داروی سیکلوفسفامید در درمان برخی سرطان ها چون سرطان خون، ریه، پستان و غیره کاربرد دارد، در حقیقت سیکلوفسفامید یک داروی شیمی درمانی می باشد، تاثیر مصرف این دارو در کند کردن یا متوقف نمودن رشد سلولی می باشد و با رشد و انتشار سلول های سرطان در بدن تداخل دارد. همچنین این دارو نوعی تضعیف کننده سیستم تیمنی نیز می باشد و با کاهش التهاب در بافت های مختلف تاثیر خود را نشان می دهد، به همین جهت از آن برای جلوگیری از پس زدن پیوند، سندرم نفروتیک، آرتریت روماتوئید و لوپوس استفاده می شود.
سیکلوفسفامید تاثیر فوری ندارد و به چند هفته تا چند ماه زمان برای تاثیر نیاز می باشد، برای رسیدن به حداکثر تاثیر درمانی باید استفاده از آن تا چند ماه ادامه یابد، چنانچه بعد از چند هفته درمان قطع شود، ممکن است، علائم بیماری شدیدتر شود. تصمیم گیری برای تجویز این دارو جهت درمان بیماری های مختلف موضوع مهمی می باشد، که باید توسط متخصص صورت بگیرد.
داروی سیکلوفسفامید
لازم به ذکر است، که اندوکسان یکی از برند های تجاری سیکلوفسفامید می باشد. سرطان با تکثیر و رشد سلول های خاصی اتفاق می افتد، دارو های ضد سرطانی از ازدیاد چنین سلول هایی پیشگیری می کنند و از سیکلوفسفامید در کنار سایر دارو ها برای جلوگیری از تکثیر چنین سلول هایی استفاده می شود.
این دارو هم به صورت خوراکی موجود است و هم نوع تزریقی آن به صورت انفوزیون داخل ورید مورد استفاده قرار می گیرد، در هنگام استفاده از این دارو لازم است، مایعات و آب کافی بنوشید، تا از اثرات مضر دارو برای مثانه پیشگیری به عمل آید. برای محافظت از پوست نیز توصیه می شود، برای مدت زمانی طولانی در برابر نور خورشید قرار نگیرید و از کرم های ضد افتاب استفاده کنید و امتحان پوست سالیانه را از یاد نبرید.
روش مصرف
پیش از استفاده، ابتدا باید بروشور داخل جعبه دارو را به دقت مطالعه نمایید، با عوارض احتمالی آن آشنا شوید و تمانی سوالات مربوط به مصرف دارو را به دقت از پزشک خود جویا شوید. میزان مصرف این دارو برای افراد مختلف متفاوت می باشد، بنابراین دز مصرفی باید توسط پزشک مشخص شود. از کاهش یا افزایش خودسرانه مقدار بپرهیزید و به زمان مصرف آن دقت داشته باشید.
در صورتی که داروی سیکلوفسفامید را به شکل خوراکی مصرف می کنید در صورت فراموش کردن یک دز آن به محض یادآوری دز فراموش شده را مصرف نمایید، در صورتی که زمان مصرف دز بعدی می باشد، بعد از مصرف دز فراموش شده اجتناب کنید و طبق برنامه مصرف پیش بروید، به یاد داشته باشید، که نباید دو دز را یکجا مصرف نمایید.
از خرد کردن، باز کردن یا جویدن قرص و کپسول این دارو خودداری کنید و آن را به صورت کامل ببلعید، نفوذ این دارو در پوست می تواند مضر باشد، در صورتی که به کل تصادفی پوست شما با کپسول یا قرص شکسته و محلول تزریقی تماس پیدا کرد، فرا پوست خود را با آب و صابون بشویید. این دارو ممکن است، از راه پوست یا ریه جذب شود، این موضوع برای جنین خطرناک می باشد، بنابراین خانم هایی که در دوران بارداری به سر می برند، یا قصد آن را دارند، نباید از این دارو استفاده نمایند و یا غبار ناشی از این دارو را تنفس کنند.
مکانیسم اثر
عامل آلکیله کننده( پیش ارو، تولید متابولیت های فعال در کبد) است و در چرخه سلولی به شکل غیر اختصاصی عمل می کند و موجب مهار تقسیم سلولی در سلول های سرطانی می شود، که این عمل را با ایجاد کراس لینک بین رشته های DNA و کاهش سنتز آن انجام می دهد و در آخر اثرات قوی سرکوب کنندگی سیستم ایمنی دارد.
منع مصرف
از مصرف دارویی که تاریخ انقضای آن گذشته است، اجتناب نمایید و پیش از مصرف حتما تاریخ درج شده روی داروی سیکلوفسفامید را بررسی کنید. از تجویز خودسرانه دارو به دیگران حتی با وجود علائم مشابه خودداری نمایید، هرگونه بیماری یا علائم خاص خود را به پزشک گزارش دهید. در صورتی که هر کدام از موارد زیر را داشتید، پیش از مصرف دارو آن را به اطلاع پزشک برسانید.
