برای نصب و راه اندازی آکواریوم گیاهی یا پلنت به صورت موفق باید با اصول و قواعد خاصی آشنا شوید. با رعایت این نکات می توانید منظره زیبا و لذت بخشی از پلنت را به شکل دلخواه ایجاد کنید. در آموزش های گذشته به آموزش ساخت تراریوم پرداختیم در ادامه ساخت پلنت را به شما آموزش می دهیم.
راه اندازی آکواریوم گیاهی
- بعد از اینکه محل مناسبی را برای قرار گیری پلنت انتخاب کردید، اقدام به راه اندازی آکواریوم کنید.
- قبل از هر چیزی شیشه آکواریوم گیاهی را با یک دستمال نم دار تمیز کنید. برای پاک کردن سطح داخلی و یا حتی سطح خارجی آکواریوم به هیچ وجه از مواد شوینده و شیشه پاک کن استفاده نکنید.
- شن مورد نظر برای کف آکواریوم را با آب گرم شست و شو داده و به داخل تانک انتقال دهید. جوشاندن شن و با استفاده از مواد سفید کننده جهت تمیز کردن آن ضروری نبوده و توصیه نمی شود.
- نوع سیستم فیلتراسیون مورد استفاده با توجه به حجم آکواریوم و نوع ماهیانی که در آن نگه داری می شود، انتخاب و در آکواریوم نصب کنید. در صورتی که از سامپ داخلی و یا بیرونی استفاده می کنید، واتر پمپ را با استفاده از شلنگ مناسب و لوله ی PVC به آکواریوم متصل کنید.
- آکواریم را با ملایمت بگیرید و مراقب باشید تا سوراخ یا نشتی در محل چسب ها نداشته باشد. در صورت استفاده از آب شهری یک کاندیشنر(محلول آماده ساز آب یا ضد کلر) ضروری است. در مناطقی که نیترات آب از ۱۰ میلی گرم در لیتر بیشتر باشد، استفاده از آب فیلتر شده(ro) الزامی است.
- بعد از اینکه از عدم نشتی در آکواریوم و وصل نمودن سیستم فیلتراسیون اطمینان پیدا کردید، سایر تجهیزات مورد نیاز مانند بخاری، پمپ هوا و دماسنج را نیز نصب کنید.
بعد از انجام مراحل بالا در راه اندازی آکواریوم باید به مدت ۱۵ الی ۲۰ روز صبر کنید تا چرخه نیتروژن کامل شود و محیط برای افزودن ماهی آماده باشد. عدم رعایت این فاصله زمانی موجب تلف شدن ماهی ها(به ویژه ماهی های حساس) می شود. جهت تسریع این فرآیند می توانید از باکتری های زنده (این باکتری ها را بیشتر شرکت های تولید کننده ی مواد و تجهیزات آکواریومی تولید می کنند) استفاده کنید. در این حالت چرخه نیتروژن در مدت زمانی ۷ الی ۱۰ روز کامل می شود. دقت داشته باشید که قبل از خرید و اضافه کردن ماهی باید میزان آمونیاک و نیترات آب صفر باشد(چرخه نیتروژن کامل شده باشد). برای مطمئن شدن از این موضوع باید از کیت تست های دقیق استفاده کنید.
سیستم فیلتراسیون پلنت
برای رشد خوب گیاهان در آکواریوم گیاهی, تمیز بودن خیلی مهم است. غبار و بقایای ته نشین شده بر روی سطح برگ ها، باعث بسته شدن منافذ گیاه می شود. به همین جهت سیستم فیلتراسیون آکواریوم گیاهی از مهمترین نکات در نگه داری آکواریوم شماست. سیستم های فیتراسیون مختلفی از جمله فیلترهای داخلی، تاپ فیلترها، فیلترهای سطلی و سامپ و… وجود دارد. فیلتر دو وظیفه در داخل آکواریوم بر عهده دارد که یکی تصفیه مکانیکی(شفاف کردن ظاهری آب آکواریوم) و دیگری تصفیه شیمیایی(حذف مواد مضر نیتروژن دار به وسیله باکتری های مفید) است.
در واقع اینکه انجام این اعمال با چه فیلتری صورت بگیرد، خیلی متفاوت نخواهد بود. البته برای آکواریوم های پلنت توصیه می شود از فیلترهای داخلی و سطلی با قدرت مناسب استفاده کنید. حجم گردش آب مناسب برای یک فیلتر بر اساس حجم تانک شما باید طوری باشد که سه یا چهار بار در ساعت کل آب آکواریوم را فیلتر کند. علاوه بر اسفنج ها که نقش تصفیه کننده مکانیکی و شیمیایی را بر عهده دارند، سایر مواد داخل فیلتر نقش بیولوژیکی دارند و در رشد و تکثیر باکتری های مفید و تصفیه شیمیایی آب نقش دارند.
