بدون یک سرعت سنج کارامد ایمنی و راحتی سفر با خودرو از بین می رود. سیستم کیلومتر شمار خودرو گاهی مواقع دچار مشکل می شود و به تعمیر یا تعویض نیاز پیدا می کند. اگر مایلید تا با علت و علائم خرابی کیلومتر شمار خودرو آشنا شوید با ادامه مطلب همراه ما باشید.
آشنایی با علائم و علت خرابی کیلومتر شمار خودرو
سیستم کیلومتر شمار یا سرعت سنج خودرو یکی از قطعات مهم برای حفظ ایمنی و کارایی درست خودرو به شمار می رود. این قطعه مانند سیستم ایموبلایزر خودرو و سیستم دید در شب خودرو ممکن است با مشکل روبرو شده و به تعمیر یا تعویض نیاز پیدا کند. برای آن که به موقع مشکل خرابی کیلومتر شمار را برطرف کنید لازم است با علت و علائم این مشکل آشنا شوید.
از این رو در ادامه مطلب پیرامون سنسور کیلومتر شمار و اهمیت و کاربردهای آن آشنا شده و سپس به بررسی علائم و علت خرابی کیلومتر شمار می پردازیم.
کیلومتر شمار خودرو چه وظیفه ای دارد؟
معمولا افراد چندان به کیلومتر شمار یا سرعت سنج خودرو توجهی ندارند تا این که به دلیلی از کار بیفتد. بدون وجود یک سرعت سنج کارامد هنگام تلاش برای حرکت با سرعت مناسب، راننده با مشکل روبرو می شود که این مسئله به خودی خود نگران کننده خواهد بود.
در تمام خودروها قطعات بسیاری وجود دارند که هر یک وظیفه خاصی انجام داده تا سرنشینان خودرو سفر راحت و ایمنی را تجربه کنند. کیلومتر شمار سنسوری است که سرعت حرکت خودرو را با دقت نسبتا زیادی اندازه گیری می کند.
تقریبا دو دهه قبل وسایل نقلیه برای اندازه گیری سرعت ماشین و نمایش آن روی صفحه نمایشگر، از سرعت سنجی که روی خروجی گیربکس وجود داشت بهره می بردند. به طور کلی دو نوع کیلومتر شمار وجود دارد. با سیم و بی سیم.
بیشتر کیلومتر شمارهای اولیه از سیستم کابلی استفاده می کردند. در این مدل یک چرخ دنده کوچک در خروجی گیربکس حضور داشت که گردش چرخنده موجود در آن توسط یک کابل انعطاف پذیر به صفحه نمایشگر منتقل شده و در آن جا مکانیسمی با چرخش کابل سبب تحریک عقربه ای شده و راننده از سرعت خودرو اطلاع می یافت.
انواع سیستم کیلومتر شمار خودرو
سیستم سرعت خودرو یا کیلومتر شمار سرعت ماشین را در شرایط مختلف اندازه گیری می کند و اطلاعات مربوطه را به واحد فرمان موتور یا ECU منتقل می کند. ECU از این اطلاعات جهت تنظیم میزان سوخت مورد نیاز برای وضعیت های مختلف یعنی دور آرام، شتابگیری و توقف خودرو بهره می گیرد.
پیشتر نیز اشاره شد که دو نوع سیستم کیلومتر شمار یا سرعت سنج برای خودرو وجود دارد. سیستم کیلومتر شمار سیمی و بدون سیم. در نوع سیمی که بر روی خودروهای انژکتوری قدیمی استفاده می شد کیلومتر شمار روی دنده کیلومتر قرار گرفته و کارکرد سرعت را به شکل مکانیکی روی نمایشگر جلوی داشبورد نشان می داد.
دنده کیلومتر هم سرعت خودرو را بررسی و با سنسور سرعت در ارتباط پیوسته می باشد. در کیلومتر شمار بدون سیم که روی خودروهای جدید تعبیه می شود کارکرد کیلومتر به شکل دیجیتالی روی نمایشگر داشبورد به نمایش در می آید.
عملکرد کیلومتر شمار در خودروهای بدون سیستم ABS
خودروهای امروزی از کیلومتر شمار سیمی استفاده نمی کنند و از سرعت سنج الکترونیکی بهره می برند. در این خودروها یک سنسور سرعت روی شفت خروجی گیربکس تعبیه شده و توسط یک سیم به صفحه نمایشگر و رایانه های سیستم مدیریت موتور و گیربکس اتومات متصل هستند و بالس های لازم را به آن ها منتقل می کنند.
