شهر اصفهان یکی از شهر های قدیمی می باشد که این شهر باستانی در دامنه شرقی کوه های زاگرس واقع شده است و بر روی آبرفت زاینده رود قرار دارد که طول و عرض جغرافیایی آن به ترتیب ۴/۵۱و ۳۲/۳۸ و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵۷۵ متر می باشد.
نگاهی به تاریخچه اصفهان
فاصله شهر اصفهان از تهران ۴۱۴ کیلومتر تا شیراز ۴۸۱ و تا یزد ۳۱۶ کیلومتر است، این شهر از لحاظ آب و هوا نیمه خشک و معتدل می باشد به گونه ای که درجه حرارت متوسط سالانه آن ۱۶ درجه سانتی گراد است و در حالی که حداکثر مطلق درجه حرارت تا ۴۱ درجه سانتی گراد و حداقل مطلق منهای ۱۶ درجه سانتی گراد تعیین شده است.
شهر اصفهان در فاصله سال های ۱۰۵۰ تا ۱۷۲۲ میلادی به خصوص در سده شانزده میلادی در زمان پادشاهی صفویان پایتخت ایران شد و رونق فراوانی پیدا کرد، در این شهر بناهای تاریخی متعددی دیده می شود به همین خاطر شهر اصفهان به داشتن مسجد و مناره های منحصر به فرد، معماری زیبای اسلامی و پل های سر پوشیده معروف شده است و به همین دلیل در فرهنگ عامه اصفهان به نصف جهان مشهور شده است.
صنایع دستی اصفهان
اصفهان در صنایع کاشی کاری، قلم زنی، خاتم کاری، مینیاتوری، زرگری و طلا در جهان شهرت زیادی پیدا کرده است همچنین، این شهر هنرهایی از قبیل : زر کشی، زربافی، سیم کشی، گلابتون دوزی، پولک دوزی، سکمه دوزی و زنجیر بافی از صنایع دستی اصفهان است که در حال حاضر سکمه دوزی و زربافی بسیار رایج است.
اصفهان از نظر جمعیت
اصفهان در مرکز ایران جزو شهری باستانی و توریستی محسوب می شود که از نظر جمعیت پس از تهران و مشهد بزرگترین شهر ایران و یکصد و شصت و سومین شهر پر جمعیت دنیا محسوب می شود که به منظور پذیرایی از گردشگران داخلی و خارجی پذیرایی می کنند هتل های زیادی در این شهر ساخته شده است.
زبان مرم اصفهان
مردم این شهر باستانی عمدتاً فارسی زبان می باشند که البته پس از جنگ تحمیلی افراد زیادی از ساکنان منطقه جنوب کشور به خصوص خوزستان به اصفهان رفتند که اکثر آنان در فولادشهر، بهارستان و شاهین شهر ساکن شدند.
آشنایی با دین اصفهان
اولین دین شهر اصفهان اسلام است که البته از دوره های قبل یهودیان، ارامنه و دیگر اقلیت های مذهبی نیز در شهر زندگی می کرده اند، از مناطق خوب شهر، جلفا می باشد که در جنوب اصفهان قرار دارد و منطقه ارمنی نشین محسوب می شود و از قدیمی ترین اهالی این شهر یهودیان اصفهان می باشند که در گذشته در محله جویباره (اصفهان) زندگی می کردند اکنون اکثر آنان به خارج از کشور مهاجرت کرده و تعداد یهودی های باقی مانده نیز بیشتر در خیابان فردوسی زندگی می کنند.
تاریخ شهر اصفهان
تاریخچه اصفهان؛ اصفهان در زمان پادشاهان هخامنشی محل تقاطع راه های عمده و اقامتگاه سلطنتی نیز بوده است که استرابون جغرافی‌دان یونانی، از شهر اصفهان به عنوان مرکز شهر ایران نام برده است.
هنگامی که کوروش بزرگ بابل را در دست گرفتند و یهودیان عراق امروز را از اسارت نبوکدنصر شاه بابل نجات داد تعدادی از یهودیان به فلسطین برگشتند و برخی دیگر به اصفهان آمدند و در این منطقه که به دارالیهود نامگذاری شده است ساکن شدند که در کنار منطقه جی یاگیبود می باشد که بعدها این دو منطقه به یکدیگر پیوسته شدند و شهر اصفهان را تشکیل دادند.
اصفهان در دوران ساسانیان :
تاریخچه اصفهان؛ در این دوران به دستور یزدگرد اول یک پادگان نظامی احتیاطی به منظور آموزش و اعزام نیروی کمکی ساخته شد، به جز این پادگان نیز سه مرکز نظامی در مرو، گرگان و تیسفون ایجاد شده بود، این مراکز دارای نیروی ثابت بوده و تنها سپاهان جهت تعلیم و اعزام نیروی کمکی پیش بینی شده بود.
