یکی از ملاک های مهم در کیفیت و کمیت میوه و سلامت درخت مو، نگهداری و مراقبت از آن در برابر انواع آفات و بیماری ها می باشد. از این رو قصد داریم در ادامه مطلب شما را با آفات درخت مو آشنا نموده تا با آگاهی کافی به مراقبت از این گیاه اقدام نمایید.
انواع آفات درخت مو
در مراقبت و نگهداری از درخت مو، یکی از فاکتورهای مهم حفاظت از گیاه در برابر انواع آفات و بیماری ها می باشد تا کمیت و کیفیت محصول مطلوبی به دست آید. در ادامه با انواع آفات درخت مو و روش مبارزه با آن ها آشنا می شوید.
۱. آفت زنجره
زنجره مو یکی از آفات مهم درخت مو در کشور محسوب می شود. در همه مناطقی که درخت مو وجود دارد علاوه بر این درخت به درختان سنجد، آلبالو، سیب، زبان گنجشک، ازگیل ژاپنی، پسته، انار، هلو، گلابی، به و سپیدار نیز خسارت وارد می کند. حشره بالغ روی سرشاخه های مو و دیگر درختان میزبان تخم ریزی نموده و بر اثر تخم ریزی حشره، بخشی از بافت گیاه قادر به ادامه فعالیت نیست و روی آن برآمدگی هایی ایجاد می شود که موجب شکنندگی سرشاخه می گردد.
این سرشاخه اغلب ضعیف و گاهی خشک می گردند. پوره های آفت بعد از خروج از تخم به داخل خاک وارد شده و روی ریشه های مو استقرار می یابند. بعد از استقرار برای تغذیه به نسج ریشه نفوذ می کنند. در تاکستان هایی که این آفت شیوع داشته باشد پایه درخت مو به تدریج ضعیف می شود و سرانجام خشک می شود.
پایه های آلوده اغلب رشد خیلی کمی دارند. برگ ها زرد شده و میوه ها خیلی کم و ریز می شوند. زنجره های کامل از ابتدای تابستان به بعد در تاکستان ها مشاهده می شوند. خاک های رسی و سنگین برای فعالیت پوره های آفت مناسب بوده و در این خاک ها خسارت زیادی ایجاد می شود.
برای کنترل آفت زنجره مو از روش های زیر استفاده می شود:
- افزایش آبیاری و تقویت زمین با کودهای حیوانی و شیمیایی
- استفاده از زمین های شنی
- بیل زدن پای بوته و سوزاندن علف های هرز باغات و اطرافشان
- آب تخت نمودن باغ مو
- هرس سرشاخه های آلوده به تخم ریزی زنجره ها در بهار و سوزاندن آن ها
همچنین از سموم مالاتیون و دیازینون به روش سم پاشی پای بوته برای مقابله با پوره های داخل خاک، سم پاشی سطح خاک هنگام خروج شفیره ها و سم پاشی بوته استفاده می شود.
۲. کرم خوشه خوار
گزارش شده این آفت تنها در ایران مشاهده شده است. در بهار، لاروهای جوان نسل اول از جوانه های گل و غنچه تغذیه نموده و روی آن را تارهایی می پوشانند. در مواردی هم از جوانه های شاخه زا تغذیه و در نتیجه سبب خشک شدن گل و جوانه و ریزش آن ها می گردد.
لاروهای نسل دوم از گوشت غوره تغذیه نموده و بر اثر تغذیه پوست غوره حالت خاکی رنگ پیدا کرده سپس چروکیده شده و حبه ها می ریزند. لاروهای نسل سوم از انگور رسیده تغذیه و ابتدا از گوشت بعد پوست رسیده استفاده می کنند. محل فعالیت آفت توسط تارهای روی خوشه مشخص می شود. خوشه های آلوده تحت هجوم انواع قارچ قرار می گیرند و خسارت های ثانویه ایجاد می شوند.
