ترومبوز سیاهرگی زمانی ایجاد می شود که در یکی از سیاهرگ های عمیق بدن لخته خون تشکیل شود. این اتفاق هنگامی رخ می دهد که سیاهرگ آسیب شدیدی ببیند یا جریان خون درون آن کند یا قطع شود. چندین عامل مهم در ایجاد ترومبوز سیاهرگی نقش دارند که از مهم ترین آن ها می توان به آسیب دیدگی در قسمت های تحتانی اشاره کرد. برخی از جراحی ها نیز موجب بروز این بیماری می شوند. این عارضه ممکن است عواقب ناخوشایندی برای فرد داشته باشد. اگر لخته خون آزاد شود می تواند از طریق جریان خون حرکت کند. پس از آن جریان خون در ریه ها مسدود می شود. این آسیب ممکن است به صورت دراز مدت درد شدیدی در پاها ایجاد کند.
چه عواملی می توانند خطر ابتلا به ترومبوز سیاهرگی را افزایش دهند؟
اگر در گذشته درگیر ترومبوز سیاهرگی عمقی شده اید یا سابقه خانوادگی ابتلا به لخته خون را دارید ممکن است به این عارضه مبتلا شوید. شرایط زیر خطر ابتلا به این بیماری را تا حد زیادی در شما افزایش می دهند:
- وجود کانتری که در ورید بزرگ قرار دارد.
- رگ های واریسی
- تحرک محدود ناشی از استراحت در رختخواب یا مشکلات ایجاد شده در ساق پا
- نشستن طولانی مدت
- نارسایی قلبی
- سرطان
- یک اختلال خونی که موجب انسداد خون بیشتر از اندازه طبیعی می شود. مثل جهش در فاکتور ۸
- بارداری و تا ۶ هفته بعد از زایمان
- سن بالای ۶۰ سال
- چاقی و اضافه وزن
- آسیب به یک سیاهرگ عمیق یا جراحی
- استفاده از داروهای جایگزین یا داروهای پیشگیری از زایمان مثل قرص های جلوگیری
نشانه ها و علائم ابتلا به ترومبوز سیاهرگی
- گرما، حساسیت یا درد
- ورم
- التهاب و قرمزی
علل شایع بروز بیماری ترومبوز سیاهرگی
شایع ترین علل ابتلا به ترمبوز سیاهرگی عبارتند از:
- مصرف قرص های بارداری
- عدم تحرک به علت بستری شدن در بخش مراقبت های ویژه و سی سی یو
- حادثه و تصادفات ممکن است باعث شکستگی استخوان شوند.
- بیماری واریس می تواند زمینه ساز بروز بیماری ترومبوز سیاهرگی باشد. به همین دلیل افرادی که به واریس مبتلا هستند باید سریعا درمان را آغاز کنند تا لخته خون ایجاد نشود.
- در مسافرت های طولانی که پاها بدون تحرک و پایین تر از سطح بدن هستند؛ احتمال بروز این بیماری با این مورد به خصوص بالا می رود.
تشخیص ترومبوز سیاهرگی از چه راه هایی امکان پذیر است؟
- پزشک متخصص برای بررسی نشانه های لخته خون برای بیمار آزمایش خون تجویز می کند.
- ممکن است یک سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی برای نمایش تصاویر در مانیتور انجام شود. علاوه بر این یک آزمون اولتراسوند برای نشان دادن لخته در رگ انجام می گیرد.
- کنتراست ونوگرافی یک تصویربرداری با اشعه ایکس از رگ های پا است. مایع کنتراست برای دیده شدن بهتر سیاهرگ ها به وسیله اشعه ایکس انجام می شود. اگر پیش از این به مایع کنتراست واکنش نشان دادید حتما با پزشک در میان بگذارید.
ممکن است پزشک برای پیشگیری و تشخیص بیماری ترومبوز سیاهرگی از شیوه های پزشکی و آزمون های فعالیت فیزیکی استفاده کند. از شیوه های تشخیص این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تست دی دایمر: آزمایش دی دایمر خون نشان دهنده میزان ماده ای است که زمان شکستن لخته خونی به وجود می آید. اگر سطح این ماده در خون بیشتر شود، خطر بروز بیماری ترومبوز سیاهرگی نیز بالا می رود. پس از آن ممکن است لخته خون شدیدتر شود. توجه داشته باشید اگر سطح این ماده در خون نرمال باشد، احتمال ایجاد لخته خون بسیار کم است.
- اولتراسوند: یکی از روش های شایع برای تشخیص بیماری ترومبوز سیاهرگی اولتراسوند است. در این روش از امواج صوتی برای عکس برداری از دریچه های رگ استفاده می شود.
- ونوگرام: به یاد داشته باشید اگر نتایج اولتراسوند قابل استفاده نباشد، متخصص ممکن از یک شیوه دیگر استفاده کند. نام این روش ونوگرام است. در این نوع روش یک مایع رنگی به درون رگ ها تزریق می شود.