به دلیل اینکه اسپهان ولیعهد نشین ساسانیان بود نسبت به دیگر شهر های ایران آن زمان امتیاز زیادی کسب کرد، در دوره ساسانیان گاه ارمنستان و گاه اسپهان ولیعهد نشین شاهنشاهی ایران بود و به خاطر اینکه اسپهان نشیمن گاه و قلمرو نفوذ اعضای هفت خانواده بزرگ ایرانی صاحب نفوذ در پادشاهی نیز بود امتیاز دیگری را نیز کسب کرده بود.
از دوره قبل از اسلام در زمینه معماری به غیر از اکتشافات اندکی در تپه اشرف، بقایای آتشکدهای در کوه آتشگاه و همچنین پل شهرستان که به دوران ساسانیان تعلق داشت چیزی باقی نمانده است که از میان این سه، فقط پل شهرستان بر مانده است که اکثر آثار تاریخی باقی مانده به دوره اسلامی مربوط می شود و آثار دوره سلجوقی و دوره صفوی برجستگی خاصی دارد که هر کدام از سبک معماری و ویژگی های خاصی برخوردار هستند.
عرب ها اسپهان را در سال ۲۳ هجری به تصرف خود در آورده و اعراب ها این شهر نیز مانند شهرهای دیگر ایران تا آغاز سده چهارم هجری تحت سلطه خود قرار گرفتند.
اصفهان در دوران دیلمیان:
تاریخچه اصفهان؛ در سال ۳۱۹ هجری قمری مردآویج زیاری به همراه سپاهش از گیلان، اصفهان را آزاد کرده و این شهر را به پایتختی انتخاب کردند و در این شهر جشن سده را با شکوه فراوان برگزار کرد و در سال ۳۲۷ قمری رکن‌الدوله دیلمی این شهر به دست گرفت که او نیز اصفهان را به عنوان پایتخت خود برگزید و بعد از آن شهر اصفهان پیشرفت پیشین خود را به دست آورد و مرکز گرد هم آمدن سرایندگان و دانشوران گردید.
اصفهان در دوره سلجوقی:
تاریخچه اصفهان در دوره سلجوقیان؛ در بهار سال ۴۴۲ هجری قمری طغرل سلجوقی اصفهان را بعد از یک محاصره طولانی و ویرانگر گشود که البته شهر به تدبیر ابولفتح مظفر نیشابوری که از طرف طغرل به حکومت اصفهان منتخب شده بود به زودی بازسازی شد و توسعه سریع شهری، مردمی را که در جریان درگیری فرار کرده بودند را مجدداً به شهر آورد و همچنین طغرل پایتخت حکومت خود را از ری به اصفهان آورد، در زمان آلب ارسلان گسترش شهر نیز ادامه پیدا کرد ولی در دوران ملکشاه و وزیر با تدبیرش خواجه نظام الملک طوسی بود که شهر را به اوج شکوهش رساند به گونه ای جمعیت شهر دو برابر شد و اقدام به ساختن بناهای زیادی کردند.
ویژگی معماری دوره سلجوقیان
در دوران سلجوقیان معماری اصفهان ساده و با ظرافت فراوان است از دیگر ویژگی های معماری این دوره سکوت و درونگرایی به دور از هر گونه جلوه گیری می باشد و در واقع به جای اینکه بیننده تحت تاثیر آنی آن قرار بگیرد آهسته آهسته زیبایی آن را در جای خود احساس می کند، برخلاف معماری و هنر دوران صفویان که توجه به جلوه های نور، رنگ و درخشندگی و چشمگیری از ویژگی های آن است.
آثار تاریخی شهر اصفهان
از آثار تاریخی این دوره در شهر اصفهان آرامگاه ملکشاه و سلطان سنجر و خواجه نظام الملک می باشد و در ده کیلومتری اصفهان شهر گز واقع شده است که جزو قدیمی ترین شهرهای اصفهان محسوب می شود و مسجد جامع شهر مربوط به دوره سلجوقیان از آثار مهم باقی مانده در این شهر می باشد.
اصفهان در دوره صفوی:
تاریخچه اصفهان؛ در سال ۱۰۰۶ هجری شاه عباس صفوی پایتخت خود را از قزوین به اصفهان آورد که دلایل این انتقال کاهش دادن قدرت قزلباشان، دوری از مرزها، بهبود تجارت و ترس شاه عباس از پیشگویی منجمانی که ماندش را در قزوین برای جانش خطرناک دانسته بود است که انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت شاه عباس برای این شهر نتایج مثبتی را به همراه آورد و در این شهر آب انبارها و کاروانسراهای زیادی بنا شد و با اختراع شیخ بهایی شبکه های کامل ارتباطی و آبیاری به وجود آمد و با بنیان نهادن شهر بازرگانی نجف آباد به منظور تهیه آذوقه زیر بنای زراعی محکمی برای پایتخت جدید تشکیل شد.
