در خانواده های ناسالم مشکلات ارتباطی بسیاری وجود دارد و ممکن است یکی از اعضای خانواده به عضو دیگر از نظر روحی و جسمی آسیب بزند. یا بین والدین و فرزندان درگیری های مختلفی ایجاد شود. در ادامه قصد داریم به بررسی ویژگی های خانواده ناسالم بپردازیم.
بررسی ویژگی های خانواده ناسالم
در خانواده ناسالم یک یا چند نفر از اعضا از مشکلات روانی رنج می برند. ممکن است تنها یک نفر مشکل سلامت روان داشته و دیگر اعضای خانواده را تحت تاثیر قرار دهد. ممکن است اعضای یک خانواده آگاه نباشند که از مشکل روانی رنج می برند. آن ها حتی ممکن است ندانند که رفتارشان با دیگر اعضای خانواده مضر بوده یا احساس کنند بدون کمک نمی توانند اوضاع را تغییر دهند.
مشکلات مختلفی در خانواده های ناسالم وجود دارد از جمله:
- مشکلات ارتباطی و روابط درون خانواده مانند درگیری میان والدین و فرزندان یا والدین با یکدیگر
- نگرش ناسالم نسبت به روابط عاطفی
- خشونت و آزار یکدیگر به طور مثال یکی از اعضای خانواده به عضوی دیگر از نظر جسمی یا روحی آسیب بزند.
به طور کلی در خانواده روابط مختلفی وجود دارد. برخی خوب و برخی چندان خوب نیستند. هنگامی که فردی توسط والدین مورد آزار و اذیت واقع شود می تواند تاثیر عمیقی بر زندگی اش داشته باشد. این موضوع می تواند بر نحوه تعاملش با دیگران و نگرش آن ها نسبت به دنیا و خود تاثیر منفی بگذارد.
این افراد ممکن است گوشه گیر یا پرخاشگر شوند. یا ممکن است دچار اضطراب و افسردگی شده و دست به خودکشی بزنند. اگر فرد توسط والدین خود آزار و اذیت شود ممکن است حس کند کسی را ندارد که برای کمک به وی مراجعه نماید. اگر احساس می کنید کسی وجود ندارد که شما را درک نماید باید بدانید که روانشناسان در این زمینه به کمک شما خواهند آمد.
در خانواده ناسالم نیازهای خانواده در اولویت قرار ندارد. حتی ممکن است نیازهای فردی نیز قربانی شوند. رفتار ناسالم در این خانواده ها به اشکال زیر بروز می یابد:
- ناتوانی در ایجاد ارتباط آشکار یا صادقانه
- عدم احترام و اعتماد
- تمایل به کنترل زندگی سایرین
- نبود مرزهای سالم بین اعضای خانواده
دیگر ویژگی های خانواده ناسالم عبارت است از:
بی احترامی بچه ها
بچه های یک خانواده ناسالم ممکن است نسبت به والدین خود و دیگر بزرگسالان بی احترامی کنند. احتمال دزدی، دروغ گفتن و انجام رفتارهای ضد اجتماعی در این کودکان بیشتر است. آن ها همچنین ممکن است دارای عزت نفس پایین بوده و دید تحریف شده ای نسبت به خود و سایرین داشته باشند.
نبود مهارت های ارتباطی
در یک خانواده ناسالم، ارتباط کمی بین اعضا وجود دارد یا اصلا ارتباطی وجود ندارد. مشکلات ارتباطی می تواند سبب سوء تفاهم و مشاجره و ضمنا احساس انزوا در میان اعضای خانواده گردد. اعضای خانواده ممکن است درباره احساسات خود صحبت نکنند یا نیازهای خود را واضح بیان نکنند.
زیرا اگر نظرات یا نگرانی هایشان را درباره چیزی که آن ها را در مورد وضعیت خانوادگی آزار می دهد بیان نمایند از طرد شدن توسط دیگران یا تنبیه توسط پدر و مادر می ترسند.