- حساسیت های دارویی
- قرار داشتن در دوران بارداری یا قصد باردار شدن
- قرار داشتن در دوران شیردهی
- بیماری های قلبی
- بیماری های ریوی
- بیماری کبدی یا کلیوی
- قرار داشتن تحت دیالیز
- سیستم ایمنی ضعیف به دلیل بیماری یا مصرف دارو خاص
- عفونت های فعال یا مزمن مانند عفونت مثانه
- مشکلات مثانه مانند انسداد مثانه
- قرار داشتن تحت پرتو درمانی یا سایر درمان های سرطان
موارد مصرف
از داروی سیکلوفسفامید برای درمان لوسمی مونوسیتی حاد، میلوژنوس حاد، لوسمی گرانولوسیتیک مزمن، آدنوکارسینومای تخمدان، سرطان پستان، سرطان ریه، سرطان آندومتر، میلو مولتیپل و انواع لنفوما و در تومور ویلمز استفاده می شود و به عنوان یک داروی کمکی برای کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن جهت جلوگیری از پس زدن پیوند، سندرم نفورتیک، آرتریت روماتوئید و لوپوس اریتماتوز استفاده قرار می گیرد.
عوارض جانبی
همه دارو ها ممکن است، عوارضی به دنبال داشته باشند، در برخی افراد این عوارض به قدری کم می باشد، که قابل تشخیص نیست و در برخی دیگر عوارض بیشتری مشاهده می شود، در ادامه با سایر عوارض احتمالی این دارو آشنا می شوید، در صورتی که هر یک علایم واکنش آلرژیک چون کهیر، تنفس دشوار، تورم صورت یا گلو، واکنش های شدید پوستی مانند تب، گلودرد، سوزش چشم، بثورات پوستی قرمز یا بنفش همراه با تاول یا پوسته ریزی داشتید، سریعا با اورانش تماس بگیرید. در صورت بروز هر کدام از عوارض زیر باید فورا با پزشک تماس بگیرید. علاوه بر این بهتر است، بدانید برای درمان زخم دهان چه روش هایی بهترین تاثیر را دارد، زیرا یکی از عوارض این دارو زخم دهان می باشد.
- تب
- زخم های دهانی
- حالت تهویه و استفراغ
- اسهال
- ریزش مو
- تعداد پایین سلول های خون
- از بین رفتن دوره های قاعدگی
- احساس سبکی مانند بیهوشی
- تنگی نفس
- وخامت سرفه ها
- مشکلات تنفس هنگام دراز کشدن
- سرفه خونی
- استفراغ شبیه کف قهوه
- ادرار صورتی یا قرمز رنگ
- درد یا سوزش حین ادرار
- مدفوع خونی یا قیری
- بهبود نیافتن زخم ها
- علائم مشکلات قلبی
- علائم مشکلات قلبی( تورم، افزایش وزن و تپش قلب)
- علائم مشکلات کبدی( کاهش اشتها، درد معده( سمت راست بالا)، نفخ، ادرار تیره، یرقان که شامل زردی پوست یا چشم می باشد
- علائم سطح پایین سدیم خون مانند سردرد، گیجی، لکنت زبان و ضعف شدید، استفراغ، از دست دادن هماهنگی و تعادل، احساس بی ثباتی
- علائم تعداد پایین سلول های خونی مانند تب و لرز، خستگی، تاول یا زخم دهان، زخم های پوستی، کبودی آسان، خونریزی غیر معمول، رنگ پریدگی، سردی دست و پا ، احساس سبکی سر و تنگی نفس
تداخل دارویی
تداخل دارویی ممکن است، نحوه عملکرد داروی سیکلوفسفامید را تغییر دهد، یا احتمال ابتلا به عوارض جانبی را افزایش دهد، بنابراین لازم است، تا تمام دارو های بدون نسخه و با نسخه ای که مصرف می کنید، را در لیستی یادداشت کرده و در اختیار پزشک قرار دهید و هرگز بدون تایید پزشک دز دارو ها را شروع یا متوقف نکنید. برخی از فرآورده های دارویی که ممکن است، با سیکلوفسفامید تداخل داشته باشند، که در ادامه ذکر شده اند.
- آلوپورینول
- کلرامفنیکل
- کلروکین
- دیگوکسین
- نالیدیکسیک اسید
- فنوباربیتال
- فنوتیازینها
- پریمیدون
- خار مریم
- زردچوبه (کورکومین)
- کلسپورین
مصرف بیش از اندازه
مصرف بیش از اندازه دارو اندوکسان ممکن است، موجب غش یا تنگی نفس شود، لذا در صورت بروز هر یک از این موارد فورا با فوریت های پزشکی(اورزانس) تمای بگیرید. با انجام منظم آزمایش های پزشکی مانند آزمایش شمارش سلول های خونی، بررسی عملکرد کلیه و کبد، بیماری را مورد ارزیابی قرار دهید و با این کار به بهبودی خود سرعت ببخشید و همچنین از احتمال بروز عوارض جانبی بکاهید.
منبع : آرگا