شهر اصفهان در دوران شاه عباس اول تا مرگ شاه عباس دوم نسبت به تمام شهرهای خاورزمین برتر بوده است و در آن زمان با اضافه شدن محلات چهارگانه (عباس‌آباد، جلفا، گبرآباد و اسپهان) نمای پایتخت صفوی بزرگتر از قسطنطنیه بوده است، اصفهان در دوران اوج قدرت خود ۱۶۲ مسجد، ۴۸ مدرسه، ۲۷۳ حمام، ۱۳۷ کاخ و ۱۲ گورستان داشت.
زیباترین آثار معماری ایران در همین دوره به وسیله معماران هنرمند و خلاق مانند : محمدرضا و علی اکبر اصفهان خلق شد، این شهر در مرکز امپراطوری صفوی قرار داشت و نسبت به قزوین به خراسان نزدیکتر بوده است.
ویژگی معماری دوره صفویان
ویژگی های مهم در شیوه معماری این دوره این است تابش رنگ و نور و جذابیت سطوح و شکوه چشمگیر آن علاوه بر استحکام و زیبایی ساختار احساس زیبایی و تعجب آوری به بیننده می دهد و معماری این دوره از نظر وسعت و کارایی بسیار تنوع دارد و در همه بعدهای حیات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مردم حضوری زنده و پویا دارد، در این دوره، بزرگترین میدان ها، با شکوه ترین مساجد، زیباترین پل ها و خیابان ها، بزرگترین بازار ها، کاروانسرا و مدرسه ها ساخته شد که بسیار زیبا و با شکوه هستند.
شهر اصفهان در دوره قاجار:
تاریخچه اصفهان؛ از سال ۱۲۸۸ (پسر ناصرالدین‌شاه قاجار) حاکم اصفهان مسعود میرزا ظل‌السلطان شد که در سال های بعد حکومت کردستان، لرستان، یزد و ایالت های فارس نیز در دست گرفت، او همیشه به داشتن نیروی نظامی شخصی تمایل داشت و در اصفهان فوج های نظامی با لباس و اسلحه ارتش اتریش تشکیل داد و معلمان نظامی به منظور تعلیم دادن به آن ها استخدام کرد، ناصرالدین شاه به دلیل بیم داشتن از خودسری‌های ظل‌السلطان در اصفهان، او را شبانه از همه حکومت ها خود برکنار کرد و تنها شهر اصفهان را برای او باقی ماند. اصفهان
شهر اصفهان در دوره معاصر:
تاریخچه اصفهان؛ در چهارده مرداد ۱۳۵۷ که برای هفتم کشته شدگان حادثه مشهد تظاهر کنندگان اصفهانی به خیابان ها رفته بودند که البته برخی از آن ها مسلح نیز بودند و اکثر قسمت های شهر را به تصرف خود در آوردند و همچنین آیت الله خادمی را آزاد کردند و با اعلام حکومت نظامی توسط دولت با هجوم نیروهای ارتشی این نا آرامی دو روزه اصفهان به پایان رسید.
از زمان قدیم به عصر جدید سبک شدن معماری رخ داده است که با گذشت زمان معماران در پوشش دهانه ها به دنبال روش هایی جهت سبک کردن حجم بودند که در واقع از روش های سبک سازی دهانه های بزرگ و گنبد ها، مربع به دایره تبدیل کردن و استفاده از ترک است که نمونه ای از آن می توان در گنبد خواجه نظام الملک مسجد جامع اصفهان (دوره سلجوقی) مشاهده کرد.
آشنایی با جاذبه های تاریخی اصفهان
اصفهان دارای آثار تاریخی و هنری بسیار زیادی است که عبارتند از: مسجد شاه، میدان نقش جهان، سی و سه پل، پل خواجو، پل مارنان، مسجد جامع، مسجد سیّد، مسجد شیخ لطف‌الله، منار جنبان، برج کبوترخانه، گذر چهارباغ عباسی، سبزه میدان، کاخ چهلستون، آتشگاه اصفهان، کاخ عالی‌قاپو، کاخ هشت بهشت، کلیسای وانک، حمام علیقلی آقا، مدرسه چهارباغ و هتل عباسی.
موزه های شهر اصفهان
اصفهان به بودن موزه های مختلف و با ارزش معروف است که عبارتند از :
- گنجینه هنرهای تزئینی و هنرهای معاصر اصفهان
- موزه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اصفهان
- کاخ موزه چهل ستون
- موزه کلیسای وانک
- موزه تاریخ طبیعی
- موزه علوم و فنون آموزش پرورش اصفهان
- موزه حمام علی قلی آقا
- موزه آب اصفهان
- موزه شهدای اصفهان
- گنجینه سنگ نوشته‌های تخت فولاد
- باغ موزه پروانه‌ها
ضمن سپاس از همراهی شما دوستان عزیز، امیدواریم به خوبی توانسته باشیم شما را با تاریخچه اصفهان آشنا کرده باشیم، در پایان پیشنهاد می کنیم به منظور آشنایی با دیگر دانستنی های عمومی می توانید بر روی لینک کلیک نمایید.
منبع : آرگا