سرامیک های طبیعی و مصنوعی و بایو بال ها مواد توپی شکل و استوانه ای شکل با مارک های متفاوتی هستند که برای هر نوع آکواریومی فضای لازم برای تشکیل کلونی باکتری ها را به وجود می آورند. کربن یا زغال اکتیو و مواد جذب کننده دیگر با جذب فسفات، نیترات، رنگ و بو از جمله مدیاهای مرسوم هستند. در آکواریوم گیاهی از کربن اکتیو جز در موارد خاصی استفاده نمی شود و بهتر است که از سایر مواد جاذب نیترات، سیلیکات، فسفات و بافرهای تثبیت کننده اسیدیته آب استفاده شود. بالا رفتن و به هم خوردن تعادل میان نیترات و فسفات(نیترات باید کمتر از فسفات باشد) باعث رشد جلبک های ناخواسته می شود.
ضمن اینکه در صورت وجود نداشتن جریان و چرخش کافی و ملایم برای داخل تانک باید از موج سازها استفاده شود تا از رشد جلبک های پرزی شکل سیاه در نوک برگ ها و روی سنگ و چوب داخل آب جلوگیری شود.
سیستم فیلتراسیون مناسب برای آکواریوم های شیرین، می بایست امکان رشد و تکثیر باکتری های مفید و حفظ تامین شرایط اسیدی در داخل اسفنج و مدیای مختلف فیلتر را فراهم کند تا آب از لایه های مختلف عبور کرده و از هر لحاظ آب مناسبی برای آبزیان و گیاهان محیا شود.
در آکواریوم گیاهی نوع سطلی فیلتراسیون بهتر است. چون که تمیز کردن آن کار سختی نیست. علاوه بر این ویژگی، وجود تجهیزاتی مانند مکنده سطحی آب تنها قابل اتصال به لوله مکش فیلتر سطلی در داخل پلنت است. این لایه مکنده سطحی، چربی روی سطح آب را حذف می کند. این لایه چربی اجازه ورود به بخشی از نور نمی دهد و از تبادل گاز بین محیط بیرون و آب آکواریوم ممانعت به عمل می آورد. شفاف شدن سطح آب نور را به خوبی وارد محیط آکواریوم می کند و گیاهان هنگام خاموشی و نبود نور، اکسیژن کم نمی آورند و اکسیژن آب را مصرف می کنند و گاز دی اکسید کربن پس می دهند. اگر وجود این لایه چربی مانع از تبادل گاز بین آب آکواریوم و محیط بیرون شود، در نهایت باعث خفگی آبزیان خواهد شد.
در شیوه سنتی و در آکواریوم های آب شیرین از سبدهای پلاستیک به هم پیوسته ای به عنوان فیلتر زیر شنی استفاده می شود که این کار باعث تجمع مواد زائد داخل آب آکواریوم در زیر شن کف آکواریوم و موجب آلودگی آب و بیماری در داخل آکواریوم می شود. شما مجبور خواهید شد برای تمیز کردن آن، آب کل آکواریوم را خالی کنید. بعد از اینکه به ماسه کف رسیدید، آن را تمیز کنید. پس بهتر است اصلاً از این نوع فیلتر استفاده نکنید. بهتراست برای حذف مواد زائد داخل آب آکواریوم، از سیفون هایی با لوله بلند که به گراول کلینر(ماسه تمیز کن) معروف هستند، استفاده کنید.
زمانی که سیفون کردن(کشیدن آب آکواریوم) را انجام می دهید، لوله بلند آن ها را داخل ماسه کف آکواریوم فرو می برید تا ماسه ها داخل لوله سیفون بچرخند و مواد زائد بین آن ها از آکواریوم کشیده شود. ضروری است که حداقل هر هفته یا ده روز یکبار حجمی برابر با یک سوم یا یک چهارم آب آکواریوم را به کمک این سیفون ها تعویض کنید.
فیلتر اسمز معکوس (RO)
در پلنت استفاده از فیلتراسیون معکوس بسیار رایج است. زیرا این نوع فیلتر کمترین رسوبات و سختی را در آب ایجاد می کند. آب شهری به دلیل سختی و رسوبات زیاد برای استفاده از آکواریوم مناسب نیست. برای تست کیفیت آب خروجی این فیلتر ها می توانید از قلم سنج ذرات محلول (TDS سنج)، دستگاه یا محلول سنجش اسیدیته آب(PHمتر) و سایر ابزار و محلول های تست آب استفاده کنید.
