اگر برای مسافرت پایانی سال جاری یا سال ۱۴۰۴ برنامه ریزی می کنید در حالی که با ماه مبارک رمضان هم سو شده است و می خواهید بدانید حکم سفر در ماه رمضان چیست؟ پیشنهاد می کنیم با این مطلب همراه ما باشید تا نظر علمای مختلف را بدانید.
حکم سفر در ماه رمضان چیست؟
ممکن است شما هم برای روزهای آخر سال و فرا رسیدن سال نو برای سفر برنامه ریزی داشته باشید در حالی که این روزها با ماه مبارک رمضان مقارن شده است. از این رو احتمالا برای شما حکم سفر در ماه رمضان جای سوال دارد و این که روزه مسافر در این شرایط چگونه است؟
بنابراین تصمیم گرفتیم در این مطلب به نظر علما و فقها در مورد احکام مسافر در ماه رمضان صحبت کنیم. به طور کلی خداوند هیچ وقت روزه داری را امری برای مشقت انسان قرار نداده است. در آیه ۱۸۵ سوره بقره پروردگار می فرمایند:
“کسی که در ماه رمضان در وطنش حاضر باشد، باید روزه را به جا آورد، حال آنکه بیمار بوده یا در سفر باشد. خداوند آسانی بندگانش را می‌خواهد.”
به این ترتیب بر اساس شرایط روزه مسافر در ماه رمضان، می توان قضای روزه هایی که به خاطر عذر شرعی به جا نیاورده اید را کامل کنید. بر اساس نظر علما مسافرت در ماه رمضان اشکالی ندارد ولی اگر برای فرار از روزه باشد مکروه خواهد بود.
فرد مسافر با توجه به نظر مرجع تقلید خود می تواند سفرش را مدیریت کرده و قضای روزه را بعد از بازگشت به وطن به جا آورد. پیش از پرداختن به احکام سفر در ماه رمضان ابتدا به تعریف مسافر از نظر شرعی می پردازیم.
از نظر شرعی چه فردی مسافر است؟
اگر سفر فردی در ماه رمضان شرایط زیر را داشته باشد، از لحاظ شرعی آن فرد مسافر بوده و احکام جاری بر اعمالش احکام مسافر می باشد.
مجموع مسافت رفت و برگشت نباید کمتر از ۸ فرسخ یعنی ۴۳ کیلومتر باشد، به عبارت دیگر فاصله مبدأ و مقصد حداقل باید ۲۱ و نیم کیلومتر باشد.
قبل از اینکه سفر شروع شود قصد پیمودن حداقل ۸ فرسخ را داشته باشد.
قبل از خارج شدن از حد ترخص از تصمیم پیمودن ۸ فرسخ پشیمان نشود.
سفرش در اثناء پیمودن مسافت شرعی، با رسیدن به وطن یا مکانی که قصد اقامت ده روزه در آنجا دارد قطع نشود.
سفر، مشکلات شرعی از جمله قصد برای انجام کار حرام را دارا نباشد.
مسافر به صورت کلی در سفر نباشد مثل:عشایر،..
شغل مسافر سفر کردن نباشد مثل: رانندگان بین شهری یا شغل وی در شهر دیگری قرار نداشته باشد.
حد ترخص را رد کند یعنی از وطن یا جایی که قصد اقامت ده روز یا بیشتر را دارد به اندازه‌ای دور شود که صدای اذان شهر را نشنود و دیوارهای شهر را نبیند.
احکام سفر و مسافر در ماه رمضان
در این بخش به احکام سفر و روزه مسافر در ماه رمضان از نظر برخی مراجع تقلید می پردازیم:
۱. امام خمینی
از نظر امام خمینی برخی از احکام سفر و مسافر به صورت زیر است:
مساله ۱ ـ مسافری که باید نمازهای چهاررکعتی را در سفر دو رکعت بخواند نباید روزه بگیرد، و مسافری که نمازش را تمام می خواند مثل کسی که شغلش مسافرت یا سفر او سفر معصیت است، باید در سفر روزه بگیرد.
مساله ۲ ـ اگر روزه دار بعد از ظهر سفر کند باید روزۀ خود را تمام نماید و اگر پیش از ظهر سفر کند وقتی به حد ترخص برسد باید روزۀ خود را بخورد و اگر پیش از آن روزه را باطل کند کفاره بر او واجب است.
