کلم پیچ گیاهی دوساله و در بعضی مواقع چندساله بوده که پر از برگهای خوراکی بادوام و غنی از ویتامین ث، گلوتامین و اسیدآمینه است که فقط به دمای ملایم و مطبوع علاقه دارد. کلم پیچ در سبزیکاری به عنوان گیاه یکساله مورد مصرف قرار می گیرد. این گیاه با روشهای مختلفی مورد کشت قرار می گیرد که در کشور ما کاشت کلم پیچ از طریق خزانه هوای آزاد مرسوم تر است.
آشنایی با نحوه کاشت کلم پیچ
ارزش غذایی و دارویی کلم پیچ
در تهیه انواع غذاها و بخصوص سالادها، بهره گیری از کلم، بسیار متداول می باشد. این محصول دارای ویتامین آ،ب، ث، اسید امینه، گلوتامین و املاح معدنی مانند فسفر، منیزیم، کلسیم، پتاسیم آهن و … بوده که در کلم پیچ سفید میزان ویتامین C آن بیشتر از قرمز و میلان است و میزان آهن و پتاسیم کلم پیچ قرمز بیشتر از دو نوع دیگر می باشد. مقدار پروتئین آن نیز بین ۵.۱ تا ۵.۴ متفاوت می باشد. طعم تلخ کلم ها مربوط به ماده گلوکوزینات درون آن می باشد. خواص درمانی آن شامل ملین، ضد اسکوربوت، ضد سرطان، مقوی معده و قلب، کاهش کلسترول، ضد کرم و در رفع سرفه و آسم نیز نافع می باشد.
اکولوژی کلم پیچ
کلم پیچ یا cabbage با نام علمی B.oleraceae. var capitata دارای سه تیپ مشخص شامل کلم پیچ سفید (مهمترین تیپ) قرمز و میلان می باشد. خاستگاه اولیه این گیاه را شمال شرقی فرانسه، یونان، دانمارک و منطق ساحلی انگلیس می دانند. کلم پیچ محصول فصل دارای هوای ملایم و خنک می باشد و در دمای ۱۵-۲۰ درجه بهترین رشد رویشی را دارد. این گیاه در آب و هوای خنک و مطبوع با رطوبت زیاد به خوبی رشد می کند و در مقابل یخبندان نیز مقاوم است. اگر نشاء ها به طور مناسبی مقاوم شوند سبب می شود گیاه بتواند سرمای شدید و حتی سرمای چند درجه زیر صفر را به خوبی تحمل کند. این محصول نسبت به گرما حساس بوده و در هوای گرم برگهای آن زبر و تلخ مزه شده که در این صورت کیفیت آن کاهش یافته و بازار پسندی خود را از دست می دهد. کلم پیچ در مناطق معتدل به عنوان گیاه بهاره یا پاییزه و در مناطق گرمسیر به عنوان گیاه زمستانه مورد کاشت قرار می گیرد.
کلم پیچ نسبت به طول روز حساس نبوده، به عبارتی روز خنثی می باشد و برای گلدهی به یک دوره سرمادهی نیاز دارد. خاک عمیق با بافت نسبتا سنگین برای این محصول مناسب است. کلم پیچ به آب زیاد نیاز دارد و هرچه رطوبت هوا زیاد و بارندگی نیز کافی باشد سبب تولید حداکثری این گیاه خواهد شد. از این لحاظ شمال ایران مناطق مناسبی برای کشت کلم پیچ محسوب می شود. PH مناسب برای این گیاه ۵.۵-۶.۸ می باشد. نیاز کلمها به مواد غذایی زیاد است و در بین کلم پیچها، کلم پیچ سفید بیشترین نیاز کودی را دارد، بنابراین استفاده از کودهای آلی به همراه کود شیمیایی توصیه می شود.