در نظر داشته باشید آب شهری که به این روش فیلتر می شود، بسیاری از مواد مقوی برای گیاه را نیز از چرخه حذف می کند. بنابراین به غیر از این راه باید به روش های دیگری نیز مواد مفید برای گیاهان را فراهم کرد. به عنوان مثال می توان در کنار این آب تصفیه شده از محلول های افزودنی مخصوص آب RO استفاده کرد. شما می توانید از محلول های آماده سازی آب مانند بیوتوپل شرکت جی بی ال یا اکوا سیف شرکت تترا و سایر برندها استفاده نمایید. این محصولات باعث حذف فلزات سنگین و کاهش سختی نسبی آب خواهند شد و چون دارای ویتامین B هستند، استرس ماهی ها را کم و آن ها را در مقابل بیماری ها مقاوم می کنند.
بستر سازی آکواریوم گیاهان آبزی
مهم ترین کاری که برای راه اندازی یک آکواریوم باید انجام داد، ساخت بستری مناسب برای رشد گیاه است. کف آکواریوم را با سنگریزه های طبیعی یا سیلیکونی بپوشانید. این کف ریزی به هیچ وجه مناسب گیاه نیست. ابتدا باید سنگریزه هایی با اندازه مناسب از نوع رودخانه یا دریا انتخاب کنید(فاقد آهک). در ادامه مقداری شن خاک آلود(شن های ساختمانی رودخانه ای) را با سنگریزه ها مخلوط کنید.
کل مجموعه را شست و شو دهید. این شست و شو نباید آن قدر باشد که خاک های موجود در آن را بشوید. حداقل کف ریز ما برای پوشش کف آکواریوم گیاهی باید ۷ سانتی متر باشد. این مخلوط را در کف پلنت بریزید. توجه داشته باشید که استفاده از شن به تنهایی پس از مدتی تبدیل به سنگ سفت شده و منجر به نابودی گیاه می شود و سنگریزه نیز به تنهایی برای رشد گیاه مناسب نیست.
انتخاب و خرید گیاه مناسب
برای این کار باید یک گیاه سالم انتخاب کنید تا پس از چند روز در شن ریشه کرده و رشد نماید. هنگام خرید به برگ های گیاه دقت کنید. این برگ ها باید یک دست، فاقد پارگی یا سوراخ باشد. ساقه گیاه باید صاف و محکم باشد و هنگام لمس ساقه نباید حس لزج بودن به شما بدهد. ریشه گیاه باید بسته به اندازه گیاه پرپشت و از تارهای ریز پر باشد. توجه داشته باشید که تزیین داخل آکواریوم تا حد زیادی به زیبایی گیاه شما بستگی دارد.
کاشت گیاه در آکواریوم پلنت
نزدیک ترین ساقه گیاه به ریشه را با دست بگیرید و در شن فرو کنید. طوری که حدود یک سانتی متر بالای ریشه گیاه در شن فرو رفته باشد. با چند سنگریزه در اطراف، ساقه گیاه را محکم کنید. گیاه را به گونه ای بکارید که اگر لازم شد بتوانید فیلتر داخلی را در آن روشن کنید و در واقع فشار آب، گیاه را از جا نکند و جا به جا نکند. از کاشت گیاه در جداره شیشه ای آکواریوم خودداری کنید.
کوددهی در طراحی و راه اندازی پلنت
از آن جایی که این نوع گیاهان در فضای بسته قرار دارند، باید مواد مورد نیاز خود را از طروق مصنوعی و کوددهی دریافت کنند. برای این فرآیند، اول باید نوع گیاه خود را بشناسید. آن گاه مواد معدنی مورد نیاز آن را تشخیص خواهید داد. شرکت های تترا و سرا کودهای بسیار با کیفیت با قیمت های بالا تهیه می کنند. برای صرف هزینه کمتر بهتر است هر ماه یکبار به ازای هر ۱۰ لیتر آب یک قرص آهن در آکواریوم بیندازید. روی، مس و منگنز از مواد معدنی مورد نیاز برای گیاهان می باشند. شما عزیزان می توانید از گالون های آب معدنی استفاده کنید و آن را به آب آکواریوم اضافه کنید. اگر از ماهی بیشتری در آکواریوم استفاده کنید، مدفوع و ادرار خود آن ها نیز جزء کود محسوب می شوند. از کودهای گیاهان خشکی به هیچ وجه استفاده نکنید. اگر آکواریوم شما بزرگ است، لاشه ماهیان بزرگ را در شن های کف دفن کنید. در غیر این صورت لاشه ها را خارج کنید. شما می توانید از کودهای مایع استفاده کنید. به ازای هر ۵۰ لیتر یک کپسول مولتی ویتامین منیرال در آب بیندازید.
