علاوه بر رشته پزشکی و دندانپزشکی که در زمره پرطرفدارترین رشته های گروه علوم پزشکی قرار دارند، رشته داروسازی از رشته های محبوب گروه علوم پزشکی به شمار می رود. همه ساله تعداد زیادی از داوطلبان کنکور سراسری تجربی متقاضی تحصیل در رشته داروسازی می باشند و در این مسیر از هیچ تلاشی فروگذار نمی کنند. آن دسته از متقاضیانی که موفق به قبولی در این رشته شوند، تحت عنوان دکتری پیوسته داروسازی نزدیک به ۶ الی ۷ سال وارد دوره دکتری عمومی این رشته شده و به تحصیل در آن می پردازند. طول دوره تحصیل در این رشته به دو بخش دروس تخصصی و دروس علوم پایه تقسیم می شود. در نهایت فارغ التحصیلان این رشته می توانند در شرکت های داروسازی، داروخانه ها، مشاغل دولتی سازمان هایی مانند معاونت غذا و دارو مشغول به کار شوند. در ادامه مطلب همراه ما باشید تا به معرفی رشته داروسازی بپردازیم.
تاریخچه داروسازی
ایرانیان از دیرباز با گیاهان دارویی و موارد مختلف مصرف آن ها به خوبی آشنایی داشتند و در کنار آن از خواص مواد غذایی، مواد معدنی، نفت و … نیز آگاه بودند. به همین خاطر از این موارد برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می کردند. پس از ورود اسلام به ویژه در زمان خلافت عباسیان، بسیاری از آثار در زمینه پزشکی و داروسازی از زبان های مختلف به خصوص یونانی ترجمه شد و برخی پزشکان مسلمان نیز در این زمینه دست به نگارش زدند.
از برجسته ترین پزشکان و شیمی دانان ایرانی می توان به محمد بن زکریای رازی اشاره کرد که در زمینه پزشکی و داروسازی کتاب های زیادی نوشته است که از مشهورترین آن ها می توان به دایره المعارف پزشکی به نام الحاوی اشاره کرد. جالب است بدانید جلد ۲۱ این کتاب به داروشناسی و تهیه داروها اختصاص دارد. علاوه بر زکریای رازی، بخشی از کتاب قانون ابوعلی سینا نیز به داروسازی اختصاص یافته است که همه این موارد نشان دهنده اهمیت داروسازی و داروشناسی نزد پزشکان پر آوازه دوران اسلامی می باشند.
معرفی رشته داروسازی
رشته داروسازی یکی از رشته های علوم پزشکی است که با هدف ارائه خدمات دارویی و بهداشتی به مردم معرفی شده است. این خدمات دارویی و بهداشتی مشتمل بر تأمین مواد اولیه دارویی، تولید و ساخت دارو، تجویز دارو، توزیع و تحویل آن ها به مردم در داروخانه ها می باشد. رشته داروسازی یکی از سه رشته برتر گروه علوم تجربی است که برخلاف دو رشته پزشکی و دندانپزشکی در زیر گروه ۲ تجربی قرار دارد و درس زمین شناسی در این رشته دارای ضریب ۱ می باشد. این رشته جزو رشته های دکتری عمومی است و مدت زمان تحصیل در آن نزدیک به ۶ سال می باشد. هم چنین پذیرش در این رشته معمولا به صورت ناحیه ای صورت می گیرد. بهتر است بدانید رشته داروسازی به مطالعه دروس شیمی محدود نمی شود و یادگیری شیمی پیش نیاز یادگیری دیگر دروس تخصصی است.
هدف از ایجاد رشته داروسازی چیست؟
رشته داروسازی نقش مهمی در برنامه ریزی برای حل مسائل مربوط به دارو و سلامت در سطح ملی، شناخت کامل ویژگی های داروهای موجود در فارماکوپه دارویی، اطلاع رسانی درباره داروها، پیشگیری از عوارض جانبی داروها، راهنمایی بیماران، مشاوره پزشکان در خصوص استفاده درست از داروها و … دارد. در حقیقت با بهره گیری از توانایی دانش آموختگان رشته داروسازی، تا حد زیادی می توان واردات داروهایی با مبالغ هنگفت را کاهش داد و در این زمینه به استقلال کامل دست یافت. از سوی دیگر این احتمال وجود دارد که با پیشرفت پزشکان داروساز و فراهم نمودن امکانات لازم از سوی سازمان های ذی ربط، امکان صادر کردن دارو به کشورهای دیگر فراهم شده و از این طریق چرخه اقتصادی کشور بهبود می یابد. به طور کلی از مهم ترین اهداف معرفی رشته داروسازی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشخیص نیازهای عمومی آموزشی و پژوهشی با هدف تفهیم علم داروسازی و عوامل مرتبط با آن
- آشنایی با تحقیقات علمی و عملی در ارتباط با علوم دارویی
- تقویت دانش و توانایی در زمینه های مختلفی مانند ساخت دارو، اداره داروخانه، کنترل کمی و کیفی محصولات، تولید لوازم بهداشتی و آرایشی و …
ورود به رشته داروسازی نیازمند چه مهارت هایی می باشد؟
به طور کلی متقاضی تحصیل در رشته داروسازی باید تسلط کافی به مهارت های زیر داشته باشد:
- مهارت بازاریابی و فروش
- مهارت ارتباط با اعضای کادر درمان، ارتباط با شرکت های دارویی و مراجعین
- مهارت در علم ریاضی به خاطر محاسبات دارویی در زمان تهیه و ساخت دارو
- آشنایی با پژوهش های علمی و عملی در حیطه علوم دارویی
- آشنایی با مراجع و رفرنس های داروسازی و علوم دارویی
- توانایی راهنمایی و آموزش دیگران
رشته داروسازی برای چه کسانی مناسب است؟
رشته داروسازی همانند بسیاری از رشته های دکتری عمومی مشتمل بر ۶ سال تحصیل و ۲ سال طرح اجباری است که این مدت با فراگیری اصطلاحات علمی و تخصصی، طراحی و محاسبات پیچیده و فراگیری دروس حفظی سپری می شود.