لاروهای نسل بعد آفت حتی روی انگورهایی که برای تهیه کشمش به انبار منتقل می شوند تا بهار سال آینده باقی می مانند. گزارش شده خسارت آفت مذکور در کشت دیم بر انگور به مراتب کمتر از انگور کشت آبی می باشد. از این رو در بیشتر مناطق دیم مبارزه با آفت کرم خوشه خوار معمول نیست.
این آفت در شیراز با هوای معتدل دارای چهار نسل در سال است. در اوایل فروردین اولین پروانه نمایان شده و اوج پرواز آن در اواخر فروردین یا ابتدای اردیبهشت اعلام شده است. اوج پرواز نسل دوم در دهه سوم خرداد، نسل سوم در اواخر تیر و نسل چهارم در اوایل شهریور می باشد.
بیشترین خسارت مربوط به آفت نسل سوم گزارش شده است. بهترین زمان برای مبارزه با این آفت ۷-۱۰ روز بعد از تشکیل اوج ظهور نسل دوم است. برای کنترل زراعی کرم خوشه خوار مو انتخاب انواع درختچه هایی که خوشه متراکم ندارند، اهمیت دارد. همچنین بهتر است باغ به صورت ردیفی و روی داربست موازی احداث شود.
زیرا کرم خوشه خوار اغلب به تاکستان هایی که داربست ندارند و موها به شکل گسترده روی زمین یا پشته ها قرار دارند، هجوم می برد. راهکار سوم هرس هر ساله درخت مو برای جلوگیری از تجمع شاخه های اضافه، سوزاندن علف های هرز و برگ های خشک در پاییز، شخم عمیق و یخ آب زمستانه جهت از بین بردن شفیره های زمستان گذران می باشد.
قابل ذکر است جمعیت نسل بهاره این آفت که به خوشه گل آسیب می زنند، معمولا زیاد نبوده و خسارت به حدی نیست که به مبارزه شیمیایی نیاز باشد. هنگامی که غوره ها به اندازه عدس یا حداکثر نخود بودند، جمعیت آفت می تواند زیان قابل توجهی ایجاد کند.
در این شرایط لازم است با یکی از سموم فسفره مانند ازینوفوس متیل یا زولون به نسبت ۲ در هزار یا دیازنیون ۶۰ درصد به نسبت یک و نیم در هزار مبارزه صورت گیرد. انگورهایی مانند رقم یاقوتی که زود برداشت می گردند به مبارزه معمولا نیاز ندارند یا این که در صورت آلودگی شدید به آفت تنها هنگامی که غوره ها به اندازه عدس باشند، مبارزه انجام شود.
در ارقام دیر رس ضروری است هنگامی که انگور ترش و شیرین می گردد برای نوبت دوم مبارزه شمیایی صورت گیرد. نوبت اول هنگام غنچه دهی و قبل از باز شدن گل، نوبت دوم هنگام غوره شدن و نوبت سوم با آغاز آب افتادن میوه ها انجام شود. از جمله سموم پیشنهادی برای مبارزه با این آفت عبارت است از:
فوزالن (%EC35) با دز ۱.۵ در هزار
تری کلروفن (%SP80) با دز ۱ تا ۱.۵ در هزار
اسپینوساد (تریسر) (%SC24) با دز ۰.۲۵ در هزار
اسپینوساد (اسپانسر) (%SC24) با دز ۰.۱۵ در هزار
لوفنورون + فنوکسی کارپ (%EC10.5) با دز ۰.۳ در هزار
متوکسی فنوزاید (%EC24) با دز ۰.۷۵ در هزار
۳. کنه نمدی
کنه نمدی به برگ مو هجوم می برد و در پشت برگ گال های مسطح به شکل نمد به وجود می آورد. رنگ این قشر نمدی اول سفید کدر مانند بوده و به تدریج به رنگ قرمز مایل به قهوه ای تبدیل می شود. در سطح بالایی برگ در سمت وجود کنه، برآمدگی ایجاد می شود و برگ ناصاف می گردد.