وجود تعارض
از دیگر ویژگی های خانواده ناسالم وجود تعارض میان اعضای خانواده است. وقتی اعضا نتوانند اختلافات خود را حل نمایند اغلب به جای همکاری با هم برای حل مشکلات یا رسیدن به اهداف مهم، با هم درگیر می شوند. درگیری میان اعضا می تواند منجر به احساس خشم، صدمه، رنجش و ناامیدی گردد.
انتظارات غیر واقعی
در اکثر موارد والدین از فرزندان انتظار دارند بی نقص باشند. این ممکن است به کمال گرایی، اعتماد به نفس پایین و حتی افسردگی فرزند منجر شود که این استانداردهای غیر واقعی را برآورده نمی سازد.
رفتارهای توهین آمیز
والدین می بایست همواره نسبت به فرزندان جدا از سن یا مرحله زندگی احترام بگذارند. در غیر این صورت ممکن است به احساس خشم یا رنجش منجر شده که می تواند بر سلامت اعضای خانواده تاثیر منفی داشته باشد.
به طور خلاصه ویژگی های خانواده ناسالم شامل موارد زیر نیز می باشد:
- اعضای خانواده کمتر همدیگر را ملاقات می کنند.
- اعضای خانواده با هم رابطه ای ندارند و مانند چند ربات کنار یکدیگر زندگی می کنند.
- فضای گفت و شنود در خانواده وجود ندارد و اعضا مدام یکدیگر را تحقیر و سرزنش کرده و در کار هم دخالت می کنند.
- اعضای خانواده نسبت به رفتار یکدیگر بی تفاوت بوده و در فضای خانه ناامیدی و بدبینی حاکم می باشد.
- اعضای خانواده نسبت به امور منزل و خانواده بی تفاوت می باشند و احساس مسئولیت ندارند.
- اعضای خانواده با هم به شکل آمرانه، پرخاشگرانه و توهین آمیز و کنترل گرانه برخورد و رفتار دارند.
- والدین و یا یکی از آنها به علت اشتغال بیش از حد در منزل حضور نداشته و قابل دسترس نیستند.
- به نیازهای اعضای خانواده، به خصوص نیازهای روانی آن ها، مانند محبت و احترام، توجه نمی شود.
- زن و شوهر از ازدواج با هم ابراز پشیمانی کرده و عدم رضایت شان را در رفتار و گفتار خود بروز می دهند.
- اعضای خانواده ناامید هستند.
- بین اعضای خانواده، پنهان کاری، فریب کاری و عدم صداقت حاکم می باشد.
- اعضای خانواده گذشته نگر بوده و شکست ها را بزرگنمایی می کنند و به آینده امیدی ندارند.
- در بین اعضای خانواده عدم اعتماد و عدم رازداری وجود دارد.
- پدر و مادر، فرزندان را مانع خوشبختی و پیشرفت خود دانسته و از داشتن فرزندان ابراز پشیمانی می نمایند.
- اعضای خانواده، هنگام بروز مشکلات و مصیبت ها در کنار هم نبوده و از یکدیگر حمایت نمی کنند.
- اعضای خانواده به غم ها و شادی های یکدیگر توجه نداشته و هرکس در دنیای خودش زندگی می کند.
- در خانواده ناسالم رذایل اخلاقی بسیار نظیر خیانت، دروغ، غیبت، نفاق، کنترل، روابط موازی، ناسپاسی، ریا و بدبینی حکمفرما است.
- اعضای خانواده، از هم نفرت دارند و مدام به عیب جویی پرداخته و در حال مشاجره و جدل هستند.
- فضای ناسپاسی و طلب کاری حکمفرما بوده و اعضای خانواده برای زحمات هم ارزشی قائل نیستند.
- زن و شوهر همیشه با اعمال و گفتار خود یکدیگر را آزار داده و سعی می کنند از یکدیگر انتقام بگیرند و با عیب جویی، تنش ایجاد کرده و سلامت خانواده را تهدید می نمایند.