این بالس ها توسط هر یک از رایانه ها آنالیز و تفسیر می گردد. نتایج آنالیز در رایانه های موتور و گیربکس برای مدیریت موارد مختلف از جمله کنترل میزان پاشش سوخت، آوانس جرقه و … استفاده می شود. همچنین راننده می تواند به کمک این اطلاعات از سرعت خودرو روی نمایشگر مطلع شود.
عملکرد کیلومتر شمار در خودروهای مجهز به سیستم ABS
در خودروهای مجهز به سیستم قفل چرخ ها روی هر یک از چرخ ها یک سنسور سرعت تعبیه شده است. سرعت توسط هر یک از سنسورها به رایانه ABS انتقال می یابد. این رایانه سرعت ها را بررسی و تفسیر کرده و از آن ها برای مدیریت و عدم قفل شدن چرخ ها استفاده می کند. بعد پارامتری با عنوان سرعت خودرو به رایانه های موجود در ماشین و صفحه نمایشگر ارسال می کند.
کاربردهای سیستم کیلومتر شمار خودرو
از جمله کاربردهای سیستم کیلومتر شمار عبارت است از:
- ارسال اطلاعات لازم برای نمایش سرعت ماشین
- ثابت نگه داشتن دور موتور حین حرکت
- کمک به عملکرد بهتر موتور
- کاهش نوسان خودرو
- بهبود شتاب خودرو
- جلوگیری از کاهش شتاب و سرعت خودرو هنگام تعویض دنده
- تعیین نسبت دنده برای چرخ ها
به چه دلیل کیلومتر شمار خودرو کار نمی کند؟
علل متعددی ممکن است موجب از کار افتادن سنسور سرعت خودرو شوند. به طور کلی هنگامی که کیلومتر شمار عملکرد درستی ندارد و سرعت ماشین به درستی نمایش داده نمی شود اول باید دلیل این مسئله را جستجو تا نسبت به رفع آن اقدام کنید.
گاهی اوقات مشکل به خود سیستم کیلومتر شمار مربوط بوده و گاهی خرابی قسمت های دیگر ماشین مانع از عملکرد درست سنسور سرعت می شود. از جمله دلایل خرابی کیلومتر شمار عبارت است از:
آسیب دیدگی داخلی کیلومتر شمار
هنگامی که کیلومتر شمار خودرو عملکرد درستی ندارد و سرعت ماشین به درستی نمایش داده نمی شود. ممکن است یک دلیل آن آسیب دیدگی داخلی کیلومتر شمار باشد. این آسیب می تواند به ارسال سیگنال های اشتباه یا عدم ارسال سیگنال منجر شود.
آسیب یا ترک خوردن سنسور سرعت هم می تواند علت از کار افتادن کیلومتر شمار باشد. گاهی اوقات بخش مغناطیسی سنسور به تدریج فرسوده شده و آسیب می بیند. قابل ذکر است کیلومتر شمار علاوه بر تعیین سرعت ماشین در عملکرد کروز کنترل و تنظیم میزان سوخت هم موثر است.
آسیب سیستم ECU
ECU یا واحد فرمان موتور با هماهنگی، کنترل و هدایت سنسورهای خودرو به عنوان مرکز رایانه ای ماشین عمل می کند و وظیفه کنترل همه فعالیت های موتور را بر عهده دارد. به این ترتیب خرابی ECU می تواند باعث بروز اشکالات بسیاری در ماشین شده که یک نمونه آن عملکرد ناصحیح کیلومتر شمار است.
مشکلات سیم کشی و اتصالات
سیم کشی اشتباه یا قطع شدن ارتباط بین سنسور سرعت و دیگر بخش های خودرو هم می تواند عملکرد کیلومتر شمار را با مشکل روبرو کند. اتصالی و سوخت سیم ها در برخی خودروهای قدیمی هم موجب خرابی و عدم کارکرد درست کیلومتر شمار می شود.
همچنین موارد زیر نیز می توانند دلیل از کار افتادن کیلومتر شمار باشند:
- خرابی سیم کشی بین سنسورها، رایانه ها و صفحه نمایشگر
- خرابی یا نقص کابل، سنسور سرعت و یا سنسور ABS
- خرابی سوکت ها و کانکتورها
- نقص در سیستم ABS
- نقص در رایانه صفحه نمایشگر
قابل ذکر است اگر منشا عدم عملکرد درست سنسور سرعت مربوط به سوکت و کانکتورها باشد. احتمالا فردی که تخصص زیادی هم در زمینه تعمیر خودرو ندارد بتواند این مشکل را حل کند ولی به هر روی باید احتیاط های لازم را رعایت نمایید. وگرنه احتمال آسیب به قطعات دیگر خودرو وجود دارد.
