هیپوکندریا یا خود بیمار انگاری؛ شرایطی است که فرد اصرار دارد که علائم فیزیکی اش نشان از یک بیماری جدی دارد، این تصور که معمولا در اوایل میانسالی و یا اواسط بزرگسالی رخ می دهد ناشی از استرس های عمیق در زندگی بوده و نیز سابقه بیماری جدید در دوران کودکی و یا سوء استفاده در این دوران می تواند عامل خطری برای ابتلا به این مشکل در سنین بالا باشد. در ادامه با بیماری هیپوکندریا بیشتر آشنا می شوید.
خود بیمار انگاری چیست؟
همانطور که در بالا اشاره کردیم؛ هیپوکندریا حالتی است که فرد مبتلا به دلیل برخی علائم فیزیکی ممکن است اعتقاد داشته باشد که یک بیماری جدی دارد، حتی اگر آزمایشات و شواهد پزشکی نیز خلاف آن را نشان دهد.
بعضی افراد خود بیمار انگاری مزمن دارند، اما در برخی دیگر علائم این بیماری بعد از اتفاقات سخت و ناگواری چون شکست عشقی و یا شکست در کار، طلاق، بیکاری و جدایی شدت می یابد.
به طور کلی هیپوکندریا بر دو نوع است؛ دسته اول شامل افرادی می باشند که احساسات فیزیکی را بیشتر از افراد معمولی حس خواهند کرد، از نظر آنها علایمی مثل سرد شدن دست ها، پرش پلک چشم و یا رودل کردن نشانه مرگ می باشد. البته اینترنت و جستجو در مطالب آن تاثیر زیادی در دامن زدن این مشکل دارد.
گروه دوم سوماتیک هستند، در واقع این قبیل افراد دارای علائم واقعی می باشند که از نظر فروید «هیستری تبدیل» نامیده می شود. گاهی مواقع این درگیر ها و تنش های روانی منجر به بیماری های جسمی شده که از تپش قلب تا فلج اعضای بدن متغیر می باشد.
این بیماران با مراجعه به پزشک، درخواست آزمایش های بیشتر را دارند، به طوری که هزینه های درمان مبتلایان به خود بیمار انگاری حتی می تواند ده برابر بیشتر از میانگین هزینه های پزشکی مردم عادی باشد. در واقع آنها به طور سالانه در حدود یک میلارد دلار برای انجام آزمایشات مختلف پزشکی و درمان های غیر ضروری هزینه خواهند کرد.
بنابراین اغلب پزشکان با این بیماران دچار مشکل هستند، زیرا افراد خود بیمار انگار برای درمان خود اصرار زیادی ورزیده و در این کار لجاجت می کنند و چون پزشکان قادر نیستند تا برای بیماری شان علائمی پیدا کنند، نه تنها مشکل شان برطرف نشده، بلکه این قبیل افراد، پزشکان را به خاطر ناتوانی در پیدا کردن ریشه دردی که دارند به بی کفایتی متهم می کنند.
آلبراریسین استدلال می‌کند که افراد مبتلا به خود بیمار انگاری، به دنبال درمان برای بیماریشان نیستند، بلکه به دنبال شاهدی برای رنجی که می‌کشند هستند. آنها گویی به دنبال مادری مهربان هستند که نگران علائم بیماری کودکش است. خود بیمار انگاران ناامیدانه، از دکتری به دکتر دیگر می‌روند و به دنبال یک قادر مطلق و حرفه‌ای هستند تا شاید بی کفایتی‌های پزشکان قبلی را جبران کند. اما ناامیدی اجتناب ناپذیر است و در نهایت پزشک از تشخیص بیماری ناتوان است؛ چرا که بیماری وجود ندارد. نتیجه این مراجعات تنها خشم و انتقاد بیمار از پزشک بی کفایت است و این منجر به فاصله‌ی بیشتری میان پزشک و بیمار می‌شود. اغلب نارضایتی دائمی بیماران، همسر، دوستان و خویشاوندان را نیز از آنها دور می‌کند و این به نارضایتی بیشتر می‌انجامد.
همچنین بیماران مبتلا به هیپوکندریا زمانی که پزشک از آنها می خواهد تا به یک روانشناس مراجعه کنند، در برابر این خواسته مقاومت کرده و اعتقاد دارند که دچار مشکل روانی نیستند. اما به طور کلی پزشکان و روان درمان ها باید به منظور کمک بیشتر به وی دو نکته را توجه داشته باشند:
از آنجا که این بیماری ممکن است بخشی از هویت آن شخص باشد، از این رو برای این فرد، ترک کردن و رها کردن حس بیمار بودن به گونه ای است که انگار هویت خود را از دست داده است.
این بیماران معمولا به دنبال یک شاهد و تصدیق کننده واقعی برای تایید درد و اضطرابی که متحمل آن هستند، می باشند، بنابراین باید به او ثابت کنید که باورش کرده اید و درد او را می فهمید و اینکه می دانید چقدر ترسیده، اما باید بدانید که دلیل آنها فیزیکی نمی باشد.
میزان اضطراب در بیماران مبتلا به هیپوکندریا شدید است، آنها خیلی زود نسبت به بیماری ها واکنش نشان می دهند و شنیدن اخباری از بیمار شدن دیگران، آنها را آشفته و نگران می کند. این افراد نگرانی شدیدی نسبت به وضعیت سلامتی خود دارند و از این رو اقدامات مراقبتی زیادی انجام خواهند داد، بنابراین از هر گونه شرایطی که احساس خطر کرده و حس کنند که می تواند موجب بیماری آنها شود، دوری خواهند کرد.
در واقع هیچگونه نشانه های فیزیکی در بیمار مشاهده نمی شود، زیرا این ناراحتی ها نشات گرفته از درد های جسمانی وی نیستند، بلکه بیشتر به دلیل اضطراب و استرس بیمار بعد از مشاهده برخی علائم می باشد، حتی گاهی این نگرانی ها امکان دارد به هویت اصلی فرد بیمار تبدیل شود.
علت بیماری هیپو کندریا
علت این بیماری ناشناخته می باشد و تصور می شود که این بیماری یک حالت روانی مزمن است که اغلب در اواسط بزرگسالی و اوایل میانسالی اتفاق افتد. استرس های عمیقی که در زندگی هر فردی می تواند وجود داشته باشد، علائم این بیماری را تشدید می کند، ضمن اینکه سابقه داشتن بیماری جدی در کودکی و یا سوء استفاده در این دوران می تواند به خود بیمار انگاری در سنین بالا منجر شود و امکان ابتلا به این بیماری در زنان و مردان به طور یکسان است.
درمان خود بیمار انگاری
همانطور که اشاره کردیم؛ افراد خود بیمار انگار بسیار بیشتر از افراد دیگر به پزشک و بیمارستان ها مراجعه می کنند، زیرا عقیده دارند از نظر جسمانی بیمار هستند و معمولا برای حل مشکلشان به پزشکان زیادی مراجعه کرده تا شاید یکی از آنها بتواند به درمان مشکل آنها کمک کند، در صورتی که این کار بیهوده است.
برخی از دارو های اعصاب برای درمان افسردگی و نیز رفع اضطراب می تواند به این افراد کمک نماید، ضمن اینکه روان درمانی نیز راهکاری مؤثر می باشد، زیرا از طریق تشخیص محرک ها می توانند مهارت های مقابله ای برای مدیریت اضطرابشان را فراگیرند.
منبع : آرگا