راه های درمان ترومبوز سیاهرگی
خوب است بدانید رقیق کننده های خون از لخته خون جلوگیری می کنند. از نمونه های رقیق کننده های خون می توان به وارفارین و هپارین اشاره کرد. لخته شدن خون موجب بروز حملات قلبی، سکته مغزی و مرگ می شود. به طور معمول پزشک فیلتر ونا کاوا را درون بزرگ سیاهرگ زیرین قرار می دهد و این عارضه درمان می شود. در حقیقت بزرگ سیاهرگ زیرین یک رگ بزرگ است که خون را از سمت بدن به قلب می برد. این فیلتر لخته شدن خون را کاملا از بین می برد و مانع رفتن آن به سمت ریه ها می شود. از ترومبکتومی نیز برای برداشتن لخته استفاده می شود. ترومبولیزیک ممکن است از طریق تزریق، لخته را به طور کامل جدا کند.
خوب است زمان مصرف رقیق کننده های خون موارد زیر را رعایت نمایید:
- اگر فراموش کرده اید که داروی خود را مصرف کنید یا دوز بیشتری مصرف کرده اید، حتما با پزشک در میان بگذارید.
- به هیچ عنوان خودسرانه دارو مصرف نکنید. همچنین داروهای خود را بدون مشورت پزشک قطع نکنید. بسیاری از داروها نباید با رقیق کننده های خون مصرف شوند و ممکن است تداخل دارویی ایجاد شود.
- اگر داروی دیگری به جز داروی ضد انعقاد خون مصرف می کنید، حتما به پزشک اطلاع دهید.
- برای مصرف داروی ضد انعقاد خون باید پزشک و دندانپزشک را در جریان بگذارید.
- به هیچ عنوان ورزش سنگین نکنید.
- در زمان مصرف داروهای رقیق کننده به کبود شدن و خونریزی توجه کنید.
چند توصیه مهم بعد از مصرف وافارین
به یاد داشته باشید وافارین یک داروی رقیق کننده خون است. به همین دلیل پس از مصرف آن به موارد زیر توجه کنید:
- زمان مصرف وافارین در رژیم غذایی خود هیچ گونه تغییری ایجاد نکنید.
- زمانی که وافارین مصرف می کنید، تمام اطلاعات مهم را از پزشک خود بپرسید.
- شما به آزمایش منظم خون احتیاح دارید. این آزمایش ها برای تصمیم گیری درباره میزان داروی مورد نیاز شما صورت می گیرد.
- بهتر است ویتامین کا به میزان لازم مصرف کنید. این نوع ویتامین در سبزیجات با برگ سبز موجود است. ویتامین کا با وافارین تداخل ندارد، اما پیش از مصرف این ویتامین به پزشک اطلاع دهید.
- داروها و غذاها می توانند به طور کامل مقدار وافارین را در خون شما تحت تأثیر قرار دهند.
چگونه می توان ترومبوز سیاهرگی را مدیریت کرد؟
- سیگار نکشید: نیکوتین و دیگر مواد شیمیایی در دخانیات و سیگار می توانند به رگ های خونی صدمه بزنند. پس از آن کنترل و مدیریت ترومبوز سیاهرگی بسیار سخت می شود. از سیگارهای بدون دود و سیگار الکترونیکی نیز استفاده نکنید، زیرا آن ها هم داروی نیکوتین هستند.
- در وزن خود تعادل ایجاد کنید: از پزشک درباره محدود وزن طبیعی خود سؤالاتی بپرسید. اگر درگیر اضافه وزن هستید از او بخواهید که یک برنامه کاهش وزن استاندارد به شما داده و راهنمایی های لازم را به شما بدهد.
- سعی کنید موقعیت خود را تغییر دهید: اگر دائما پشت میز می نشینید، سعی کنید حالت خود را چندین بار تغییر دهید.
- هر اندازه که می توانید پاهای خود را بالاتر از سطح قلب خود نگه دارید: انجام این کار کمک می کند تا درد و تورم در شما کاهش پیدا کند. سعی کنید پاهای خود را روی یک پتو یا بالش قرار دهید.
- پیاده روی کنید: سعی کنید به صورت منظم ورزش کنید. این کار به افزایش جریان خون کمک می کند. یکی از ورزش های بسیار مناسب در این زمینه پیاده روی است. از انجام آن غافل نشوید.
- جوراب های فشار بپوشید: جوراب ساق بلند فشار زیادی به پاهای شما وارد می کند. این امر باعث افزایش جریان خون شده و در نتیجه از لخته خون جلوگیری می کند. در طول روز جوراب ساق بلند بپوشید. اما به هیچ عنوان زمان خواب از آن ها استفاده نکنید.
عوارض بیماری ترومبوز سیاهرگی
یکی از مهم ترین عوارض بیماری ترومبوز سیاهرگی، آمبولی ریه است که به دلیل انتقال لخته خونی به دستگاه گردش خون ایجاد می شود. ترومبوز در مراحل اولیه ممکن است کمی شکننده و سست به نظر برسد و به دیواره عروق متصل نباشد. به یاد داشته باشید آمبولی ریوی ممکن است موجب مرگ بیمار شود. یکی از عوارض این بیماری تورم بیش از حد اندام و احتمال سیاه شدن پا است که بعد از آن پاها ورم می کنند. اگر این بیماری سریعا درمان نشود زخم ایجاد می شود و درمان های معمولی برای این بیماری پاسخگو نخواهند بود.
منبع : آرگا