مساله ۳ ـ اگر مسافر پیش از ظهر به وطنش برسد یا به جایی برسد که می خواهد ده روز در آنجا بماند، چنانچه کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده، باید آن روز را روزه بگیرد و اگر انجام داده، روزۀ آن روز بر او واجب نیست.
مساله ۴ ـ اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد یا به جایی برسد که می خواهد ده روز در آنجا بماند نباید آن روز را روزه بگیرد.
۲. آیت الله سیستانی
از نظر آیت الله سیستانی برخی از احکام سفر و مسافر به صورت زیر است:
مسأله ۱۶۸۳ ـ مسافری که باید نمازهای چهار رکعتی را در سفر دو رکعت بخواند، نباید روزه بگیرد. و مسافری که نمازش را تمام میخواند مثل کسی که شغلش مسافرت، یا سفر او سفر معصیت است، باید در سفر روزه بگیرد.
مسأله ۱۶۸۴ ـ مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، ولی برای فرار از روزه مسافرت مکروه است. و همچنین است مطلق سفر در ماه رمضان مگر اینکه برای حج یا عمره یا به جهت ضرورتی باشد.
مسأله ۱۶۸۵ ـ اگر غیر روزه رمضان روزه معین دیگری بر انسان واجب باشد، چنانچه به اجاره یا مانند آن واجب شده باشد، یا روز سوّم از روزهای اعتکاف باشد، نمی‌تواند در آن روز مسافرت کند، و اگر در سفر باشد چنانچه ممکن است باید قصد کند که ده روز در جایی بماند و آن روز را روزه بگیرد؛ ولی اگر روزه آن روز به نذر واجب شده باشد ظاهر آن است که سفر در آن روز جایز است و قصد اقامت واجب نیست، هرچند بهتر آن است که تا ناچار نشود مسافرت نکند و اگر در سفر است قصد اقامت نماید. ولی اگر به قسم یا عهد واجب شده باشد ـ بنا بر احتیاط واجب ـ مسافرت نرود و اگر در سفر بود قصد اقامت کند.مسأله ۱۶۸۸ ـ کسی که نمیداند روزه مسافر باطل است، اگر در سفر روزه بگیرد و در بین روز مسأله را بفهمد، روزه‌اش باطل می‌شود و اگر تا مغرب نفهمد، روزه‌اش صحیح است.
مسأله ۱۶۸۹ ـ اگر فراموش کند که مسافر است، یا فراموش کند که روزه مسافر باطل میباشد و در سفر روزه بگیرد، روزه او ـ بنا بر احتیاط ـ باطل است.
۳. آیت الله مکارم شیرازی
از نظر آیت الله مکارم شیرازی برخی از احکام سفر و مسافر به صورت زیر است:
مسأله ۴۳۹ ـ مسافری که باید نمازهای چهار رکعتی را در سفر، دو رکعت بخواند، نمی تواند در آن سفر روزه بگیرد؛ ولی باید قضای آن را بجا آورد، و مسافری که نمازش را تمام می خواند؛ مثل کسی که شغل او سفر است، باید در سفر روزه بگیرد.
مسأله ۴۴۰ ـ اگر روزه دار بعد از ظهر مسافرت کند، باید روزه خود را تمام کند و صحیح است.مسأله ۴۴۱ ـ اگر روزه دار پیش از ظهر مسافرت کند، وقتی به «حدّ ترخّص» برسد؛ یعنی به جایی برسد که صدای اذان شهر را نشنود و اهل آنجا او را نبینند، باید روزه خود را رها کند و اگر پیش از آن روزه را باطل کند، علاوه بر قضا، بنابر احتیاط واجب، کفّاره هم دارد.
مسأله ۴۴۲ ـ مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، ولی اگر برای فرار از روزه باشد مکروه است.
روزه فردی که شغلش سفر است چه حکمی دارد؟
اکثر فقها بر این مسئله اتفاق نظر دارند که فردی که شغل او سفر است باید در ماه رمضان روزه گرفته و نماز را تمام بخواند. در باره کسی که شغلش در سفر است نیز بیشتر فقها عقیده دارند که حکم مسافر نداشته ولی این که مصداق شغل چیست اختلاف نظر وجود دارد.
در پایان همچنین برای اطلاع از حکم قسم دروغ و احکام مسافت شرعی با کلیک روی لینک ها از این مقالات نیز بازدید نمایید.
منبع : آرگا
