتیک ها و مصرف مایعات زیاد خیلی زود برطرف می شود. یک نمونه از عفونت ویروسی که باعث التهاب شدید و خونریزی شدید از مثانه می گردد، آدنوویروس می باش که فرد در آن به یکباره دچار خونریزی شدید از مثانه خواهد شد، البته با وجود خونریزی شدید بیماری خود به خود کنترل می شود.
-
تومور یا سرطان:
یکی از دلایل شایع خون در ادرار، سرطان های دستگاه ادراری به خصوص سرطان مثانه می باشد، همچنین در سرطان لوله حالب و کلیه ها نیز خون در ادرار مشاهده می شود. شایعترین دلیل خون در ادرار سرطان مثانه است که در افراد سیگاری، یا کسانی که قلیان می کشند و یا انواع دودها را استفاده می کنند، ابتلا به سرطان مثانه چندین برابر بیشتر است.افراد سیگاری و یا کسانی که با دخانیات سرو کار دارند در صورت مشاهده خون در ادرار، باید حتما از نظر سرطان مثانه بررسی گردند. داشتن سابقه شیمی درمانی به ویزه با سیکلوفسامید و رادیوتراپی لگن همچنین از عوامل ایجاد کننده سرطان مثانه و خونریزی هستند. داشتن سوند مثانه در طولانی مدت و عفونت های مزمن تحریک کننده و همچنین سنگ مثانه درمان نشده نیز ممکن است از عوامل ایجاد کننده سرطان مثانه و خونریزی باشند. اما مهمترین دلیل بروز سرطان مثانه سیگار کشیدن است.
-
سنگ کلیه، حالب و مثانه
از دیگر دلایل شایع برای خونریزی در ادرار بودن سنگ در سیستم ادراری شامل سنگ کلیه، سنگ مثانه و حالب است. حرکت سنگ در این مجاری و تحریک موضعی آن باعث التهاب مخاط مثانه و مجراها و کلیه می شود و باعث ایجاد خونریزی در ادرار خواهد شد، این مشکل با درمان سنگ و رفع آن برطرف خواهد شد.
-
التهاب مزمن:
وجود التهاب مزمن بویژه مرم مزمن مجرای پروستات و ورم مقانه و یا مبتلا بودن به بیماری های گرانولوماتور مثل سل و سیستوزومیازیش نیز می توانند از دلایل وجود خون در ادرار باشند.
-
اختلالات خونریزی:
برخی از ناهنجاری های انعقاد خون که بیشتر وراثتی می باشند مثل هموفیلی، امکان دارد که باعث دیده شدن خون در ادرار شوند که بیشتر بدون درد هستند. بیماران خیلی کمی دچار پدیدار شدن خون در ادرار به خاطر اختلالات انعقادی می شوند ولی ممکن است این خونریزی در جای دیگر رخ داده باشد که در اینصورت قابل درمان و پیشگیری می باشد. این بیماران باید شناسایی شوند این موضوع بسیار اهمیت دارد، همچنین بیمارانی که از داروهای رقیق کننده خون مثل وارفارین استفاهد می کنند نیز ممکن است خون در ادرار خود مشاهده نمایند، که در اینصورت باید در میزان دوز مصرفی آنها تغییراتی ایجاد شود.
-
بیماری کم خونی داسی شکل:
بیماری کم خونی داسی شکل از انواع بیماری های ارثی است که بیشتر در بریتانیا در بین جمعیت های آفریقایی و آفریقایی های کارائیب دیده می شود. کم خونی داسی شکل باعث حملات درد و کم خونی می شود که بیشتر از دوران کودکی شروع می گردد، به همین دلیل در بیشتر موارد قبل از بروز عوارض کلیوی تشخیص داده می شود، بودن خون در ادرار به خاطر این مشکل عوامل مختلفی دارد، به همین دلیل در این بیماران باید این عارضه بررسی گردد. تصویر برداری با ماده حاجب در این بیماران ممکن است باعث بروز مشکل بحرانی گردد پس بهتر است که در مورد آنها اینکار صورت نگیرد.
-
انسداد در مسیر ادراری:
ممکن است مسیر ادراری به خاطر بزرگی پروستات و تنگی مجرا، در زمان زور زدن هنگام تخلیه ادرار دچار خونریزی شود و خون در ادرار دیده شود.
