اولین دندان نوزاد چه زمانی رشد می کند و چه مراقبت هایی نیاز دارد؟

دندان در آوردن در نوزادان مرحله ای از رشد آنهاست که معمولا تا سه سالگی به طول می انجامد. شروع دندان در آوردن در تمام کودکان یکی نبوده و متفاوت است. نخستین مراحل دندان در آوردن در رحم مادر شروع می شود. اولین دندان نوزاد معمولا در شش ماهگی جوانه می زند اما قبل و بعد از شش ماهگی نیز امکان در آمدن آن وجود دارد. در ادامه به بررسی بیشتر این موضوع می پردازیم.

مراحل رشد اولین دندان نوزاد

همانطور که گفتیم مراحل اولیه رشد دندان نوزاد در رحم مادر شکل گرفته و جوانه دندان ها در رحم مادر شکل می گیرد . بعد از تولد و در فاصله زمانی بین ۳ تا ۱۲ ماهگی جوانه ها از لثه بیرون زده و اولین دندان شیری نوزاد شروع به رشد می کند. بیشتر کودکان در شش ماهگی نخستین دندان شیری خود را در می آورند و این روند تا حدود سه سالگی ادامه دارد.

زمان بیرون آمدن اولین دندان

در موارد نادر بین هر ۲۰۰۰ کودک، یک نوزاد ممکن است در زمان تولد یک یا دو دندان داشته باشد. اما در بیشتر کودکان دندان ها در شش ماهگی جوانه می زنند. دندان های پیشین فک پایین نخستین دندان هایی هستند که در کودک دیده می شوند و به دلیل سرعت رشد شان ممکن است در سه ماهگی نیز جوانه زده و رشد کنند. با توجه به رشد کودک ممکن است تا یک سالگی هیچ دندانی در نیاورد. در نهایت کودک باید تا سه سالگی حدود ۲۰ دندان شیری داشته باشد. بعد از رشد نخستین دندان ها که در فک پایینی هستند چهره کودک دوست داشتنی تر و با مزه تر می شود. دندان های پیشین در فک بالا معمولا بین ۸ تا ۱۲ ماهگی جوانه می زنند. و در ۹ تا ۱۳ ماهگی باید منتظر دندان های کناری کودک بود. و روند رشد تا سه سالگی ادامه داشته و تکمیل می شود.

نشانه های جوانه زدن دندان

علائم و نشانه های دندان در آوردن در نوزادان متفاوت است ولی در کل نشانه های وجود دارند که به مادر در تشخیص ناراحتی نوزاد کمک می کند. نیش زدن دندان ها به خصوص اولین دندان نوزاد با نشانه هایی شبیه به سرماخوردگی همراه بوده و یکی از مهمترین علائم آن سر ریز شدن آب دهان کودک است. دهان کودکی که می خواهد اولین دندانش را در بیاورد آب زیادی تولید کرده و همه جا را خیس می کند. علت آب دهان به طور دقیق مشخص نیست ولی یکی از دلایل علمی آن تورم لثه ها و بیشتر شدن حرکت ماهیچه های دهان و تمایل به جویدن و گاز گرفتن در نوزاد بوده که باعث تحریک غدد بزاقی شده و با افزایش بزاق بیشتر شاهد ریزش آب از دهان کودک خواهیم بود. همچنین بیقراری، بی اشتهایی، بد اخلاقی، تب خفیف و آب ریزش بینی از علائم جوانه زدن دندان در کودک است. اگر نسبت به سرما نخوردن کودک خود اطمینان دارید با دیدن این علائم مطمئن باشید که دندانی شیری در راه است. در صورت بروز تب شدید حتما به پزشک مراجعه نمایید.

پیدایش مهارت جدید گاز گرفتن

با جوانه زدن و رشد اولین دندان نوزاد مهارت جدید گاز گرفتن را یاد می گیرد. کودک صد در صد نمی داند که این عمل دردناک است اما به دنبال کشف این عضو جدید و کارایی های آن است. مادران در این رابطه در ابتدای کار باید با کودکشان جدی باشند تا گاز گرفتن به یک عادت غلط تبدیل نشود. این موضوع در زمان شیر دادن بیشتر اتفاق می افتد بهتر است قبل از شیر دادن به کودک انگشت خود را در دهان نوزاد گذاشته و اگر گاز گرفت دندان گیر به او بدهید و بعد مجددا اقدام به شیر دادن کنید. در زمان شیر دادن اگر کودک مجددا سینه شما را گاز گرفت حتما به طور جدی به او تذکر داده و نهایتا اگر بعد از دو تا سه بار تذکر شما همچنان این کار را تکرار کرد شیر دادن به نوزاد را متوقف کرده و دندان گیر به او بدهید، بعد از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه می توانید مجددا به کودک خود شیر بدهید. با این کار خارش لثه ها کمتر شده و کودک آرام می شود همچنین می توانید با ماساژ لثه به کمک مسواک انگشتی یا نوک انگشتان خودتان به آرام شدن کودک کمک کنید. روش های دیگری برای آرام کردن درد و خارش کودک در رشد نخستین دندانهای شیری در ادامه آماده است.

