نگاهی به رشته مهندسی شیمی و گرایش های آن

شیوا فهیمی
۸ تیر ۱۴۰۲
۰

از طریق کنکور سراسری رشته ریاضی می توان در رشته مهندسی شیمی به تحصیل پرداخت. برای موفقیت در این رشته تحصیلی نیاز است که پایه ریاضی قوی داشته و حل معادله و محاسبات از نقاط قوت شما باشد.

اگر قصد دارید برای تحصیلات دانشگاهی رشته مهندسی شیمی را انتخاب نمایید و به دنبال کسب اطلاعات کافی در مورد این رشته هستید با ادامه این مطلب همراه ما باشید تا هم با مهندسی شیمی و هم گرایش های این رشته تحصیلی بیشتر آشنا شوید.

آشنایی با رشته مهندسی شیمی و گرایش های آن

تحصیل در رشته مهندسی شیمی از طریق کنکور سراسری رشته ریاضی امکان پذیر است. داوطلبان زیادی به ویژه خانم ها به درس شیمی علاقمند بوده و به دنبال انتخاب این رشته مهندسی می باشند. در صورتی که تعداد واحد درسی مرتبط با درس شیمی در این رشته کم بوده و برای موفقیت در آن لازم است که پایه ریاضی قوی داشته باشید.

اگر درس ریاضی و مباحث حل معادله و محاسبات از علاقمندی های اصلی شما می باشد می توانید در انتخاب رشته با اطمینان بیشتری اقدام نمایید. مهندسی شیمی یکی از محبوب ترین رشته های گروه ریاضی محسوب می شود که با استفاده از علوم پایه، فرایندهای شیمیایی و فیزیکی را پیاده سازی می نماید.

داوطلبان گروه ریاضی در این رشته می آموزند چگونه با شیوه های مختلف مواد را جداسازی نموده و با امکانات گوناگون مهندسی واکنش شیمیایی ایجاد کنند. به بیان دیگر داوطلبان در این رشته با طراحی و ساخت فرایندهای شیمیایی سرو کار دارند. برخی تصور می کنند که در تمام ترم های تحصیلی همواره درس شیمی تدریس می شود.

در حالی که داوطلبان این رشته بیشتر از درس شیمی با دروس ریاضی سر و کار دارند. در ادامه مطلب قصد داریم شما را به طور کامل با رشته مهندسی شیمی و گرایش های آن آشنا نماییم تا با اطمینان بیشتری دست به انتخاب رشته بزنید.

مهندسی شیمی

مهندس شیمی یافته های شیمیدان ها را به طور عملی و کاربردی در آورده و در صنایع مختلف به کار می گیرد. در حقیقت مهندسی شیمی فرایندی است که علم شیمی را استفاده می کند. به طور کلی گستره کاری مهندسی شیمی وسیع بوده و شامل حوزه های مختلفی است از این رو تنوع در گرایش های تحصیلی مهندسی شیمی بسیار است.

مهندس شیمی وظایف متفاوتی از جمله مهندسی فرایند تا مدیریت کارخانه را می تواند بر عهده بگیرد. این افراد با توجه به گرایش تحصیلی خود، وظایف خاصی را عهده دار می شوند. گاهی در یک فرایند خاص نظیر اکسیداسیون، گاه در حوزه نانو و گاهی در طراحی فرایند تولید مواد غیر آلی فعالیت دارند.

از اموری که مهندس شیمی باید انجام دهد، طراحی و اجرای فرایندهای شیمیایی برای تبدیل مواد اولیه به ماده مورد نظر است. به طور مثال در پالایشگاه، مهندس شیمی باید شرایط را بررسی و یک فرایند مناسب برای تبدیل مواد خام نفتی به محصولات ارزشمند پتروشیمی طراحی نماید.

این افراد در همه گرایش ها باید در ریاضی، شیمی و فیزیک قوی باشند. همچنین دقت بالا، توانایی تحلیل اطلاعات، حل مسئله و مهارت مدیریتی برای مدیریت پروژه ها، افراد و بودجه ها را هم داشته باشند. ساعات کاری در این رشته غالبا اداری بوده و اگر پروژه ای باشد بر اساس قرارداد خواهد بود.

