یکی از روستاهای پلکانی زیبا در میان کوه های بلند تالش که چشم اندازی شگرف دارد ماسوله می باشد. این روستا همواره در دامنه شرقی ایران نهفته است و مانند خورشیدی درخشان در استان گیلان خودنمایی می کند. ماسوله روستایی با تابستانی خوش آب و هوا و زمستانی برفی در مکان گردشگر پذیر با سبک معماری سازگار با هوای شمالی که هر ساله هزاران توریست خارجی و داخلی از این منطقه دلنشین دیدن می کنند دلربایی می کند. اگر به مناطق سرسبز و شمالی علاقه دارید پیشنهاد می کنیم حتما به این منطقه تاریخی سفری به یاد ماندنی داشته باشید و از آب و هوای این منطقه لذت ببرید.
آشنایی با روستای ماسوله
ماسوله در واقع منطقه ای توریستی با تاریخ دیرینه و هوای مه آلود در منطقه جنوب غربی گیلان بخش سردار جنگل فومن می باشد. این منطقه در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی به شماره ۱۰۹۰ به شرح میراث طبیعی و فرهنگی به ثبت رسید. زبان مردم این منطقه تالشی و تات می باشد که دین شیعه دارند. برای رسیدن به منطقه دیدنی ماسوله باید از شهر فومن یا رشت با ماشین خود یا مینی بوس حرکت کنید و سپس به منطقه جذاب ماسوله برسید.
موقعیت جغرافیایی روستا
ماسوله در قسمت جنوب غربی گیلان و در شصت و پنج کیلومتری شهر رشت قرار دارد که روستایی پلکانی در بخش شرقی رشته کوه های تالش قرار گرفته است. یکی از دلایل معروفیت این روستا به علت وجود سبک معماری خانه هایش می باشد، که به صورت پله ای همجوار با دامنه های سبز کوه و رودخانه پر آب و متلاطم ماسوله رودخان که از خط الراس دره عبور می کند واقعا جذاب و دیدنی است. مردم این اهالی به خاطر رها کردن کهنه ماسوله که به دلیل طاعون در سال ۹۴۳ هجری قمری شیوع گرفته بود به مکانی در شش کیلومتری شهر خود رفتند و شهری ساختند. ماسوله در منطقه ۲۶ کیلومتری شهر فومن و ۶۵ کیلومتری جنوب غربی رشت قرار گرفته که در کنار طبیعت بی نظیرش به ۱۰۰ هکتار و ۹ دقیقه عرض شمالی با اختلاف ارتفاع هموار و سطح پایین به ۱۰۰ متر می رسد. در قدیم ماسوله به علت تقاطع تلاقی معبر های کوهستانی بین زنجان و گیلان و آذربایجان و تالش از اهمیت زیادی برخوردار بوده است.
ساختار ماسوله
بافت این منطقه از چهار محله تشکیل شده که به اسم خانه بر یا خون ور، کی سر یا کفا کی سر و بن کی سر، اسد محله یا اس مل، مسجد بر یا مز ور که همه این ۴ بخش محله به صورت جداگانه به مرکز شهر ارتباط دارند. امروزه جمعیتی بالغ بر ۳۵۰ واحد مسکونی وجود دارد که در قدیم تقریبا ۱۰۰ سال قبل تعداد واحد مسکونی به ۶۰۰ واحد می رسید. همچنین بیشتر از صد و بیست واحد تجاری در بازار ماسوله قرار گرفته که دارای تجهیزاتی مانند: ۴ کاروانسرا و ۲ حمام و ۳۳ چشمه و ۱۰ مسجد و ۵ امامزاده که همه رونق و شکوفایی در ماسوله رو به پیشرفت هستند.
تاریخچه ماسوله
بر اساس تحقیقات به عمل آمده از این روستا طی گفت و گو هایی برخی از مردم می گویند: در قرن ۳ هجری قمری زمانی که آقا سید جمال الدین اشرف عون بن محمد بن علی از همراهان مجروح وی بود می خواست از منطقه فرار کند. زمان قبل وفاتش به چوپانی گفت که در همان جا مرا به خاک بسپارید. سپس پس از به خاک گذاشتن ون بن محمد بن علی در این منطقه چوپان ها دور هم جمع شدند و طی فرآیندی به مرور زمان خانه هایی در این مکان ساخته شد و روستای ماسوله به وجود آمد. عده ای دیگر درباره ساخت این روستا چنین می گویند که: تاریخ خطی سالک همان سالوک معلم با ۲ نفر از شاگردان خود سالک بهنام به نام های زین علی و عین علی که افرادی را به دین اسلام دعوت می کردند نسبت می دهند و معتقد هستند که مردم به آن ۲ نفر روی آوردند و بعد از قبر آن ها زیارتگاهی وجود آمد و مردم اهالی زیاد شدند.
در دوران فتحعلی شاه قاجار ماسوله تحت سلطه ارتش بود که برای استفاده از توپ خانه ایران گلوله می ساختند و ۴ فقره پل چوبی در روی رودخانه بنا شده بود که از بین پل حاجی محمد حسن و بنا علی با ارزش تر و پر اهمیت تر بود. اکثر اهالی مردم این منطقه, مذهبی شیعه به اثنی عشری دارند که امامزاده های زیادی در ماسوله نهفته شده که با معماری معابد تاثیری در تاریخ و دین شان به وجود آورده است.
