ایست قلبی در حقیقت از دست دادن ناگهانی عملکرد قلب، تنفس و هوشیاری می باشد. این حالت معمولا به علت اختلال در سیستم الکتریکی قلب ایجاد شده و پمپاژ قلبی را مختل می نماید به طوری که جریان خون به اندام های بدن متوقف می گردد. در ادامه با علائم ایست قلبی آشنا خواهید شد.
آشنایی با علائم ایست قلبی
ایست قلبی در حقیقت از دست دادن ناگهانی عملکرد قلب، تنفس و هوشیاری می باشد. این وضعیت به علت اختلالی در سیستم الکتریکی قلب روی می دهد و عمل پمپاژ قلب مختل شده و موجب توقف خونرسانی به اندام های بدن می گردد. ایست قلبی به معنی حمله قلبی نیست.
با این وجود گاه یک حمله قلبی می تواند اختلال الکتریکی ایجاد و منجر به ایست ناگهانی قلب گردد. اگر این عارضه سریعا درمان نشود ایست قلبی ناگهانی منجر به مرگ می شود. درمان ایست قلبی با مراقبت های پزشکی فوری و مناسب امکان پذیر است. احیای قلبی ریوی، استفاده از دفیبریلاتور یا حتی تنفس مصنوعی می تواند شانس زنده ماندن بیمار تا رسیدن به بیمارستان را افزایش دهد.
گاهی واژه های پزشکی می تواند برای عموم افراد معنای مشابهی داشته باشد. به طور مثال تفاوت حمله قلبی و ایست قلبی برای اکثر افراد مشخص نیست و از علائم آن اطلاع ندارند. به این ترتیب با مشاهده این عارضه در اطرافیان یا تجربه آن دچار دلهره می شویم. بیماری های قلبی در سال های اخیر شیوع زیادی داشته و کسب آگاهی در مورد آن ها می تواند به واکنش مناسب در مواجه با این عوارض بسیار کمک کند.
تفاوت ایست قلبی و حمله قلبی
ایست قلبی با حمله یا سکته قلبی تفاوت دارد. در حمله قلبی به علت مسدود شدن رگ ها، تشکیل لخته های خونی و پلاک های چربی خون رسانی به عضله قلب با اختلال روبرو می شود ولی در ایست قلبی مشکل انسداد عروق نیست بلکه جریان الکتریکی که قلب را به تپش در می آورد به صورت ناگهانی متوقف می گردد.
در صورت عدم درمان سریع ایست قلبی منجر به مرگ می شود. اگر مراقبت های سریع پزشکی شامل احیای قلبی ریوی با استفاده از دفیبریلاتور یا حتی فشار دادن قفسه سینه بیمار صورت گیرد شانس زنده ماندن تا حدی افزایش پیدا می کند.
نشانه های ایست قلبی
بیشتر از نیمی از موارد ایست قلبی بدون علائم قبلی بروز می یابد و در صورت بروز علائمی در مردان و زنان شبیه هم می باشد. از جمله نشانه های ایست قلبی ناگهانی و شدید عبارت است از:
- درد قفسه سینه
- سبکی سر
- از بین رفتن نبض
- احساس ناراحتی معده و استفراغ
- از دست دادن هوشیاری
- ضربان تند
- سرگیجه
- تنگی نفس
- افتادن و از دست دادن تعادل
علائم بالا به این مفهوم می باشند که یک مشکل بالقوه خطرناک در ریتم قلب آغاز شده و باید سریعا به پزشک مراجعه شود. گاهی مواقع علائم قبل از ایست قلبی بروز یافته که مهم ترین آن ها عبارت است از:
- تپش قلب
- تنگی نفس
- ناراحتی قفسه سینه
- ضعف و بی حالی
البته در اکثر موارد ایست بدون هشدار قبلی اتفاق می افتد.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
در صورت مشاهده علائم زیر با اورژانس تماس بگیرید:
- درد یا ناراحتی شدید قفسه سینه
- سرگیجه و سبکی سر
- تپش قلب شدید
- ضربان قلب سریع و نامنظم
- خس خس در هنگام تنفس
- تنگی نفس
- غش
- از دست دادن تدریجی هشیاری
زمانی که تپش قلب متوقف گردد، کاهش اکسیژن رسانی به مغز موجب آسیب دائمی مغز یا مرگ در مدت چند دقیقه می گردد. زمان و سرعت در کمک کردن به فردی که تنفسش را از دست داده اهمیت زیادی دارد. اگر فرد بیهوش است و به طور طبیعی تنفس ندارد سریعا با فوریت های پزشکی یا اورژانس تماس گرفته و اگر با کمک های اولیه آشنایی دارید بعد از تماس با اورژانس با همراهی کارشناس مربوطه احیای قلبی و ریوی را انجام دهید.