محل کار مهندس شیمی معمولا در آزمایشگاه، دفتر کار، قسمت های مختلف کارخانه یا پالایشگاه می باشد. داوطلبان این رشته روش موازنه، جداسازی مواد، مهندسی واکنش و … را فرا می گیرند. همانطور که اشاره شد مهندس شیمی به تبدیل مواد خام نفتی به محصولات مفید می پردازد.

این افراد در آزمایشگاه، محصولات متنوعی را طراحی می کنند. در این رشته افرادی تربیت می شوند که توانایی طراحی و ساخت وسایل مختلف را در صنایع شیمی دارند. داوطلبانی که قصد تحصیل در مهندسی شیمی را دارند باید ذهن خلاقی داشته تا آزمایش های پیچیده صنعتی را درک و روش های جدید برای ساخت وسایل ابداع نمایند.

این رشته صنایع مختلفی را شامل می شود و فعالیت های آن بر حوزه های مختلفی موثر است. از جمله صنایع دارویی، تجهیزات پزشکی، پتروشیمی، صنایع پلیمر و پالایشگاه. اگر به درس شیمی علاقمند هستید و ریاضیات شما قوی است می توانید به راحتی این رشته را انتخاب کنید.

مهندس شیمی و وظایفش

پیشتر تا حدودی با وظایف مهندس شیمی آشنا شدید. این افراد اغلب در بخش تحقیق و توسعه یا در قسمت تولید مشغول به کار می شوند. اگر مهندس شیمی در قسمت تحقیق و توسعه فعالیت کند موارد زیر از وظایف وی محسوب می شود:

آزمایش روش های جدید توسعه محصولات در آزمایشگاه
استفاده از مدل های رایانه ای برای رسیدن به روش تولید ایمن تر و به صرفه تر
برنامه ریزی جهت چگونگی انتقال نمونه های آزمایشگاهی به محیط واقعی کاری
توسعه روش های ایمن محیط زیست برای از بین بردن مواد زائد

در صورتی که مهندس شیمی به فعالیت در بخش تولید مشغول باشد عهده دار وظایف زیر است:

همکاری با تکنیسین های کارخانه جهت ساخت تجهیزات لازم و ابزارهای کنترل فرایند تولید
نظارت و بررسی فرایندهای فیزیکی و شیمیایی تولید
طراحی سیستم ها و دستگاه های مورد نیاز فرایند تولید
همکاری نزدیک با مدیران بخش های کنترل کیفیت؛ ایمنی و سلامت جهت بهینه سازی فرایند تولید از جنبه اقتصادی، کیفیت محصولات و ایمنی

مهارت های مورد نیاز مهندس شیمی

از جمله مهارت های مورد نیاز یک مهندس شیمی عبارت است از:

توانایی در حل مسائل ریاضیات، فیزیک و شیمی
مهارت در تحلیل و حل مسئله
مهارت خوب ارتباطی
توانایی کار تیمی
قدرت برنامه ریزی، سازماندهی و تصمیم گیری
توانایی مدیریت پروژه ها، افراد و بودجه ها
مهارت در نرم افزارهای تخصصی این رشته

گرایش های مهندسی شیمی در مقطع کارشناسی

در مقطع کارشناسی مهندسی شیمی دارای گرایش های مختلفی می باشد. داوطلبانی که در این رشته قبول می شوند در دو سال اول امکان انتخاب گرایش تحصیلی را ندارند. به این معنا که بعد از دو سال دانشجو می تواند گرایش مورد نظر خود را انتخاب نماید. البته برخی دانشگاه ها امکان انتخاب گرایش را در همان ترم اول فراهم می آورند و برخی برای این رشته گرایشی در نظر نگرفته اند.

