نبض پایین یا برادیکاردی اختلالی است که در آن معمولا ضربان قلب پایین تر از حد نرمال است. اگر برای شما جای سوال است که علت نبض پایین چیست؟ و با چه علائمی همراه است. مطالعه این مطلب پیشنهاد می شود.
علت نبض پایین و درمان های خانگی آن
می توان گفت بی نظمی ضربان قلب و ضربان قلب بالا یا پایین موارد نگران کننده ای هستند که در صورت بروز باید نسبت به درمان آن اقدام جدی صورت گیرد. نبض پایین مشکل شایعی است که بسیاری افراد با آن مواجه می شوند. شاید از زبان پزشک شنیده باشد که نبض تان کند است. این یعنی تعداد ضربان قلب پایین است. به طور کلی نبض پایین یا برادیکاردی اختلالی است که در آن معمولا ضربان قلب پایین تر از حد نرمال می باشد.
حال ممکن است این ها سوال مطرح شود که علت نبض پایین چیست؟ این اختلال با چه علائمی همراه است و آیا برای آن درمان خاصی وجود دارد؟ با مطالعه این مطلب به پاسخ این سوالات و بیشتر می رسید.
برادیکاردی
یکی از شایع ترین علت های نبض پایین، برادیکاردی سینوسی است که در این اختلال، ضربان قلب از ۶۰ ضربه در دقیقه کمتر است. به صورت طبیعی ضربان قلب باید بین ۶۰-۱۰۰ ضربه در هر دقیقه باشد. البته اندازه گیری نبض باید با روش اصولی و درست انجام شود. در صورت بروز برادیکاردی، ضربان قلب پایین تر از ۶۰ خواهد بود.
و اگر قلب نتواند با هر انقباض به اندازه کافی خون سرشار از اکسیژن را به نقاط مختلف بدن ارسال نماید، برادیکاردی یک مشکل جدی تلقی می شود. در بعضی افراد پایین بودن نبض هیچ نوع علامت و مشکلی ایجاد نمی کند.
نبض پایین یک اختلال نسبتا شایع محسوب می شود و در آن دسته از افراد بزرگسال که فعالیت جسمی بالایی داشته و ضربان قلب آن ها کمتر از ۶۰ است، و هیچ تاثیر منفی بر آن ها نداشته، شایع است. معمولا هنگام خواب، ضربان قلب به کمتر از ۶۰ می رسد.
پایین بودن نبض بیشتر در افراد مسن دیده می شود. البته برای برخی افراد مثل ورزشکاران ممکن است ضربان قلب پایین عادی تلقی شود. بیشتر افرا سالم نیز در حال استراحت ضربان قلب زیر ۶۰ دارند. از این رو برادیکاردی الزاما بد نبوده و در حالت استراحت اغلب نشانه سلامتی می باشد.
علل نبض پایین
جهت درمان برادیکاردی ابتدا باید دانست که علت نبض پایین چیست؟ نبض پایین می تواند به سبک زندگی یا برخی بیماری های قلبی مرتبط باشد. اگر این اختلال به علت بیماری قلبی ایجاد شده باشد، احتمال بروز این مشکل آسیب دیدگی بافت قلب به حساب می آید.
بعضی از فاکتورهایی که خطر بروز بیماری قلبی را بالا می برند احتمال نبض پایین را نیز افزایش می دهند. از این رو می توان گفت از جمله علل شایع نبض پایین شامل موارد زیر است:
- مصرف مشروبات الکلی بیش از حد
- بیماری عروق کرونر
- فشار خون بالا
- آپنه خواب
- استرس روحی یا اضطراب
- استعمال سیگار و مواد مخدر
برادیکاردی می تواند موقعی روی دهد که سیگنال های خاصی در قلب مسدود شده یا کندتر از حد معمول حرکت دارد. این اختلال اغلب با افزایش ناگهانی فعالیت عصب واگ بروز می یابد. عصب واگ، نورونی در مغز بوده که سبب تنظیم فعالیت قلب، ریه و دستگاه گوارش می شود. وقتی تن واگ به حالت عادی بازگردد، ضربان قلب هم نرمال می شود. از این رو به درمان دائمی نیاز ندارد.