- در این خانواده ها یک نفر تصمیم گرفته و به اعضای خانواده تحمیل می کند و بقیه هم باید اطاعت کنند.
- مسئولیت ها تنها بر عهده پدر و مادر بوده و به فرزندان مسئولیت نمی دهند. در نتیجه آن ها تنبل و مسئولیت ناپذیر می شوند.
راهکارهای مقابله با خانواده ناسالم
خانواده واحد اساسی هر جامعه ای به شمار می رود. بنیان هر ملتی بوده و اولین محیطی است که فرزندان در آن زندگی را فرا می گیرند. اغلب خانواده ها کامل نیستند ولی وقتی خانواده ای ناسالم یا ناکارآمد می شود می تواند بر اعضا و کل جامعه تاثیر منفی داشته باشد.
مشاوره می تواند یک راهکار موثر برای کمک به خانواده ها در بهبود این شرایط باشد. در غیر این صورت ممکن است مشکلات در خانواده های ناسالم آن ها را به سمت طلاق یا عواقب جدی مانند کودک آزاری و بی توجهی بکشاند. به طور کلی خانواده های ناسالم بسیار در دنیا وجود دارد که برخی والدین بدرفتار بوده، برخی غفلت می کنند و برخی تنها اولویت های متفاوتی نسبت به فرزندان دارد.
برای بهبود چنین شرایطی مشاورین راهکارهای زیر را پیشنهاد می دهند:
- اولین کاری که باید انجام داد این است که قبول کنید نمی توان دیگران را تغییر داد. آنها همواره همانی می باشند که هستند و هیچ کاری نمی توان در این مورد انجام دهید به جز اینکه آن ها را همین طور که هستند قبول کنید. اگر بخواهید این افراد را تغییر دهید، این کار نتیجه نداده، زیرا آن ها برای شما یا دیگران در خود تغییر ایجاد نمی کنند.
- مورد بعدی این است که بپذیرید خانواده شما سالم نیست و اشکالی ندارد. ممکن است خانواده شما ناکارآمد باشد، ولی هیچ ایرادی نداشته که ناکارآمد باشید تا موقعی که به دیگران آسیبی نرسد یا زندگی شما را نابود نکند.
- سومین مورد اینکه سعی کنید وقتی کسی در خانواده شما چیزی ناخوشایند یا آزاردهنده می گوید، مسائل را شخصی نکنید. زیرا به احتمال زیاد ربطی به شخص شما نداشته، بلکه مسائل مربوط به خودش بوده که ممکن است باعث درد و اضطراب آن ها گردد، بنابراین آن ها به دیگران حمله کرده زیرا سبب می شود که به نوعی (حتی موقتا) احساس بهتری نسبت به خود پیدا کنند.
عوامل تشدید کننده روابط ناسالم در خانواده
ویژگی های خانواده ناسالم با تعارض، بدرفتاری یا سوء استفاده مشخص می شود. روابط میان اعضای خانواده متشنج بوده و می تواند با غفلت، سر و صدا و پرخاش همراه باشد. ممکن است احساس کنید به اجبار باید با خوشحالی رفتار منفی را قبول کنید. هیچ فضای بازی برای ابراز آزادانه افکار و احساسات وجود ندارد.
از جمله عواملی که می تواند روابط خانواده را مختل کند و سبب تشدید روابط ناسالم شود عبارت است از:
- فرزندپروری ضعیف
- محیط های مضطرب یا آزاردهنده
- سوء مصرف مواد
- بیماری روانی
- بیماری جسمی مزمن
- ارتباطات ضعیف.
به طور کلی زندگی در یک خانواده ناسالم از لحاظ عاطفی آشفته می باشد. در پایان از همراهی شما سپاسگزاریم. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با تاثیر آسیب روانی بر خانواده و خانواده درمانی روی لینک ها کلیک و از این مقالات بازدید نمایید.
منبع : آرگا