تامین دی اکسید کربن
بزرگترین خطری که در طراحی و راه اندازی آکواریوم بسیار حائز اهمیت است، نبود یا کمبود دی اکسید کربن است. با توجه به این که گیاهان دی اکسید کربن را مصرف و اکسیژن تولید می کنند، شما می توانید از پکیج های آماده ساخت دو شرکت تترا و سرا استفاده کنید. یک را ه ارزان تر برای تولید دی اکسید کربن این است که یک بطری نوشابه ۱/۵ لیتری بردارید، درب آن را طوری سوراخ کنید تا شلنگ هوا به سختی وارد آن شود. در ادامه درب را با چسب محکم کنید. حالا دو لیوان شکر را در سه چهارم بطری آب به خوبی مخلوط کنید. آن گاه دو قاشق غذاخورری خمیر مایه به آن اضافه نموده و بطری را تکان دهید. درب بطری را بسته و سر دیگر شلنگ را داخل آب آکواریوم قرار دهید. بعد از حدود یک ساعت، دی اکسید کربن شروع به تولید خواهد شد. با این روش می توان یک هفته دی اکسید کربن را تولید کرد. کمبود این گاز باعث پژمردگی گیاهان می شود و سوراخ در برگ ها به وجود می آورد. البته قرص های جوشان دی اکسید کربن نیز در بازار وجود دارد که قیمت بالایی دارد.
نورپردازی در آکواریوم های گیاهی
هم می توانید از نور طبیعی استفاده کنید یعنی آکواریوم را در کنار پنجره تعبیه کرده و از نور آفتاب بهره مند شد. هم می توانید از نور مصنوعی بهره برد. روزانه حدود ۸ ساعت نوردهی توسط لامپ مهتابی یا لامپ های داخل آبی برای گیاهان کافی است. نور زیاد باعث رشد بیش از اندازه جلبک می شود.
دمای مناسب
گیاهان آبزی به دمای بالا حساس هستند. این دما باعث مرگ آن ها می شود. دمای اتاق باید حدود ۲۵ درجه یا پایین تر باشد. دمای بالا باعث لزجی و پژمردگی گیاهان می شود. بنابراین بهتر است از ماهی هایی استفاده شود که تحمل دمای پایین را دارند. هر چه دما را پایین تر نگه دارید، رشد و نمو گیاهان بهتر خواهد بود.
کیت های تست کننده
به منظور زیبایی، حفظ سلامت و به طور کلی نگهداری اصولی این نوع آکواریوم بعضی از پارامترهای آب باید مرتبا تست گردند و تا نسبت به کیفیت آن اطمینان حاصل گردد. به همین جهت با استفاده از کیت های تست کننده که تولید شده شرکت های تخصصی است می توان به ارزیابی این پارامترها پرداخت. نحوه کار با این کیت ها سریع و آسان می باشد.
از جمله کیت های تست کننده مهم شامل کیت تست دی اکسید کربن، آمونیاک، فسفات، آهن، نیترات، آمونیاک، نیتریت، پی اچ، کیت تست سختی کلی و سختی کربنات می باشد.
استفاده از ماهی در این آکواریوم
اقدام دیگری که برای راه اندازی این آکواریوم می توانید انجام دهید اضافه کردن ماهی به آکواریوم پلنت می باشد، البته برای انجام این کار باید به شرایط اکوسیستمی آکواریوم توجه داشته باشید و با در نظر گرفتن این شرایط ماهی مناسب را به آکواریوم پلنت خود اضافه نمایید.
تزئینات آکواریوم
این آکواریوم ها به خاطر استفاده از گیاهان طبیعی زیبا فوق العاده و بی نظیر می باشند و چنانچه در راه اندازی آن، تزئینات مورد دلخواه خود را نیز اضافه نکنید همچنان زیبا خواهند بود.
اما اگر تمایل به زیبایی و جلوه بیشتر آکواریوم خود دارید شما می توانید در اولین انتخاب خود از کنده درخت استفاده کنید که منحصر به فرد و جالب می باشد. در نظر داشته باشید انواع کنده ها را می توانید از بازار تهیه کنید که از نظر شیمیایی نیز نقش به سزایی در آکواریوم پلنت شما دارند.
نکته مهم در استفاده از کنده برای این آکواریوم ها این است که بدون رنگ باشد. برای اینکه مطمئن شوید باید آن را پیش از استفاده به مدت یک هفته داخل یک ظرف آب بگذارید، چنانچه رنگ آب تغییر پیدا نکرد مشکلی برای استفاده از آن ندارید. اما در صورت تغییر رنگ می توانید در طول این مدت چندین مرتبه آب را تعویض کنید تا مشکل برطرف گردد و قابل استفاده در آکواریوم باشد.
برای زیبایی بیشتر استفاده از کنده می توانید قسمت های از گیاهان مورد استفاده را به کنده ببندید و جلوه ویژه ای به آن ببخشید.
امید است با رعایت نکات لازم در راه اندازی آکواریوم پلنت یک آکواریوم عالی و زیبا طراحی کنید و در حفظ این زیبایی و سلامت ماهی ها کوشا باشید و از این موجودات آبزی به صورت فوق العاده مراقبت نمایید.
منبع : آرگا