ابتدا تنفس فرد را چک کرده و اگر دم و بازدم طبیعی نبود، CPR را شروع نمایید. به این صورت که قفسه سینه بیمار را به شدت و با سرعت ۱۰۰ تا ۱۲۰ فشار در دقیقه فشار داده و اگر در زمینه CPR آموزش لازم را دیده اید، مجاری تنفسی فرد را ابتدا بررسی و بعد از هر ۳۰ بار حرکت قفسه سینه، تنفس دهان به دهان را اجرا کنید.
اگر در زمینه CPR آموزشی ندیده اید، تنها حرکات قفسه سینه را انجام دهید. اجازه دهید در هر حرکت قفسه سینه به طور کامل بالا بیاید. این کار را تا موقعی که نیروهای اورژانس به محل برسند، ادامه دهید.
دلیل ایست قلبی
دلیل ایست قلبی آریتمی یا تغییر ناگهانی ریتم طبیعی قلب می باشد و این حالت موقعی روی می دهد که سیستم الکتریکی قلب عملکرد اولیه اش را از دست می دهد. سیستم الکتریکی قلب سرعت و ریتم ضربان قلب را کنترل نموده و اگر مشکلی در آن ایجاد شود قلب دچار تپش شدید، ضربان نامنظم، کند شدن ضربان می شود. بیشتر آریتمی ها کوتاه و بی ضرر بوده ولی برخی مواقع ممکن است برخی منجر به ایست قلبی گردند.
ایست قلبی ممکن است حتی در افرادی که هیچ نوع سابقه بیماری قلبی عروقی ندارند نیز روی دهد. با این وجود بی نظمی ضربان قلب یا آریتمی های شدید معمولا در افرادی اتفاق می افتند که از قبل به بیماری های قلبی مبتلا بوده اند. از جمله مهمترین بیماری های قلبی که ریسک ایست قلبی را بالا می برند عبارت است از:
بیماری عروق کرونر
در اکثر موارد ایست قلبی در افرادی اتفاق می افتد که به بیماری عروق کرونر مبتلا می باشند. در این بیماری شریان های قلب به علت رسوب چربی و کلسترول مسدود شده و جریان خون به قلب کاهش پیدا می کند.
حمله قلبی
حمله یا همان سکته قلبی که در نتیجه بیماری عروق کرونر روی می دهد، می تواند موجب آسیب به بافت بطن قلب و در نتیجه ایست قلبی گردد. همچنین، حمله قلبی ممکن است منجر به زخم بافت قلبی شده و سیستم الکتریکی و ریتم قلب را با اختلال مواجه کند.
بیماری دریچه ای قلب
یکی از دلایل ایست قلبی بیماری دریچه ای قلب می باشد. به این صورت که باریک شدن و یا نشت دریچه های قلب ممکن است منجر به کشش یا ضخیم شدن عضله قلب گردد. زمانی که بطن به علت فشار ناشی از دریچه بزرگ می گردند، ریسک ابتلا به آریتمی افزایش پیدا می کند.
بزرگ شدن قلب
این مشکل هنگامی مشاهده می شود که دیواره های عضلانی قلب کشیده، بزرگ یا ضخیم گردند. با کشیده شدن ماهیچه قلبی، خاصیت الکتریکی اولیه با اختلال روبرو شده و علائمی مانند ضربان قلب نامنظم بروز می یابد. ادامه این حالت ممکن است به ایست قلبی منجر گردد.
نقایص قلبی مادرزادی
ممکن است فرد از همان بدو تولد دچار بیماری های مادرزادی قلبی باشد. این حالت می تواند به ایست قلبی کودکان یا نوجوانان منجر شود. البته با تشخیص این مشکلات و عمل های لازم ریسک ایست قلبی شدیدا کاهش می یابد.
افرادی که در معرض ایست قلبی هستند.
با توجه به این که ایست قلبی با بیماری عروق کرونر در ارتباط است. عواملی که فرد را در معرض خطر ابتلا به این عارضه قرار می دهد ممکن است وی را در معرض ریسک ایست قلبی نیز قرار دهد از جمله:
- فشار خون بالا
- سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری عروق کرونر
- سیگار کشیدن
- افزایش سن
- کلسترول خون بالا
- چاقی
- آپنه انسدادی خواب
- دیابت
- بیماری مزمن کلیوی
- سابقه خانوادگی ابتلا به ایست قلبی
- سابقه حمله قلبی
- سابقه ابتلا به بیماری‌های قلبی مانند نقایص مادرزادی قلب، نارسایی قلبی و …
- جنسیت مرد
- استفاده از مواد مخدر مانند کوکائین یا آمفتامین ها
- نواقص تغذیه ای مانند سطوح پایین پتاسیم یا منیزیم
منبع : آرگا