در وضعیت مساعد این آفت تا هفت نسل در سال را به وجود می آورد. با توجه به نوع خسارت سه نژاد در این آفت شناسایی شده است. نژاد گالزا، نژاد جوانه و نژاد مولد پیچیدگی برگ. قابل ذکر است کنه بالغ به رنگ کرمی یا متمایل به سفید بوده و طول و عرض آن به ترتیب ۰.۲ میلی متر و کمتر از ۰.۵ میلی متر می باشد.
در نژاد گالزا کنه نمدی از برگ مو تغذیه و در سطح زیرین آن لکه های فرورفته و کرکدار و سطح رویی تاول و برآمدگی به وجود می آید. برگ های شدیدا آلوده مو به این آفت در پاییز زودتر از برگ های سالم خزان پیدا می کنند. نژاد جوانه در درون جوانه مو زندگی کرده و روی برگ گال ایجاد نمی کند.
این کنه غالبا از فلس های بیرونی جوانه تغذیه نموده اما گاهی به درون آن نفوذ کرده و از بافت های اولیه تشکیل دهنده شاخه استفاده می کند. از نشانه های عمومی کنه نمدی در این نژاد وجود کوتاهی میانگره های پایینی شاخه، زخمی بودن اپیدرم شاخه های جدید، مردگی جوانه های انتهایی شاخه های جوان، پیچ خوردگی شاخه و از بین رفتن جوانه های زمستان گذران است.
برگ های مبتلا به کنه با کاهش رشد و چین دار شدن روبرو شده و رگبرگها نیز برجسته و جمع می شود. گاهی خوشه های گل مو نیز به خاطر آسیب هایی که به برگ و جوانه گل نارس وارد شده پیش از موعد می ریزند. قابل ذکر است خسارت این نژاد کنه نمدی نادر بوده و نشانه خسارت آن در ابتدای بهار می تواند به نشانه های کمبود عنصر بور اشتباه انگاشته شود.
نژاد مولد پیچیدگی برگ در بهار نمایان شده و موجب برگشتگی لبه برگ ها به طرف پایین یا پیچیدگی برگ ها می شود. گاهی این نشانه های آفت با نشانه فنجانی برگ بر اثر مسمومیت بور اشتباه گرفته می شود. شاخه های آلوده به این آفت با توقف ردش و کوتولگی روبرو شده و گاهی آثار زخم بر شاخه ها مشاهده می شود. حتی شاخه های نابجای غیر طبیعی نیز ممکن است ایجاد شوند.
۴. کرم شاخدار
به علت وجود زائده تا حدی بلند نزدیک به انتهای شکم لاروها در سطح پشتی کلمه شاخدار به این آفت اطلاق می شود. به نظر می رشد که نوعی وسیله دفاعی است. گونه اول پروانه تقریبا بزرگ بوده و بال های پهن با نوارهای رنگین دارد. گونه دوم زیتونی بوده و روی بال های جلویی دو خط مورب تیره در نیمه انتهای بالش دیده می شود.
گونه سوم این آفت بال های جلویی سبز متمایل به آبی با نوارهای سفید مواج و طولی دارد. روی بندهای ابتدایی شکم نوارهای عرضی متناوب تیره روشن واقع شده که در مجموع منظره شطرنجی ایجاد می شود. هر سه گونه به شکل شفیره در پناهگاه ها یا زیر خاک زندگی می کنند.
در بهار لارو کرم شاخدار بعد از خروج از تخم از پارانشیم برگ مو تغذیه می کند. لاروها در سنین بالا بسیار تغذیه می کنند و اکثر در شب فعالیت دارند. وجود این آفت به علت فضولات بسیاری که زیر بوته های مو ریخته می شود و از روی برگ های خورده شده مشخص می گردد.
این حشرات در وضعیت آب و هوای شلف تا سه نسل به وجود می آورند اما به علت اندام درشت، جمعیت این آفت به خوبی قابل کنترل است.
۵. کرم برگخوار
خسارت این آفت مربوط به دوران لاروی آن می باشد که از برگ بوته مو تغذیه و خسارت زیادی وارد می کند. در بیشتر نقاطی که تاکستان های مو وجود دارد این آفت نیز مشاهده می شود. لاروهای این حشره در سنین مختلف از برگ مو تغذیه و به آن آسیب می رسانند.