- مهارت کافی در زبان انگلیسی
- علاقه به تحقیق و پژوهش و کشف ساختارهای جدید
- توانایی سر و کار داشتن با دروس حفظی
- صبر و حوصله در گذراندن دوره تحصیل طولانی
علاوه بر موارد فوق الذکر، این مهم به شخصیت فرد نیز بستگی دارد. یک دانشجوی رشته داروسازی باید از مهارت لازم جهت برقراری ارتباط مؤثر برخوردار باشد تا بتواند خدمات درستی را به بیماران ارائه دهد.
اصلی ترین وظایف داروسازان چیست؟
حیطه شغلی رشته داروسازی از تنوع بسیار زیادی برخوردار است. داروسازان از قدیمی ترین کادرهای حرفه ای پزشکی به شمار می روند که سابقه کاری آن ها به پیش از میلاد مسیح باز می گردد. دانش آموختگان این رشته به تناسب کاری که انجام می دهند و حوزه کاری مشخصی که دارند، می توانند مسئولیت های مختلفی را بر عهده داشته باشند. یک داروساز می تواند در کارخانه های آرایشی – بهداشتی و در صنایع داروسازی مشغول به کار شود. از مهم ترین مسئولیت ها و وظایف داروسازان در داروخانه ها و بخش های تحقیقاتی و دارویی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- همکاری با شرکت های بیمه در حوزه بیمه خدمات درمانی
- مدیریت کارکنان در داروخانه
- سفارش و خرید داروها و دیگر اقلام پزشکی و بهداشتی مورد نیاز در داروخانه به منظور ارائه به مراجعه کنندگان و بیماران
- دریافت نسخه پزشک، بررسی داروهای تجویز شده، آماده سازی داروها و تحویل آن ها به مراجعه کنندگان در داروخانه
- نوشتن یا ارائه توضیحات لازم در خصوص چگونگی مصرف داروها به بیماران (عوارض داروها، مقدار مصرف، زمان مصرف و …)
- کنترل و نظارت کامل بر اوضاع بازار دارویی کشور
- نظارت بر داروهای موجود
- کنترل و نظارت بر فعالیت داروخانه ها، شرکت های تولید و توزیع دارو و بیمارستان ها
- انجام تحقیقات و نظارت کامل بر اجرای دلپسند کارهای آزمایشگاهی و تولید داروها در واحدهای تولید دارو
- انجام هرگونه تحقیقات علمی و کاربردی بر روی داروهای جدید و شناسایی کردن خاصیت، عوارض و تأثیرات درمانی داروها
- آموزش نحوه مصرف داروها به داروسازان دیگر و تأثیر داروها به داروسازان، کارمندان داروخانه، بیمارستان ها و …
معرفی گرایش ها و زیرشاخه های رشته داروسازی
آن دسته از دانش آموختگان رشته داروسازی که دارای معدل بالایی هستند، می توانند در آزمون دوره تخصصی شرکت کرده و بعد از کسب امتیاز قبولی، گرایش مورد نظر خود را برای تحصیل انتخاب کنند. میانگین واحدهای درسی این مقطع در حدود ۴۰ واحد است و قسمت عمده آن مربوط به پایان نامه است که این بخش در حدود ۳ الی ۴ سال به طول می انجامد. دانش آموختگان این مقطع پس از آماده کردن پایان نامه، آن را نگارش کرده و به منظور دریافت مدرک دکترای تخصصی می بایست از پایان نامه خود دفاع کنند.