رشته مهندسی شیمی در مقطع کارشناسی ۸ گرایش دارد که هر یک دارای ۱۲-۱۳ واحد دروس تخصصی می باشند. در ادامه به این گرایش ها اشاره شده است:

مهندسی شیمی با گرایش صنایع غذایی
مهندسی شیمی با گرایش صنایع شیمیایی معدنی
مهندسی شیمی با گرایش صنایع گاز
مهندسی شیمی با گرایش صنایع پتروشیمی
مهندسی شیمی با گرایش صنایع پلیمر
مهندسی شیمی با طراحی فرآیندهای صنایع نفت
مهندسی شیمی با صنایع پالایش
مهندسی شیمی با گرایش شیمیایی سلولزی

گرایش های مهندسی شیمی در مقطع کارشناسی ارشد

داوطلبان رشته مهندسی شیمی بعد از چهار سال تحصیل در مقطع کارشناسی می توانند در مقطع ارشد نیز ادامه تحصیل دهند. البته برخی ترجیح می دهند بعد از دوره کارشناسی وارد بازار کار شوند. در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی شیمی هم گرایش های مختلفی وجود دارد که بر اساس علاقمندی داوطلب می تواند یکی از آن ها را انتخاب نماید.

در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی شیمی، ۳۲ واحد درسی باید گذرانده شود. این مقطع دوره دو ساله و شامل ۴ نیمسال است. در این دوره باید ۶ واحد پروژه کارشناسی ارشد نیز سپری شود. سه ترم ابتدایی این دوره مفاهیم تئوری به دانشجو آموزش داده می شود و ترم پایانی به فعالیت پژوهشی یا پایان نامه مربوط است.

۱۵ واحد درسی مقطع کارشناسی ارشد به دروس تخصصی اختصاص دارد. از گرایش های این مقطع عبارت است از:

مهندسی شیمی با گرایش ترموسینتیک و کاتالیست
مهندسی شیمی با گرایش فرآیندهای جداسازی
مهندسی شیمی با گرایش طراحی فرآیند
مهندسی شیمی با گرایش مدل‌سازی یا شبیه‌سازی و کنترل
مهندسی شیمی با گرایش محیط زیست
مهندسی شیمی با گرایش فرآوری و انتقال گاز
مهندسی شیمی با گرایش صنایع پتروشیمی
مهندسی شیمی با گرایش صنایع غذایی
مهندسی شیمی با گرایش صنایع شیمیایی معدنی
مهندسی شیمی با گرایش نانوفناوری
مهندسی شیمی با گرایش پلیمر
مهندسی شیمی با گرایش پدیده‌های انتقال
مهندسی شیمی با گرایش زیست پزشکی
مهندسی پزشکی با گرایش مهندسی انرژی

گرایش های مهندسی شیمی در مقطع دکترا

در مقطع دکترا نیز گرایش های مختلفی برای مهندسی شیمی تعریف شده است. این دوره شامل دو مرحله آموزشی و پژوهشی می باشد. دانشجویان دکترا باید ۱۴ واحد درسی از دروس دوره تحصیلات تکمیلی را بگذرانند. و همراه با رساله خود در این دوره بایستی ۳۶ واحد درسی را سپری نمایند.

گرایش های دکترا مهندسی شیمی شامل موارد زیر است:

مهندسی شیمی با گرایش نانوفناوری

مهندسی شیمی با گرایش مهندسی بیوتکنولوژی

مهندسی شیمی با گرایش پیشرفته

مهندسی شیمی با گرایش فرآیندهای جداسازی

مهندسی شیمی با گرایش پدیده‌های انتقال

بازار کار مهندسی شیمی

فارغ التحصیلان این رشته می توانند در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی، دارویی، نساجی، معدنی، انرژی، نفت، گاز و پتروشیمی و تقریبا در هر کارخانه ای مشغول به کار شوند و با کسب تجربه می توانند به رده های نظارتی و مدیریتی نظیر ناظر تولید، مهندس طراح، مدیر بخش تحقیق و توسعه و حتی مدیر کارخانه هم برسند.

برخی از مهندسین شیمی نیز به علت آشنایی با مواد شیمیایی به فعالیت های بازرگانی در زمینه مواد شیمیایی می پردازند. ولی در مواردی کارهای مربوط به مهندسی شیمی را مهندسین مکانیک انجام می دهند. از دیگر مراکزی که یک مهندس شیمی می تواند در آن به فعالیت مشغول شود عبارت است از: