فشار خون به نیرویی گفته می شود، که خون در هنگام عبور از شریان ها به دیواره شریان وارد می کند، فشار خون کمتر از ۹۰/۶۰ میلیمتر جیوه به عنوان فشار خون پایین یا هیپوتانسیون شناخته می شود، علت افت فشار خون به عوامل مختلفی وابسته است، همچنین این امر می تواند، به شکل موقتی یا دائمی بروز پیدا کند. از مهمترین عواملی که می توانند، دلیل افت فشار خون محسوب گردند، باید به تغذیه نامناسب، خونریزی، خواب کم، بیماری های مرتبط با قلب و عروق و عوامل محیطی و روانی اشاره کرد.
همانطور که پیش از این ذکر شد، فشار خون بر حسب میلی متر جیوه محاسبه می شود و هنگامی که فشار خون سیستولی و دیاستولی به ترتیب زیر ۹۰ و ۶۰ میلی متر جیوه افت کند، فرد دچار فشار خون پایین می شود. آشنایی با نحوه اندازه گیری فشار خون در خانه و نکاتی که باید بدانید، کمک می کند، تا همواره بتوانید در منزل فشار خون خود را بررسی کنید.
دلیل افت فشار خون
مشکل فشار خون پایین در حالت عادی مشکل نگران کننده ای محسوب نمی شود، در صورتی که این امر به حالت مزمن بدل گردد، احتمال دارد، خون کافی به مغز نرسد و در نهایت پس از سرگیجه فرد از هوش برود و در موارد خطرناک ممکن است، عوارض هایپرتنشن جان فرد را به خطر بیندازد.
پیش از نیز گفته شد، که فشار خون همان نیرویی می باشد، که خون های جاری به دیوار رگ وارد می کنند، این فشار وارده بر شریان ها به واسطه ضربان قلب ایجاد می شود، بنابراین عوامل مختلفی مانند حرکت کردن، خوابیدن، استراحت، دویدن و انجام فعالیت های روزمره می تواند، منجر به بالا و پایین شدن فشار خون شود.
برای اندازه گیری فشار خون از دو عدد بر حسب میلی متر جیوه استفاده می شود، که سیستولیک به معنای عدد بالا و فشاری است، که با هر بار ضربان قلب به شریان ها وارد می شود و دیاستولیک یا همان عدد پایین، میزان فشاری می باشد، که شریان ها شما بین ضربان قلب تحمل می کنند. لازم است، از میزان فشار خون نرمال اطلاع داشته باشید و مخصوصا بدانید، که فشار خون نرمال در سالمندان چقدر است.
علائم بالینی
افت فشار خون دارای علائم بالینی می باشد، این علائم شامل تاری دید، گیجی یا مشکل در تمرکز، غش کردن، سبکی سر، حالت تهوع یا استفراغ و ضعف می باشد. در صورتی که علائمی چون نبض سریع، تنفس کم عمق و پوست سرد و مرطوب را احساس نمودید، لازم است فورا به پزشک متخصص مراجعه نمایید، زیرا این علائم می تواند، نشان دهنده شوک باشند، که یک وضعیت اورژانسی تلقی می شوند.
علل افت فشار خون
دلیل افت فشار خون می تواند، مربوط به موارد زیر باشد.
- تغییر ناگهانی در شرایط
- کم خونی
- اختلالات سیستم عصبی خودمختار
- کمبود آب بدن
- رژیم غذایی
- خوردن یک وعده غذایی بزرگ
- اختلالات غدد درون ریز
- واکنش آلرژیک شدید
- قند خون پایین
- مصرف دارو های خاص
- از دست دادن خون زیاد
- بیماری های عصبی مانند پارکینسون
- قند خون پایین
- حمله قلبی یا بیماری قلبی
- بارداری
- شرایط تیروئید
- ورزش شدید
- عفونت شدید
- استرس
فشار خون پایین در پریودی
معمولا خانم ها در دوران پریود دچار فشار خون بالا می شوند، حال این که احتمال دارد، شرایط عکس یعنی فشار خون پایین را نیز تجربه کنند، باید گفت فشار خون پایین یکی از علائم کم خونی می باشد، که در دوران پریود از دست دادن خون زیاد به ویژه برای افرادی که مبتلا به کم خونی می باشند، اتفاق می افتد.
دلیل کم خونی می تواند، کمبود گلبول های قرمز خون یا داشتن گلبول های قرمز ناکارآمد باشد، که در اکسیژن رسانی به بافت های بدن به شکل موثری عمل نمی کنند. وجود برخی از نشانه ها مانند کمبود انرژی، خستگی مفرط یا سرگیجه از نشانه های فشار خون پایین می باشد، هرچند فشار خون پایین در دوران عادت ماهانه خطرناک نمی باشد، اما در صورت تجربه علائم شدید، باید با پزشک تماس گرفته شود.