با توجه به نوع و روش مقاوم سازی نشاء ها در خزانه هنگامی که نشاهای جوان بعد از انتقال از خزانه در دمای ۳- تا ۱۰- درجه سانتی گراد قرار گیرند ممکن است از یخبندان خسارت و آسیب ببینند. مقاوم کردن تدریجی نشاءها به هوای بیرون در مدت بیش از چند هفته سبب می شود گیاهان جوان یخبندان های حتی تا ۲۰- را نیز تحمل کنند. انواع زودرس کلم پیچ سفید حدود ۳ الی ۴ هفته بعد از بذرپاشی یعنی نشاهایی با ۳-۵ برگ در مقابل بروز سرما مقاومند. کلم پیچ تحت شرایط دمای بالا چندین سال در مرحله رویشی باقی می ماند. دمای بالا بعد از سرما می تواند سبب تاخیر یا حتی توقف گلدهی کلم پیچ شود. در ادامه با نحوه کاشت و پرورش کلم پیچ با ما همراه باشد.
شرایط مورد نیاز کاشتن گیاه کلم پیج
در مورد کاشت و پرورش نشا این گیاه باید یک سری نکات را رعایت کنید در ادامه نکات را در اختیارتان خواهیم گذاشت.
آب و هوا :
کلم پیچ به منظور کاشت به آب و هوای معتدل و سرد با دمای مطلوب بین ده تا پانزده درجه سانتی گراد نیاز دارد و تمایلی به گرما و خشکسالی ندارد بنابراین، اگر تصمیم دارید در اواسط تابستان اقدام به کاشت کلم پیچ نمایید در مناطق سایه دار و رو به شمال بکارید زیرا، این گیاه نور را دوست دارد اما علاقه ای به دمای بالا ندارد و در منطقه معتدل و سرد کلم پیچ رشد خوبی دارد و در واقع محصولی برای پاییز و زمستان است
خاک و مواد مغذی :
این گیاه تیز مانند دیگر گیاهان به نیتروژن نیاز دارد از این رو، باید از کمپوست هر دو ماه یک بار در طول کشت استفاده نمایید تا به منظور ادامه رشد گیاه مواد مغذی کافی وجود داشته باشد در غیر اینصورت کلم پیچ رشد چندانی نخواهد داشت.
آبیاری :
حفظ رطوبت بیستر یا خاک از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و تا زمانی که دمای کاهش پیدا کند آبیاری در ایتدای کشت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و اگر آبیاری این گیاه به موقع انجام شود این گیاه رشد خوبی دارد.
مراحل کاشت این گیاه
الف- تهیه بستر مناسب
باید در پاییز قبل از کاشت، نسبت به شخم عمیق بستر یا زمین اصلی اقدام نموده و ۱۵-۲۰ تن در هکتار کود دامی به خاک اضافه کرد. سپس ذر بهار دوباره زمین را شخم زده و پس از دیسک زدن، کودهای شیمیایی مورد نیاز را بسته به بافت خاک به آن اضافه کرد و مجددا بستر را مورد دیسک قرا داده و عمل ماله کشی صورت گیرد. در ادامه با خط کش خطوطی به فواصل ۷۰ سانتی متر ایجاد نموده و در نهایت نشاءها روی پشته ها کشت شوند.
ب- مرحله کشت
کاشتن کلم پیچ به سه روش امکان پذیر می باشد.
۱.کشت مستقیم بذر در مزرعه
در این روش بذرها روی ردیف هایی به فاصله حدود ۹۰ سانتی متر کاشته می شوند. پس از تنک کردن، باید فاصله بوته ها از یکدیگر حدود ۴۵-۶۵ سانتی متر باشد. کاشت در زمین اصلی به صورت ردیفی صورت می گرد و فاصله کاشت بذرهای کلم پیچ بسته به نوع زود رس و دیر رس فرق دارد. در نوع زود رس و تابستانه فاصله کشت ۵۰*۴۰ سانتی متر، نیمه زودرس ۵۰*۵۰ سانتی متر، پاییزه و زمستانه ۶۰*۶۰ سانتی متر می باشد. مدت زمان کشت نشا در زمین اصلی تا برداشت محصول بسته به نوع کلم ها فرق می کند. به طور مثال برای کلم پیچ قرمز ۷۰ تا ۱۵۰ روز، کلم پیچ سفید ۵۵ تا ۱۵۰ روز و کلم پیچ میلان ۴۵ تا ۱۵۰ روز می باشد. این روش در ایران متداول نیست.