از این رو توصیه می شود برای رفع مشکلات خودرو، به تعمیرگاه مراجعه شود.
علائم خرابی کیلومتر شمار خودرو
تشخیص خرابی کیلومتر شمار با توجه به علائم زیر کار دشواری نخواهد بود. اگر این سنسور دچار مشکل شد باید نسبت به تعمیر یا تعویض آن در اسرع وقت اقدام کنید.
- کاهش قدرت ماشین
- کاهش راندمان و بازدهی سوخت ماشین
- هرزگردی ماشین هنگام درجا کار کردن
- عدم نمایش درست سرعت خودرو به طوری که عقربه روی یک سرعت مانده و تغییر نمی کند.
- حرکت شلاقی عقربه کیلومتر شمار
- عدم کارکرد درست کروز کنترل و عدم ثابت نگه داشتن سرعت ماشین
- لرزش ماشین هنگام شتاب گیری و تعویض دنده
- روشن شدن چراغ چک موتور و چراغ چک ترمز ABS به طور همزمان
- ریپ زدن خودرو در سربالایی و دنده معکوس
- خاموش شدن خودرو در هنگام ترمز ناگهانی، توقف خودرو، عبور از روی سرعت گیر و کاهش سرعت.
- عدم نمایش کارکرد خودرو روی کیلومتر شمار
- کارکرد بد موتور در سرعت های زیاد
- کاهش ناگهانی سرعت و سرعت گرفتن مجدد خودرو در دنده ۲.
- ایجاد صدای نامناسب هنگام کار کردن ماشین
- پریدن دنده یا خروج ماشین از حالت دنده
آیا امکان رانندگی با کیلومتر شمار خراب وجود دارد؟
رانندگی با خودرویی که به هر علتی امکان مشاهده سرعت روی صفحه نمایشگرهای آن وجود ندارد، اصولا درست نیست به ویژه اگر در اتوبان، بزرگراه های شهری و بین شهری حرکت کنید. از این رو توصیه می شود در سریع ترین زمان در صورتی که متوجه شدید نمایش سرعت خودرو دچار مشکل شده برای رفع ایراد اقدام کنید.
همانطور که اشاره شد مهمترین وظیفه سیستم کیلومتر شمار ارسال اطلاعات مربوط به سرعت خودرو به ECU می باشد. در صورت از کار افتادن کیلومتر شمار، راننده از سرعت و شتاب خودرو نمی تواند مطلع شود. این مسئله می تواند سبب افزایش خطر تصادف یا جریمه شدن به علت عبور از سرعت مجاز گردد.
عملکرد نادرست سنسور سرعت و ارسال اشتباه اطلاعات به ECU موجب آسیب به خودرو هم می شود. چرا که قطعات ماشین با هم کار می کنند و آسیب به یک قطعه می تواند بر عملکرد قطعات دیگر هم اثر بگذارد و سبب آسیب دیدگی آن ها نیز بشود.
از این رو با مشاهده علائم خرابی سنسور سرعت سریعا نسبت به رفع مشکل یا تعویض آن اقدام کنید. برای عیب یابی نیز معمولا از دستگاه دیاگ استفاده می شود. به منظور بررسی دستی کیلومتر شمار هم از ولت متر و اهم سنج استفاده کنید.
به خاطر داشته باشید رانندگی با خودرویی که کیلومتر شمار آن عملکرد درستی ندارد خطرناک بوده زیرا ترمز ABS هم کار نمی کند و احتمال دارد کنترل خودرو را از دست بدهید.
سخن پایانی
سیستم کیلومتر شمار خودرو در ایمنی و کارایی آن نقش مهمی دارد و وظیفه آن تنها به ارسال اطلاعات مربوط به سرعت ماشین محدود نمی شود. از این رو سنسور سرعت از قطعه های مهم ماشین به شمار می رود و در صورت مشاهده علائم خرابی این قطعه بایستی نسبت به رفع آن حتما اقدام کنید.
اطلاع از سرعت لحظه ای ماشین در رانندگی ایمن و بی خطر به خصوص هنگام رانندگی در جاده و بزرگراه ها نقش مهمی خواهد داشت. بنابراین در صورت مشاهده عملکرد نادرست سیستم کیلومتر شمار این مشکل را جدی گرفته و نسبت به رفع زودهنگام آن اقدام کنید.
منبع : آرگا
