در پاسخ به سوال معنای رحمت و نعمت چیست؟ راغب اصفهانی گفته است : رحمت مهربانی و رقتی است که مقتضای احسان است، نسبت به شخص مرحوم (مورد ترحم واقع شده) و چون خداوند با رحم (رحمت) وصف شود ، مراد از آن تنها احسان است و نه رقت قلب. رحمت از خداوند انعام و تفضل و از آدمیان رقت قلب و عاطفه می باشد. اما در تعریف نعمت می توان گفت : مواهب الهی که نصیب بندگان می شود و همین تعریف به نوعی تفاوت نعمت و رحمت را آشکار می کند.
فرق نعمت و رحمت چیست؟
کلمات رحمت، شفقت، مهربانی، تفضل برای کسی به کار گرفته می شود که نیازمند است، اما در مورد کلمه نعمت اینگونه نیست. به عنوان مثال زمانی که چیزی به فردی که نیازی به آن ندارد، داده می شود، در واقع به وی نعمتی تعلق گرفته است و در این صورت نمی توان در اینجا از واژه رحمت و مهربانی استفاده کرد.
از آنجا که در قرآن کریم برخی موارد با کلمه رحمت توصیف شده است، به همین دلیل عده ای از مفسران در این آیه ها از کلمه نعمت به جای رحمت استفاده کرده اند و نیز از نظر برخی قابوس نویسان همه نعمت های خدا، رحمت وی می باشند. بنابراین می توان نعمت را بخشی از رحمت دانست؛ در قران کریم وجوه و نظایری برای رحمت آمده است که به نوعی در تایید این نکته می باشد، در ادامه توجه شما را به برخی از این معانی رحمت جلب می نماییم.
- در آیه ۱۵۷ سوره بقره از رحمت به عنوان نعمتی که باعث کرامت می شود، یاد شده است.
- آیه ۱۷۸ سوره بقره به معنی لطف، احسان و توفیق
- آیه ۱۰۵ سوره بقره در معنای رسالت و نبوت
- آیه ۶۴ سوره بقره در معنی گذشت، بخشش گناه و مغفرت
- آیه ۱۰۷ سوره آل عمران به معنی بهشت، پاداش آخرت
- آیه ۱۵۹ سوره آل عمران، عطوفت و رحمت
- آیه ۱۱۲ سوره نساء، یاری و نصرت
- آیه ۵۷ سوره اعراف در معنی باران
- آیه ۲۱ سوره یونس به معنی راحتی، گشایش، عافیت و خیر
- آیه ۲۸ سوره اسراء به معنی رزق و وسعت و روزی به کار رفته است.
همچنین قرآن کریم در بسیاری از آیات خود نیز به بیان برخی از نعمت های الهی پرداخته است تا مردم درباره این نعمتها تفکر و اندیشه نمایند، سپاسگزاری از نعمت های خدا دارای اقسامی است که شامل ۱) شکر قلبی؛ یعنی اندیشه درباره نعمات خدا ، ۲) شکر زبانی؛ ثنا گفتن برای نعمت دهنده، ۳) شکر سایر اعضا؛ قدردانی و پاسخگویی. نعمت های خداوند که سر تا پای وجود انسان را فرا گرفته اند، به قدری زیاد می باشند که قابل شمارش نبوده و بنابراین واضح است که کلمه شکر در مفهوم واقعی خود در برابر تمام نعمات به گونه ای که همه آنها را در راه بندگی خدا، به کار گیرد کمتر یافت می شود.
فرق نعمت و رحمت، نعمت از آثار لطف الهی می باشد مانند دانه ای که با زحمات طاقت فرسای یک کشاورز به بار می نشیند و در واقع بدون لطف الهی این کار انجام نخواهد شد. اما رحمت خود لطف سرشار الهی است و برای هر نعمتی شکری واجب می باشد، به این دلیل که سریعترین عقوبتی که انسان را دچار گرفتاری می کند، کفران نعمت الهی است. در مورد رحمت می توان گفت که منشأ حسنه بوده و حسنه هم ثواب دارد، اما در مورد نعمت اینگونه نیست و از آن حساب می کشند. با کمی دقت در جملاتی از قبیل علی ای همای رحمت، اسلام آئین رحمت، محمد پیامبر رحمت و نیز دختر نشان رحمت الهی است، با مفهوم کلمه رحمت بیشتر آشنا خواهید شد.
در اسلام از دختر به عنوان رحمت و از پسر نیز به عنوان نعمت تعبیر شده است، بنابراین دختر رحمتی است که به والدین ارزانی شده است و برای آن ثواب و حسنه می باشد، در حالی که پسران نعمت هستند و از آن حساب می کشند.
ضمن سپاس از همراهی با این مطلب، همانطور که با فرق نعمت و رحمت در اینجا آشنا شدید، با مراجعه به بخش مربوط به دانستنی های مذهبی می توانید دیگر مطالب مفید ما در زمینه مسائل دینی را ملاحظه نمایید.
منبع : آرگا