۲.کشت در خزانه شاسی سرد: شاسی سرد ساده ترین و ارزانترین ساختار نگهداری گیاهان حساس به سرماست که تنها از انرژی خورشیدی به عنوان منبع گرمایی استفاده می شود. این روش سبب کوتاه شدن دوره رشد محصول می گردد.
۳.کشت در خزانه هوای آزاد : در این روش ابتدا بذر کلم را در خزانه افشانده و نهال جوان را به زمین اصلی انتقال می دهند. زمان بذرپاشی در خزانه برای انوع کلمها متفاوت می باشد. مثلا کلم های زودرس را در دی و بهمن و انواع نیمه زودرس را در اوایل بهمن تا اواخر اسفند و انواع پاییزه را می توان تا اواسط اردیبهشت ماه در خزانه مورد بذرپاشی قرار داد. کلم های دیر رس را نیز در اواسط مرداد در خزانه بذرپاشی می شود. مدت زمان پرورش کلم ها در خزانه معمولا بین ۷تا ۸ هفته است. مقدار بذر لازم برای انواع زودرس ۲-۸ گرم در یک متر و هر ۱۰گرم بذر مرغوب برای ۱۰۰۰ عدد نشای کلم کافی می باشد. روش کاشت کلم پیچ در خزانه هوای آزاد در کشور متداولتر می باشد.
ج-مرحله داشت
در این مرحله وجین و سله شکنی برای مبازه با علفهای هرز و تهویه خاک انجام می شود. آبیاری در مناطق خشک و افزودن کود سرک برای پرورش کلم ضروری می باشد. آبیاری باید سر وقت صورت گیرد چرا که آبیاری بعد از یک دوره طولانی سبب می شود پیچ کلم ترک بردارد. در کشت این گیاه ظاهر شدن بی موقع ساقه گل دهنده و بازماندن برگها اغلب به خاطر زود کاشتن بذر، تغییرات ناگهانی دما و نامروغوب بودن بذر اتفاق می افتد. کلم پیچ به نیتروزن و پتاسیم فراوان نیاز دارد و هنگام استفاده از کود شیمایی روش مناسب این است که آن را به صورت نواری در حاشیه بوته ها(۴-۸ سانتی متری ریشه) به خاک اضافه کرد.
د-مرحله برداشت
زمان برداشت کلم پیچ بسته به نوع رقم در مکانهای مختلف متفاوت است. برداشت محصول هنگامی است که گیاه حالت کروی و گرد به خود گرفته باشد، برگ ها سفت و محکم روی هم پیچیده شده و به اندازه طبیعی خود رسیده باشند. برای برداشت، ساقه گیاه در نزدیکی سطح خاک با چاقو بریده شود. مقدار محصول برداشتی با توجه به انواع کلم ها بین ۳۰ تا ۶۰ تن در هکتار متغیر است. این محصول جهت انبارداری با دمای صفر تا ۵.۴ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۹۰-۹۸ درصد به مدت ۵ ماه باقی می ماند.
در پایان به چند مورد از آفات و بیماری های کلم پیچ اشاره می شود.
- بیماری پوسیدگی سفید
- بیماری فتق کلم
- بیماری لکه موجی
- بیماری پوسیدگی سیاه باکتریایی
- بیماری تورم ریشه
- آفت شته مومی
- آفت کک خاکی
- آفت پروانه سفید
امیدواریم این مقاله برای شما سودمند بوده باشد، همچنین برای شناخت طریقه کاشت نخود فرنگی، کاشت هویج و کاشت باقلا بر روی لینک هر مطلب کلیک نمایید.
منبع : آرگا