شرایط مختلف ممکن است سبب شده علائم مرتبط با برادیکاردی غیر طبیعی تجربه شود. از دیگر علل نبض پایین عبارتند از:
- آسیب بافتی به علت پیری
- نقایص مادرزادی قلبی
- بیماری های قلبی یا حمله قلبی
- میوکاردیت، پریکاردیت
- دیسوتونومی
- کم کار تیروئید
- عوارض عمل جراحی قلب
- عدم تعادل شیمیایی خون
- هیپوکسی یا پایین بودن سطح اکسیژن خون
فاکتورهای ریسک در نبض پایین
از جمله فاکتورهای ریسک که در بروز نبض پایین نقش دارند عبارتند از:
- مردان و زنان بالای ۶۵ سال بیشتر در معرض نبض پایین هستند و به درمان نیاز دارند.
- برخی باکتری ها، ویروس ها و حتی انگل ها سبب عفونت عضله قلب و اختلال در ضربان قلب شوند.
- مشکلات مادرزادی مربوط به ساختار و عملکرد قلب موجب افت ضربان قلب می شوند.
- هر نوع ناهنجاری در سطح تعادل مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم و … سبب نامنظم شدن ضربان قلب یا نبض پایین می شوند.
- کم کاری غده تیروئید
- مصرف برخی داروهای خاص فشار خون بالا یا بیماری های قلبی
نبض پایین با چه علائمی همراه است؟
در صورتی که نبض به طور غیر طبیعی پایین باشد، ممکن است چند عضو بدن به طور نرمال کار نکنند و علائم مختلفی روی دهد. علائم نبض پایین موقعی روی می دهد که خون به میزان کافی به مغز نرسد. در این حالت بیمار با برخی علائم زیر روبرو می شود:
- خستگی سریع و بی حالی
- سرگیجه
- درد قفسه سینه و تنگی نفس
- تپش قلب
- رنگ پریدگی
- اختلال در تمرکز و گیجی
- ضعف شدید و غش
شایان ذکر است علائم نبض پایین با افزایش تحرک و فعالیت بدتر می شود زیرا در این هنگام نیاز بدنی بیشتر می شود. ضمنا حتی اگر برادیکاردی شدید باشد ممکن است حتی زمان استراحت نیز علائم وجود داشته باشند.
تشخیص نبض پایین
پزشک برای تشخیص علت نبض پایین از فرد درباره سابقه پزشکی اش سوال خواهد پرسید و معاینه صورت می گیرد. و اگر لازم باشد تست های تشخیصی درخواست داده تا به طور دقیق مشکل تشخیص داده شود و با توجه به نتایج به دست آمده یک برنامه درمانی مناسب ارائه دهد. بعضی از روش های شایع تشخیصی در خصوص این اختلال عبارتند از:
۱. آزمایش خون اطلاعات خوبی در مورد سطح برخی از چربی های خاص، کلسترول، قند و پروتئین موجود در خون که نشانگر نبض پایین یا سایر بیماری های قلبی است را در اختیار پزشک معالج قرار می دهد.
۲. روش الکترومیوگرافی به ارزیابی فعالیت الکتریکی قلب پرداخته و به پزشک کمک کرده تا بداند آیا بعضی از نقاط قلب بزرگ شده؛ دارای فعالیت بیش از حد هستند یا آسیب دیده اند. جریان الکتریکی قلب توسط ۱۲-۱۵ عدد الکترود نصب شده روی بازو، پا، قفسه سینه ارزیابی می شود.
همچنین این روش زمانی می تواند به تشخیص نبض پایین پرداخته که بیمار در مطب پزشک حضور داشته باشد. ممکن است پزشک یکی از روش های تشخیصی زیر را نیز درخواست بدهد.