نقش والدین در تسکین درد و خارش

جوانه زدن این دندان های کوچک و دوست داشتنی برای کودکان با درد و خارش همراه است در این خصوص بهتر است والدین دستورالعمل های زیر را بکار ببندند.

• بهترین روش برای کم کردن درد و التهاب لثه های ورم کرده سرما و فشار است. سرما باعث بی حس شدن لثه ها شده و فشار دادن مثل ماساژ عمل می کند. به این منظور از یک دستمال کاملا تمییز که قبلا در فریزر قرار داده اید استفاده نمایید، دستمال را به کودک داده تا به خیال آسوده آن را گاز بزند و با لثه ها به آن فشار وارد نماید.
• استفاده از قاشق های نرمی که تمیز باشد نیز برای کاهش درد و خارش لثه تاثیر گذار است. فشار به لثه ها از بی قراری نوزاد کم کرده و در رشد اولین دندان هایش باعث آرامش او می شود. همواره دقت داشته باشید تا اشیاء و اسباب بازی های تمییز را در اختیار کودک خود بگذارید تا با آسودگی خاطر آن ها را به دندان بگیرد.
• خوردنی های مختلفی مثل خیار، هویج و ساقه های کرفس نیز برای دادن به کودک و گاز گرفتن مناسب هستند. اما مراقب باشید که تکه های میوه ممکن است باعث خفگی در نوزاد شود.
• استفاده از دندان گیر های بهداشتی و در اختیار کودک قرار دادن آن نیز روشی مناسب برای آرام کردن کودک است. بهتر است دندان گیر را در یخچال و فریزر قرار داده بعد به کودک بدهید.

علائمی که نشان دهنده دندان درآوردن نیست.

در صورتی که نوزاد شما علائم اسهال، تب و یا آبریزش بینی دارد، نمی توان این علائم را قطع به یقین مربوط به دندان درآوردن نوزاد دانست و این علائم را نادیده گرفت، مخصوصا اینکه این علائم بیشتر از ۲۴ ساعت به طول بیانجامد.

البته خیلی از والدین این علائم را مرتبط با دندان درآوردن نوزاد می دانند، در صورتی که هیچ اثبات علمی در این زمینه وجود ندارد.

می توان علت اینکه برخی از کودکان به هنگام دندان درآوردن دچار اسهال و تب می شوند، اینگونه توجیه کرد که آنها در این دوره, بارها اشیا مختلف را به دهان خود برده و به لثه ها می مالند تا از این طریق لثه خود را تسکین دهند، در نتیجه با ورود میکروب و آلودگی به دهان نوزاد، مریض شدن کودک را در پی دارد.

در صورتی که دمای بدن کودک بیشتر از ۳۸ درجه سانتیگراد بوده و با علایمی مثل بی اشتهایی، بی حالی، استفراغ، اسهال و سرفه، همراه باشد، لازم است حتما به پزشک متخصص کودک مراجعه شود.

ضمن اینکه کج خلقی و بهانه گیر های طولانی مدت و نیز وجود جوش یا تحریکات پوستی در بدن نوزادان جزو علایم دندان درآوردن محسوب نمی شوند و لازم است به پزشک متخصص مراجعه شود.

نگرانی والدین از دیر دندان درآوردن

باید بدانید که زمان و مراحل رویش دندان ها در هر نوزاد با نوزاد دیگر متفاوت است و در صورتی که دقیقا مطابق با جدول زمانی توصیه شده، رشد دندان ها آغاز نشود، لازم نیست نگرانی زیاد از این بابت داشته باشید، زیرا شرایط جسمی و رشد هر کودک با کودک دیگر متفاوت می باشد.

اگر دندان درآوردن نوزادتان با تاخیر همراه بوده و کند است، اما رشد استخوان ها، پوست و موی وی حالت طبیعی خود را دارد، نباید نگرانی داشته باشید، ولی در صورتی که کودک ۱۸ ماهه شده باشد و همچنان از علائم دندان درآوردن وی خبری نشود باید مساله را با پزشک مطرح نمایید.

مراقبت های والدین

با رویش اولین دندان نوزاد ریزش آب از دهان او نیز آغاز می شود. آب دهان اسیدی است و امکان ایجاد خارش و التهاب در اطراف لب و چانه نوزاد موجود دارد. پس والدین همیشه باید دور دهان کودک را با دستمالی تمیز خشک کرده و مقداری وازلین بر روی چانه ی نوزاد بمالند تا التهاب کمتر شود. در این مواقع برای تمییز ماندن لباس کودک دلبندتان از یک پیشبند نرم و کوچک استفاده کنید.

مراقبت های دارویی

در نهایت اگر هنوز هم کودکتان در رشد دندان های شیری بیقراری کرده و ناآرام است می توانید از ژل های بی حس کننده موجود در داروخانه ها استفاده نمایید. ولی قبل از آن بهتر است با یک پزشک مشورت نمایید. همچنین در مصرف آن زیاده روی نکنید چون باعث بی حسی زبان و گلوی کودک شده و مشکل ساز می شود. استفاده از استامینوفن یا ایبوپروفن مخصوص کودکان نیز می تواند باعث کاهش درد شود . مقدار کمی از آن را با انگشت به لثه های کودک خود بمالید.

منبع : آرگا