هوش فضایی یک مقوله بسیار مهم در زمینه آکادمیک و حرفه ای می باشد. اما با این وجود در کتاب های درسی و … گنجانده نمی شود و وجود برخی راهکارها موجب شده تا شما امکان تقویت ادراک فضایی را در کودکان داشته باشید. در این بخش به بررسی های لازم در این زمینه می پردازیم.
تقویت ادراک فضایی شامل چیست؟
انجام دادن برخی از کارهای سرگرم کننده می تواند به رشد هوش فضایی در کودکان کمک کند. این مهارت ها در رشد و بهبود بینایی نیز نقش مهمی دارند. همچنین مهارت های دیگری در این زمینه وجود دارند که موثر خواهند بود. این تکنیک ها به تقویت حافظه کودکان نیز کمک می کنند.
بررسی هوش فضایی:
پیش از هر امری باید یک شناخت کافی و کامل از هوش فضایی داشته باشیم. هوش فضایی چیست؟ این هوش در واقع به عنوان هوش استدلالی شناخته می شود. توانایی تجسم کردن موقعیت اشیا در ذهن از قابلیت های این هوش به شمار می آید. بررسی روابط فضایی میان اشیا نیز از دیگر موارد در قابلیت های این هوش است.
در این هوش شما می توانید، شکل های مختلفی از اشیا را تصور کنید و روابط میان آن ها را نیز بررسی نمایید. این هوش که یکی از نه هوش در نظریه هوش چندگانه است، توسط روانشناس آمریکایی هوارد گاردنر ارائه شده و اهمیت زیادی دارد. این هوش همچنین شامل درک و یادآوری مکان های نسبی اشیا می باشد.
اهمیت هوش فضایی:
ما در عملکردهای روزانه خود از فعالیت های هوش فضایی استفاده می کنیم. مثلا کودکان در زمان بازی تصور می کنند که چگونه وسایل را در کنار بچینند یا چه بازی انجام دهند. همچنین در بزرگ ترها نیز این عمل صورت می گیرد. تصور کردن نحوه چیدن خانه و … از جمله این موارد به شمار می آید. شما می توانید از این موضوع برای تقویت ادراک فضایی استفاده کنید.
هوش فضایی به ویژه در ریاضیات اهمیت زیادی دارد. دانش آموزان برای محاسبه اشکال هندسی به طور ذهنی از این هوش استفاده می کنند. بسیاری از مطالعات نشان می دهد که این هوش در بهبود عملکردهای ریاضی نیز نقش مهمی دارد.
بهبود هوش فضایی در کودکان:
بررسی مقوله اهمیت این هوش بسیار مفصل بوده و می توان در یک مقاله جداگانه به بررسی تاثیرات آن پرداخت. به عنوان مثال می توان به تاثیر سن و یا جنس در هوش فضایی نیز اشاره کرد که مقوله جداگانه ای بوده و نیاز به بررسی های لازم دارد. اما ما در این بخش به بررسی عوامل تقویت کننده هوش فضایی و کدام اقدامات برای افزایش هوش موثر تر هستند؟ خواهیم پرداخت.
۱- استفاده از زبان مکانی در تعاملات روزمره:
به کار بردن اصطلاحات در تعاملات روزانه توسط والدین نقش مهیم در این موضوع دارد. زبان دیداری و فضایی یک زبان قدرتمند بوده که بسیار تاثیرگذار است. به عنوان مثال کودکانی که در تعاملات با والدین واژه های مکانی مانند مثلث، خم شده، بزرگ و … را دریافت می کنند، در آزمون ها عملکرد بهتری دارند.
سعی کنید این مکالمات را در روزمره پر رنگ تر کنید. از کودک بپرسید، تصور می کنی جنگل چقدر بزرگ است؟ فکر می کنی اسباب بازی ها زیر مبل هستند یا پشت مبل؟ شما به این صورت مفاهیم زیر و پشت را به کودک آموزش می دهید. مهم ترین عبارات برای تقویت ادراک فضایی شامل موارد زیر می باشند که امکان استفاده از آن ها را خواهید داشت.
- شکل: مربع، پنج ضلعی، کره، مثلث و دایره
- ویژگی های فضایی: خم، مستقیم، خط، گوشه، کنار، تیز، برجسته و لبه
- صفت های بعدی: کوچک، بزرگ، طولانی، ریز، درشت و کوتاه
- روابط فضایی: در اطراف، در داخل، در خارج، در زیر، گوشه، پشت، جلوی و ….
۲- با انجام حرکات از کودک بخواهید تا روابط فضایی را توضیح دهد:
با حرکات دست می توانید، توانایی دیداری را در کودک افزایش دهید. در این مواقع کودکان درک بهتری از موضوع و درس دارند. مثلا با حرکات دست خود می توانید، اعداد یا اشکال را برای آن ها مجسم نمایید و بعد از آن ها سوال کنید. این روش موجب تقویت حافظه دیداری نیز می شود.
۳- استفاده از تخیل در تجسم سازی:
به کودک یاد بدهید تا تجسم سازی کند. استفاده کردن از تصاویر بصری برای نشان دادن یک جسم فیزیکی موجب قدرتمندی او در درک مسائل خواهد شد. مثلا در زمان افتادن یک توپ روی زمین کودکان اغلب مکان افتادن توپ را در نظر می گیرند. اما اگر از آن ها بخواهید مسیری که توپ در حال پرت شدن است را تصور کنند، جواب های بهتری می شنوید. این تکنینک از راهکارهای تقویت ادراک فضایی است.
۴- انجام بازی های تطبیقی:
خانه سازی جزو این بازی های تطبیقی به شمار می آید. شما با سرهم کردن بلوک ها و اشیا می توانید یک خانه بسازید. در این بین می توانید از کودک بخواهید آن ها را از نظر رنگ و شکل تطبیق دهد. همچنین می توانید از کودک بخواهید که یک خانه مثل خانه شما بسازد.
۵- قصه گویی و بلوک سازی:
با استفاده از همان لگو یا بلوک ها می توانید، اشیا موجود در قصه خود را بسازید. مثلا در قصه خانه مادربزرگ می توانید یک خانه درست کنید و با استفاده از آن قصه خود را به کودک نقل کنید تا تصویرسازی و تجسم بهتری داشته باشد. این مورد از راهکارهای تقویت ادراک فضایی در کودکان است.
۶- بازی های کامپیوتری:
انجام برخی از بازی های کامپیوتری برای کودکان نه تنها مضر نبوده بلکه می تواند، ذهن خلاق تری برای آن ها ایجاد کند. این بازی ها به ویژه در کودکانی که هوش فضایی ضعیف تری دارند، موثر عمل می کند. بازی های کامپیوتری چه عوارض و چه پیامد مثبتی دارد؟ شما می توانید در لینک اطلاعات کافی را در این زمینه کسب کنید.
ساز و موسیقی یکی دیگر از عوامل موثری بوده که شما از این طریق می توانید، ذهن کودک را خلاق تر کنید. انجام سازهای مختلف نیز در این زمینه تاثیرات ویژه خود را دارد و نباید از آن غافل شوید. انجام اوریگامی، نقشه خوانی، پازل، بلوک سازی و … نیز در این مزنیه موثر هستند.
منبع : آرگا