فشار خون پایین اول صبح
در برخی موارد افراد افت فشار خون در اول صبح را تجربه می کنند و این امر برای آن ها ناخوشایند می باشد، دلیل افت فشار خون در ابتدای روز این است، که در تمام طول شب در حالت دراز کشیده قرار گرفته اید و صبح با تغییر وضعیت ناگهانی و بلند شدن دچار افت فشار خون می شوید، برای پیشگیری از این موضوع می توانید، پس از بیدار شدن ابتدا چند لحظه بنشینید و پس از آن به آرامی بلند شوید.
فشار خون پایین در نوجوانان
کاهش سطح فشار خون در نوجوانی می تواند، ناشی از عوامل مختلفی باشد، از مهمترین این عوامل باید به مشکلات زمینه ای سلامتی یا سبک زندگی اشاره کرد. سایر دلایل رایج افت فشار خون در جوانان شامل استرس عاطفی، مصرف کم نمک و مایعات، ایستادن طولانی مدت در محیط های گرم چون حمام آب گرم، فقر آهن شدید، نوشیدن الکل، استراحت یا دراز کشیدن طولانی مدت می باشد.
فشار خون پایین بعد از زایمان
در صورتی که زایمان سختی را پشت سر گذاشته باشید، ممکن است برای مدتی پس از زایمان فشار خون مادر همچنان پایین باشد، این اتفاق بیشتر زمانی روی می دهد، که خونریزی پس از زایمان نیز وجود داشته باشد. در چنین شرایطی حجم خون کاهش یافته و در نتیجه آن فشار خون نیز دچار کاهش می شود، معمولا در چنین شرایطی پزشک انتقال خون و تزریق سرم را برای مادر تجویز می کند، تا افزایش حجم خون و مایعات صورت گیرد.
مشکلات هورمونی
غده تیروئید وظیفه تولید و ذخیره هورمون هایی که به مدیریت عملکرد های مختلف بدن از جمله ضربان قلب و فشار خون کمک می کنند، را بر عهده دارد. غدد فوق کلیوی نیز در ایجاد پاسخ مناسب برای استرس فعالیت می کنند. هرگاه مشکلی برای هر کدام از این غده ها پیش آید، افت فشار خون روی می دهد.
فشار خون پایین مزمن
همانطور که پیش از این نیز گفته شد، عوامل مختلفی می توانند، دلیل افت فشار خون باشند، اما زمانی فشار خون پایین دردسر ساز می شود، که به صورت مزمن روی دهد و پدیده ای طولانی مدت گردد، بروز علائم و نشانه های که در ادامه می خوانید، برای طولانی مدت می تواند، مشکل ساز باشد.
- تاری دید
- حالت تهوع
- وجود درد در معده
- خستگی مفرط و کمبود انرژی
- سرگیجه و سبکی سر
- تنفس سریع و کم عمق
- پوست سرد و رنگ پریده
- غش کردن و از دست دادن هوشیاری
- کم آبی و تشنگی غیر معمول
- عدم تمرکز
- احساس ضعف
- احساس غم و اندوه مداوم
- افسردگی
پیشگیری از افت فشار خون
افراد مبتلا به فشار خون باید تحت نظر یک متخصص تغذیه در ارتباط با رژیم لاغری و رژیم غذایی روزانه خود راهنمایی شوند و همچنین از برخی روش ها برای بهبود و اصلاح رفتار های روزمره خود کمک بگیرند، تا به ارتقا سلامتی کمک شود. کم خونی می تواند، در افت فشار خون دخیل باشد، بنابراین توصیه می شود، نوع کم خونی خود را مشخص کنید، تا بتوانید برای دریافت بهترین گزینه های درمانی از متخصص تغذیه خود مشورت بگیرید.
سایر روش ها که می توانید، از آن ها برای افزایش فشار خون بهره بگیرید، شامل وعده های غذایی کوچکتر در دفعات بیشتر می باشد، چرا که وعده های غذایی بزرگ منجر به کاهش چشمگیر فشار خون می شود، قاعدتا بدن انسان برای هضم وعده های بزرگتر باید بیشتر کار کند و در آخر مایعات و آب بیشتری بنوشید و مصرف الکل را محدود نمایید.
در کنار رژیم غذایی می توانید، از تغییر در سبک زندگی نیز برای افزایش فشار خون استفاده کنید. برای مثال در صورتی که در هوای آزاد و در گرمای شدید ورزش می کنید، به شکل منظم استراحت کنید و با نوشیدن مقدار کافی آب بدن را هیدراته نگه دارید. از صرف زمان طولانی مدت در سونا، وان آب گرم و اتاق بخار اجتناب کنید، تا بدن دچار کم آبی نشود.
تغییر حالت سریع، در بدن ایجاد نکنید و برای تغییر وضعیت ایستاده به نشسته و برعکس کمی زمان به بدن بدهید، تا تغییر وضعیت ناگهانی دلیل افت فشار خون نباشد. از استراحت برای زمان های مدید در رختخواب پرهیز کنید. استفاده از جوراب های فشاری که در حرکت خون به سمت بالا از پاها و ران موثر است را از یاد نبرید.
منبع : آرگا