- دستگاه الکترومیوگرافی قابل جمل به ارزیابی ضربان قلب بیمار پرداخته و کافی است بیمار کلید دستگاه را فشار بدهد. این دستگاه به مدت چند هفته و تا زمان شروع علائم بیمار به ثبت فعالیت الکتریکی قلب می پردازد.
- دستگاه الکترومیوگرافی هالتر که بیاد بیمار حدود ۲۴-۴۸ ساعت و در حین فعالیت طبیعی خود از آن استفاده کند تا دستگاه بتواند ضربان قلب او را بررسی کند.
- نوعی دستگاه بی سیم و بسیار قوی وجود دارد که برای بیمارانی است که همواره دچار علائم حاصل از ضربان قلب پایین می شوند مورد استفاده قرار می گیرد. زیرا این افراد باید طولانی مدت تحت نظر باشند.
درمان پزشکی نبض پایین
وضعیت بیمار به علت بروز نبض پایین ارتباط دارد. برخی مواقع می توان توسط داروهای خاصی ، تغییر سبک زندگی یا تحت نظر پزشک بودن به درمان و رفع نبض پایین اقدام کرد. بعضی بیماران هم به پیس میکر یا دستگاه دفیبریلاتور نیاز پیدا می کنند. به طور کلی درمان این اختلال به علت ایجاد آن، وجود بیماری های قلبی و شدت علائم بیمار بستگی دارد.
۱. دارو درمانی
داروهای مختلفی از قبیل داروهایی که برای دیگر بیماری های قلبی تجویز می شوند، ممکن است سبب بروز نبض پایین شوند. به این ترتیب پزشک داروها را بررسی و دوز آن ها را کاهش می دهد یا در صورت لزوم روش درمانی جایگزین را تجویز می کند تا مشکل پایین بودن ضربان قلب و نبض درمان شود. از جمله داروهایی که جهت درمان نبض پایین تجویز می شوند عبارتند از داروهای مسکن و بتابلاکرها.
۲. دستگاه دفیبریلاتور
این دستگاه توسط باتری کار می کند و زیر سطح پوست قرار داده شده تا ضربان قلب را ثبت کند. در صورت بروز هر نوع ناهنجاری در ضربان قلب، این دستگاه یک شوک الکتریکی ارسال کرده تا ضربان قلب به حالت عادی بازگردد. نسل جدید این دستگاه عملکردی دوگانه دارد و می تواند مشابه پیس میکر عمل کند.
اگر ضربان قلب پایین باشد، دستگاه مذکور قلب را تحریک می کند. پیس میکر دستگاه کوچکی است که با باتری کار می کند و می تواند ضربان غیر عادی قلب را شناسایی کند و با تولید جریان الکتریکی ، قلب را تحریک تا ضربان عادی پیدا کند. این دستگاه به کمک یک جراحی خفیف زیر سطح پوست و در نزدیکی استخوان ترقوه جای می گیرد و یک عدد سیم از دستگاه به قلب ارسال می شود.
۳. درمان بیماری های زمینه ای
در صورتی که فرد به بعضی بیماری های زمینه ای از جمله کم کاری تیروئید، عدم تعادل الکترولیت یا آپنه خواب مبتلا باشد، پزشک علاوه بر درمان جهت پایین آمدن ضربان قلب، به درمان این اختلالات نیز پرداخته تا ضربان قلب ریتم عادی پیدا کند.
درمان خانگی نبض پایین
استفاده از روش های طبیعی و درمان های خانگی در درمان بیماری ها از جمله درمان نبض پایین نیز موثر است. از جمله این درمان های خانگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پیاده روی در فضای باز و محیط بیرون از شهر
- حمام گرم
- تمرین تکنیک های تنفس عمیق
- تمرین تکنیک های آرامش
- کاستن مصرف برخی محرک ها مانند نیکوتین و کافئین
- تمرینات ورزشی و کششی نظیر یوگا
- رژیم غذایی سالم و متعادل
- خواب کافی
- غذاها و مکمل های غنی از آنتی اکسیدان و چربی های سالم
- عدم مصرف الکل و استعمال دخانیات
منبع : آرگا
