زولنگ گیاهی دارویی به رنگ آبی آسمانی است که بیشتر در نواحی شمالی ایران مشاهده می شود. وجود ترکیباتی نظیر اسید فولیک و لیمونن در زولنگ موجب شده تا این گیاه نقش زیادی در درمان کم خونی داشته باشد. با وجود این که گیاه زولنگ خواص درمانی و دارویی فراوانی دارد، اما متأسفانه این خواص به فراموشی سپرده شده است. در ادامه همراه ما باشید تا با فواید و خواص گیاه زولنگ بیشتر آشنا شویم.
آشنایی با ویژگی های گیاه زولنگ
پیش از آن که به خواص گیاه زولنگ بپردازیم، ابتدا لازم است با ویژگی های ظاهری این گیاه آشنا شوید. زولنگ از جمله گیاهان دارویی و بومی مناطق شمال ایران است که در کشتزارهای اغلب مناطق جلگه ای جهان به فراوانی یافت می شود. این گیاه به نام های شوشاخ، ششاک، انارچوقاق، چوچاق و قرصعنه نیز شناخته می شود. زولنگ گیاهی خاردار به رنگ آبی آسمانی است و به شکل پراکنده در ارتفاعات میانی البرز و مناطق جلگه ای شمال ایران رشد می کند. برگ های این گیاه در جوانی بسیار لطیف و نرم بوده و کاربرد زیادی در مصارف خوراکی دارد.
در دوران بلوغ در گیاه زولنگ شاهد خارهایی می باشیم که با وجود این که پنج شاخه می باشد، اما به شش شاخ معروف است. به همین دلیل این گیاه در تیره چتریان و در گروه خارداران جای می گیرد. جالب است بدانید تمامی بخش های این گیاه خاردار بوده و حتی در قسمت گل آن نیز خارهایی مشاهده می شود. این گیاه خودرو برگ هایی پهن و عمیق دارد که در دوران بلوغ به رنگ قهوه ای بوده و بویی شبیه به هویج دارد. از مشخصات بارز برگ های زولنگ می توان به کله قندی بودن آن اشاره کرد.
ظاهر گیاه زولنگ بسیار جالب است؛ به گونه ای که در هر فصل شکل متفاوتی را تجربه می کند و همین مسئله شناخت این گیاه را بسیار سخت می کند. این گیاه زیبا در فصل بهار برگ هایی نوک تیز دارد و معمولا به صورت بوته ای رشد می کند، اما بعد از مدتی برگ های آن رو به ضخامت رفته و ظاهری شبیه به برگ های اسفناج پیدا می کند. برگ های زولنگ با شروع فصل سرما به بوته ای خاردار تبدیل شده و گل هایی بنفش و آبی از بوته آن می روید.
نگاهی به خواص گیاه زولنگ
گیاه زولنگ از جمله گیاهان طبع گرم بوده که گونه های متنوع آن کاربرد زیادی در صنعت داروسازی دارد. از ترکیبات موجود در گیاه زولنگ میتوان به آلفا پی نن، فولیک اسید و لیمونن اشاره کرد. ریشه این گیاه متشکل از تانن، اسانس زولنگ با ۸۸ درصد بوی مطبوع و قند ساکاروز می باشد. در ادامه به خواص گیاه زولنگ از نظر دارویی و خواص نفهته در ریشه آن اشاره خواهیم کرد.
خواص گیاه زولنگ از نظر دارویی
همان طور که پیشتر اشاره کردیم، وجود لیمونن و فولیک اسید در گیاه زولنگ موجب شده است این گیاه به عنوان بهترین گزینه برای درمان فقر آهن و کم خونی شدید شناخته شود. طبق مطالعاتی که به تازگی صورت گرفته است، تأثیر گیاه زولنگ در درمان کم خونی در بیماران تالاسمی به اثبات رسیده است. به جرأت می توان گفت ریشه این گیاه سرشار از خواص دارویی و درمانی است و بهترین زمان برداشت آن فصل پاییز می باشد.
در کنار خواص دارویی این گیاه، خاکستر آن برای درمان بواسیر مورد استفاده قرار می گیرد. دلیل چنین امری به وجود اسید فولیک موجود در آن باز می گردد. گیاه زولنگ درد پهلو را تسکین داده و سموم بدن را برطرف می نماید. شایان ذکر است جوشانده بیخ این گیاه به درمان درد پهلو و نفخ کمک می کند و پماد تهیه شده از آن به همراه برگ های کاسنی، ورم های شدید و سخت را نرم می کند. از سوی دیگر از مربای این گیاه می توان برای خوشبو کردن دهان استفاده کرد. گیاه زولنگ نقش زیادی در خروج خون از سینه داشته و به درمان کزاز کمک می کند. به طور کلی مهم ترین خواص گیاه زولنگ را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- آرامش بخش
- افزایش دهنده شیر مادران
- کمک به کاهش التهابات بدن
- کاهش دردهای روماتیسمی و تسکین آن
- به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی از سرطان پیشگیری می کند.
- اشتها آور
- ادرار آور
- تقویت میل جنسی
ریشه زولنگ چه خواصی دارد؟
خواص چوچاق به برگ های آن محدوده نشده و ریشه آن نیز دارای خواص بی نظیری می باشد. جالب است بدانید بیشترین خواص گیاه زولنگ در ریشه این گیاه نهفته است؛ چرا که ریشه آن سرشار از قند و ساکاروز می باشد. چنانچه به دنبال بهره مندی بیشتری از این گیاه می باشید، بهتر است از بزرگ ترین ریشه آن که همان بیخ است استفاده کنید. باید خاطر نشان ساخت که ریشه های این گیاه در فصل پاییز قابل برداشت می باشند. از مهم ترین خواص گیاه زولنگ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درمان سیاه سرفه
- درمان عفونت مجاری ادرار
- درمان بیماری های مربوط به کبد
- درمان پریودهای نامنظم
- درمان درد و عفونت دندان
- خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی
- رفع سنگ مثانه و سنگ کلیه
تهیه دمنوش بی نظیر با گیاه زولنگ
خوب است بدانید علاوه بر خواص این گیاه، می توانید به کمک برگ های تازه و لطف آن، دمنوشی خوش طعم و پر فایده تهیه کنید. برای تهیه این دمنوش کافی است دو لیوان آب را داخل قوری ریخته و بر روی حرارت قرار دهید. پس از جوشیدن آب مقداری گیاه زولنگ تازه یا خشک شده را به آن اضافه کنید. اجازه دهید ترکیب به دست آمده ۱۵ دقیقه بر روی حرارت غیر مستقیم باشد. سپس دمنوش را از صافی رد نموده و در صورت تمایل همراه با مقداری عسل یا نبات نوش جان کنید. در پایان پیشنهاد می شود به منظور کسب آگاهی بیشتر، مقالات خواص خارشتر و خواص گزنه را نیز مطالعه فرمایید.
منبع : آرگا