هم چنین پزشکان عمومی داروسازی می توانند در رشته های علوم پایه پزشکی از جمله ایمونولوژی، ویروس شناسی و ژنتیک، انگل شناسی پزشکی، میکروب شناسی پزشکی، بیوشیمی، فیزیولوژی، آمار حیاتی و تغذیه ادامه تحصیل دهند. به طور کلی گرایش های تخصصی این رشته ها به شرح زیر می باشند:
- شیمی دارویی
- بیوتکنولوژی دارویی
- نانو فناوری دارویی
- داروسازی هسته یا رادیو فارمسی
- فارماکوگنوزی
- سم شناسی
- دارو شناسی
- کنترل دارو
- فارما سیوتیکس
- داروسازی بالینی
- اقتصاد و مدیریت و دارو
نگاهی به بازار کار و آینده شغلی رشته داروسازی
آن دسته از دانشجویانی که در رشته داروسازی فارغ التحصیل می شوند، می توانند از جایگاه و درآمد بالایی در بازار کار برخوردار شوند. در ادامه به برخی از مهم ترین زمینه های شغلی این افراد اشاره خواهیم کرد:
- کارخانه های آرایشی و بهداشتی
- درمان و آموزش پزشکی
- صنایع داروسازی
- فعالیت های تحقیقاتی در کارخانه های داروسازی
- امور اجرایی وزارت بهداشت
حقوق و درآمد داروسازان در ایران
متأسفانه در خصوص درآمد داروسازان آمار دقیقی در دست نیست. داروسازانی که در بخش خصوصی مشغول به فعالیت می باشند، با توجه به تحصیلات، سابقه، مهارت و میزان تخصص خود درآمدهای متغیری دارند. هم چنین آن دسته از داروسازانی که در بخش های دولتی استخدام شده اند، حقوق آن ها مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری می باشد. در این میان برخی فارغ التحصیلان رشته داروسازی به صورت مستقل و با کسب مجوزهای مربوطه نسبت به تأسیس داروخانه اقدام نموده اند که هرکدام از آن ها با توجه به نوع خدمات، میزان فعالیت و تعداد مشتریان، درآمدهای متفاوتی دارند. البته در برخی از مناطق به دلیل تعداد بالای داروخانه همه ساله مجوز تأسیس داروخانه صادر نمی شود. به طور کلی می توان گفت میانگین درآمد داروسازان در ایران چیزی نزدیک به ۱۰ میلیون تومان می باشد.
دانشگاه های پذیرنده رشته داروسازی در ایران
- دانشگاه علوم پزشکی تهران
- دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – تهران
- دانشگاه علوم پزشکی مشهد
- دانشگاه علوم پزشکی شیراز
- دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
- دانشگاه علوم پزشکی اردبیل
- دانشگاه علوم پزشکی ارومیه
- دانشگاه علوم پزشکی تبریز
- دانشگاه علوم پزشکی یزد
- دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور – اهواز
- دانشگاه علوم پزشکی گیلان – رشت
- دانشگاه علوم پزشکی مازندران – ساری
- دانشگاه علوم پزشکی البرز – کرج
- دانشگاه علوم پزشکی بقیه اله (عج) – تهران
- دانشگاه علوم پزشکی بندرعباس
- دانشگاه علوم پزشکی کرمان
- دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه
- دانشگاه علوم پزشکی زابل
- دانشگاه علوم پزشکی زنجان
- دانشگاه علوم پزشکی لرستان – خرم آباد
- دانشگاه علوم پزشکی همدان
دانشگاه های برتر جهان در رشته داروسازی
- دانشگاه اکسفورد (University of Oxford)
- دانشگاه هاروارد (Harvard University)
- دانشگاه کالیفرنیا، سانفرانسیسکو (University of California, San Francisco)
- دانشگاه کمبریج (University of Cambridge)
- دانشگاه تورنتو (University of Toronto)
- دانشگاه ناتینگهام (University of Nottingham)
- دانشگاه موناش (Monash University)
- دانشگاه کارولینای شمالی، چپل هیل (University of North Carolina, Chapel Hill)
- دانشگاه (UCL)
- دانشگاه جان هاپکینز (Johns Hopkins University)
معرفی دروس رشته داروسازی در طول تحصیل
دروس تخصصی
- زبان تخصصی
- گیاه شناسی دارویی
- اشکال دارویی
- اطلاعات دارویی
- شیمی دارویی
- کنترل میکروبی دارویی
- تغذیه و رژیم درمانی
- مواد خوراکی نظری
- مدیریت در داروسازی
- مقدمات داروسازی
- گیاه شناسی داروسازی
- درمان شناسی
- فارماکولوژی
- مفردات پزشکی
- فرآورده های دارویی بیولوژیکی
- فیزیکال فارماسی
- روش های دستگاهی
- سم شناسی
- بیوفارماسی
- داروسازی صنعتی
- کارآموزی صنعت
- کارآموزی داروخانه
جالب است بدانید بیشتر درس های این رشته همراه با آزمایشگاه ارائه می شود.
دروس پایه
- ریاضیات پایه و مقدمات آمار
- کامپیوتر
- کمک های اولیه
- ایمونولوژی
- بیولوژی نظری
- فیزیک نظری
- فیزیولوژی
- میکروب شناسی نظری و عملی
- انگل شناسی و قارچ شناسی
- شیمی عمومی
- بیوشیمی
- شیمی آلی
- تشریح
- اصول خدمات بهداشتی
- آمار حیاتی
- شیمی تجزیه
امیدواریم مطالب این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد. در پایان پیشنهاد می کنیم مقالات رشته صنایع شیمیایی، رشته زیست شناسی، رشته فوریت های پزشکی و معرفی رشته پرتو پزشکی را نیز مطالعه فرمایید.
منبع : آرگا