رنگ پروانه خاکستری بوده و نشانه تشخیص این آفت وجود یک زایده مثلثی کشیده در جلوی سر است که در حقیقت از پالپ های آرواره پایین تشکیل شده است. لاروهای کامل به رنگ خاکستری مایل به بنفش با سر و سینه براق به طول حدودا سی میلی متر می باشند.
این حشره زمستان را به شکل لارو سن در زیر پوست درختان و دیگر پناهگاه ها به سر برده و در بهار با گرم شدن هوا از پیله خارج و شروع به تغذیه از پارانشیم برگ مو می کند. حشره مذکور بیشتر در شب فعالیت و در روز روی تنه و زیر برگ بوته مو استراحت می کند. قابل ذکر است کرم برگخوار در سال تنها یک نسل دارد.
۶. سفیدک پودر سطحی
این بیماری در نواحی مختلف کشور با اسامی متفاوتی از جمله کفک، سیاه بور، سفیدک، شته شناخته می شود. زمستان گذرانی قارچ به شکل مسیلیوم در درون جوانه ها است. البته در نواحی سرد به صورت پریتسیوم هم می باشد. شدت بیماری هنگامی که تراکم جوانه ها یا رطوبت زیاد است و نواحی سایه دار بیشتر می باشد.
بر اثر هجوم قارچ به درخت مو، کیفیت و کمیت میوه کاهش می یابد. همچنین سبب حساسیت بوته به سرما می گردد. قارچ به میوه ، برگ، خوشه ، پیچک، جوانه، دم میوه، شاخه های جوان هجوم برده و پوشش های سفید و خاکستری روی اندام های درخت مو مشاهده می شود.
حمله قارچ به غوره های مو به علت عدم تعادل فشار در بخش داخلی و بیرونی موجب ترکیدن میوه می شود و قبل از این که غوره به نصف سایز واقعی برسد می ریزد. میوه های رسیده مورد هجوم قارچ قرار نمی گیرد. خوشه های مبتلا به سفیدک اندکی سیاه و سبک می شوند.
استفاده از گوگرد میکرونیزه برای مبارزه با سفیدک پودری درخت مو در سه نوبت ضروری است. نوبت اول در ۶-۷ برگی به میزان ۱۰-۱۵ کیلوگرم در هکتار، نوبت دوم بعد از ریختن گلبرگ و بسته شدن دانه حدود ۲۰-۳۰ کیلوگرم و نوبت سوم ۱۵-۲۰ روز پس از آن به میزان ۳۰-۴۰ کیلو توصیه شده است. بهترین تایم استفاده از گوگرد صبح و در هوای آزاد است.
۷. شپشک آرد آلود
بدن حشره ماده تخم مرغی به رنگ کرمی روشن تا سفید پوشیده شده از این رو به شپشک آرد آلود شناخته می شود. در طرفین بدن این آفت هفده جفت رشته های کوتاه سفید رنگ مومی با ضخامت قاعده بیشتر دیده می شود. بدن حشره بند بند با ترشحات مومی سفید مومی است.
این آفات درخت مو در نواحی گرم و در گلخانه زمستان را به صورت تمام مراحل تخم، پوره و حشره بالغ به سر برده و نشو و نمو آن در دمای پایین کمی متوقف می شود. پوره ها و حشره کامل شپشک آرد آلود در زیر پوست و تنه شاخه های اطراف طوقه مو دیده می شود. این آفت همیشه متحرک بوده و در نواحی ساحلی ۴-۶ نسل و در نواحی کوهستانی ۳-۴ نسل در سال به وجود می آورد.
برای از بین بردن این آفت از دشمنان طبیعی آن یعنی کفشدوزک شکارگر می توان استفاده کرد. همچنین سموم مختلفی برای از بین بردن آن توصیه می شود ولی تاثیر زیادی نداشته و بعد از چند روز مجددا این آفت شروع به فعالیت می کند. در صورت لزوم سموم فسفره می توانند موثر باشند.
در صورت تمایل برای اطلاع از آفات درخت انجیر و آفات درخت توت روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