جاذبه های دیدنی ماسوله
اگر به ارتفاعات سرسبز ماسوله رفتید حتما به دیدن آبشار کوشم ماسوله بروید که در ارتفاع ۳۰ متری از ماسوله در چشم اندازی زیبا قرار گرفته است. بازار ماسوله هم یکی از نقاط دیدنی آن به شمار می آید که می توانید از آن جا سوغاتی هایی برای آشنایان خود تهیه نمایید. در این قسمت به موزه مردم شناسی ماسوله می رسیم که در سال ۱۳۸۱ افتتاح گردید ولی قدمتی در وسایل ۴۰۰ ساله به چشم می خورد. همینطور با رفتن به مکان های مذهبی ماسوله که دارای امامزادگانی از قبیل؛ عون محمد بن و امامزاده قله شاه معلم که در ارتفاع ۳۰۵۰ متری از روستا قرار گرفته زندگی خود را متوسل به امامزادگان کنید. از دیگر دیدنی های این روستا می توان به آبشار چشمه لار اشاره کرد که ارتفاع شش متری دارد. همچنین اگر علاقه به کوهنوردی و دیدن ییلاق و قشلاق دارید می توانید به محله ییلاق کور بار ماسوله رفته و از نزدیک زندگی و سختی این مردم زحمتکش را ببینید.
وجه تسمیه ماسوله
ماسوله در قدیم موسلاه (به زبان تالشی) نامیده می شد و از قرن هشتم و نهم هجری به بعد به همین صورتی که هم اکنون وجود دارد، بوده است. از نظر برخی افراد، ماسوله برگرفته از نام کوهی در جوار این شهر و به نام ماه سالار می باشد، از نظر آنها نام این منطقه در ابتدا ماسالا بوده و بعداً به ماسوله تبدیل گردیده است.
همچنین عده ای دیگر معتقدند؛ کلمه ماسوله از دو بخش «ماس» به معنای کوه و مانع و «اوله» به معنی بلند، تشکیل شده است و در ترکیب با «های» تصغیر به مفهوم «مانند» آمده است، از این رو می توان ماسوله را به معنای کوه بلند و یا کوه مانند دانست، البته در زبان های سانسکریت و پهلوی؛ ماسوله به معنای ماه کوچک یا سرزمین ماه کوچک می باشد.
عده ای دیگر نام ماسوله را برگرفته از «موصل» از شهر های کردستان عراق می دانند و معتقدند اهالی این شهر در ابتدا کرد بوده و دارای آیین ایزدی بوده اند، البته این روایت پشتوانه تاریخی محکمی ندارد.
از آنجا که نام ماسوله شباهت زیادی به ماسال (شهری در نزدیکی ماسوله) و «ماسوله خانی» در شهرستان ماسال و کهنه ماسوله (در زبان تالشی) دارد، می توان اینطور نتیجه گرفت که مردمان آنجا در قرن هشتم هجری از کهنه ماسوله به شهر فعلی ماسوله نقل مکان کردند.
آب و هوای ماسوله
آب و هوای این شهر زیبا به صورت کوهستانی و مه آلود بوده و آکنده از عطر دلنشین گلپر و بابونه است، فصل بهار در این شهر سرزنده و آکنده از ابر های باران زا، تابستان آنجا نیز دارای آب و هوای معتدل و خنک می باشد، پاییز ماسوله در رنگ های زیبا همچون رنگین کمان و زمستان ماسوله سرد و برفی است.
این شهر بیش از یک ماه در یخبندان است و اغلب روزهای آن هوا ابری و مه آلود می باشد، همچنین به دلیل بارش برف و باران زیاد در این منطقه، رطوبت نسبتاً بالایی در آنجا وجود دارد که البته به دلیل خنکی هوا این رطوبت آزار دهنده نبوده و حتی دلچسب است، متوسط دمای سالانه در ماسوله حدوداً ۱۲ درجه سانتیگراد می باشد.
معماری و بنا های ماسوله
در حال حاضر چیزی که اغلب گردشگران را به این مکان می کشاند وجود منازل ترکیب سنتی و بافت معماری این روستا می باشد. در واقع خانه ها ۲ طبقه دارند که هر کدام از خانه ها به ۲ بخش تشکیل شده به شرح زیر هستند: بخش زمستانی که به اسم محلی سومه نام دارد از اتاقی کوچ که بیشتر در عقب خانه قرار گرفته و از نور کمی برخوردار می باشد. این قسمت فقط از قسمت کوچکی به نام لون نور می گیرد که در میان این اتاق کوره ای برای آشپزی و غذا و گرم کردن وجود دارد ساخته شده است. در اطراف و دور این سومه طاقچه هایی تعبیه شده که بر روی آن ظروف مسی و چینی چیده شده است. همچنین در بعضی از خانه های مسکونی روستای ماسوله اتاقکی در پشت بام وجود دارد که نام او را برج گذاشته اند در زمان تابستان از این اتاق استفاده می کنند. در برج هم طاقچه های وجود دارد و در بام هر خانه به شکل کوه بنا شده که در بخش قدیم آن خانه بر پشت منازل مسلط می باشد. در پایان پیشنهاد می کنیم با سایر مکان های دیدنی گیلان آشنا شوید.
منبع : آرگا