-
ناهنجاری های مادر زادی:
برخی از ناهنجاری های مادر زادی مثل اتصال حلب به لگنچه، دیورتیکول های مثانه و مجرا می توانند از دلایل خون در ادرار باشند.
-
استفاده بیش از حد از داروهای رقیق کننده خون:
رقیق شدن بیش از اندازه خون باعث می شود تا خونریزی در همه جای بدن به خصوص خونریزی ادراری اتفاق بیافتد. برخی از این داروها آسپرین، والفارین، دپیرایدامول هستند که با تنظیم دوز مصرفی خونریزی برطرف خواهد شد.
-
خونریزی در ادرار به دلیل ناشناخته:
در برخی از بیماران با بررسی های انجام شده و معاینات کافی دلیل خاصی برای خون در ادرار پیدا نمی شود که به این نوع خونریزی اسانسیل یا خونریزی بودن دلیل خاص گفته می شود، در اینصورت به بیمار گفته می شود که نگران این مشکل نباشد و با مصرف مایاعت زیاد و دور ماندن از ورزش سنگین و حرکات سنگین مشکل را حل نماید.
دلیل بودن خون در ادرار خانم ها
در برخی موارد خانم ها، خون ناشی از دوران قاعدگی یا تحریکات روده ای را با این مشکل اشتباه گرفته و نگران می شوند. به همین دلیل باید قبل از هر چیزی خانم ها مطمئن شوند که خون از ادرار است یا خیر! خون در ادرار اگر با علائم دیگری مثل درد شدید پهلو یا کمر، تب یا ناتوانی در ادرار همراه شود وضعیت جدی است و نیاز به بررسی دارد و بیمار باید سریعا به پزشک مراجعه نماید، پزشک با توجه به میزان خون در ادرار برای توقف خونریزی و درمان عفونت دارو و آنتی بیوتیک تجویز می کند و یا ممکن است دلیلی برای تجویز دارو نباشد.
خون در ادرار آقایان جدی تر است
وجود خون در ادرار اقایان حتی به میزان خیلی کم نسبت به خانم ها اهمیت بیشتری دارد زیرا آقایان دوره عادت ماهیانه و لکه بینی ندارند به همین دلیل اصلا نباید در ادرارشان خونی دیده شود. بروز این مشکل در آقایان در دهه های دوم، سوم و چهارم از زندگی بیشتر به دلیل عفونت های ادراری می باشد و همچنین ممکن است به دلیل بودن سنگ های ادراری باشد. سنگ های ادراری در آقایان بیشتر از خانم ها دیده می شود، بودن سنگ در بدن بیمار معمولا بدون علامت است و ممکن است از طریق آزمایش و بودن خون در ادرار تشخیص داده شود. سنگ ادراری یک دلیل شایع در آقایان برایبروز خونریزی ادراری است. همچنین بروز سرطان مثانه در اقایان هشت برابر بیشتر از خانم هاست به همین دلیل باید خون را در ادرار را بیشتر جدی بگیرند. آقایانی که در دهه های پنجم و ششم از زندگی خود خون در ادرار مشاهده کنند، قبل از هر چیزی ابتلا به سرطان دستگاه ادراری در آنها بررسی می شود، به همین دلیل این مشکل در آقایان جدی است و نباید نادیده گرفته شود.
آزمایشات لازم برای بررسی مشکل
در صورت مشاهده خون در ادرار خود اصلا نگران نباشید و به پزشک مراجعه نمایید، پزشک بعد از گوش کردن به شرح حال بیمار و معاینه آزمایشاتی را انجام می دهد تا تشخیص بهتری داشته باشد. این آزمایشات عبارتند از:
- آزمایش ساده ادرار و کشت ادرار
- آزمایش سیتولوژی ادرار در سه نوبت برای بررسی علت خوش خیم بودن یا سرطانی بودن خون در ادرار
- انجام سونوگرافی از کلیه ها و مثانه کاملا پر و خالی
- در صورتی که بررسی های بالا به نتیجه ای نرسد، از روش عکس رنگی با تزریق ماده حاجب از قبیل IVP و سی تی اسکن استفاده می شود.
- شایعترین محل خونریزی مثانه می باشد که سیستوسکوپی بررسی تشخیصی مهمی در ابینباره است.
منبع : آرگا