در طب سنتی قسنی یا گیاه باریجه دارویی با طبع گرم و خشک شناخته می شود که اثر ملین، گرم کننده، رافع سرفه کهنه و تنگی نفس، محلل گاز و نفخ روده و شکم برای ریشه آن ذکر شده است. در ادامه این مطلب با خواص ریشه قسنی بیشتر آشنا می شوید.
آشنایی با خواص ریشه قسنی
قسنی یا باریجه یکی از گیاهان دارویی پر خاصیت است که به علت خواص فراوان صمغ و ریشه آن مورد استفاده واقع می شود. طبع این گیاه گرم و خشک است و شیره گیاه نیز توسط ایجاد برشی در ساقه گیاه خارج و برداشت می شود. صمغ قسنی در اواخر بهار و اوایل تابستان استخراج شده که در ابتدا سفید رنگ است و با قرار گرفتن در معرض هوا به رنگ قرمز و قهوه ای در می آید.
در زبان کردی و گویش کرمانجی به گیاه باریجه، قسنی ،قاسنی یا قاصنی اطلاق می شود و در مناطقی از تفرش به آن بالانیو گفته می شود. ساکنان کوه دنا نیز آن را به اسم انگدون می شناسند. این گیاه در طب سنتی به شکل خوراکی مقوی معده، ضد تشنج، و ضد نزله معرفی شده است.
در طب سایر ملل آن را در درمان تنگی نفس و سرفه مزمن نیز مورد استفاده قرار می داده اند. همچنین بر اساس دانش پیشنیان، باریجه یا قسنی اثر نیرو بخش داشته به همراه ریشه کما در درمان اختلال عصبی مورد مصرف قرار می گیرد. گیاه قسنی از خانواده چتریان بوده که از شیره ریشه آن ماده ای معطر استخراج می شود که در زبان اروپایی گالبانوم خوانده می شود و دارای کاربرد دارویی است.
در عطرسازی نیز از این ماده استفاده می شود که حالت چرب داشته و موجب ماندگاری عطر می گردد. در ادامه با خواص ریشه قسنی بیشتر آشنا خواهید شد.
۱. کمک به جوانسازی پوست
یکی از خواص اصلی ریشه قسنی کمک به جوانسازی و شاداب شدن پوست می باشد. عصاره ریشه قسنی دارای ویتامین ها و املاح ضروری برای پوست است و فرایند کلاژن سازی را با خاصیت آنتی اکسیدانی اش تحریک می کند. با این کار سبب رفع چین و چروک، شل شدگی و افتادگی پوست می گردد. عصاره قسنی در زنان باردار علائم کشیدگی پوست را رفع کرده و پوست را جوان، شاداب و زیبا می کند.
همچنین عصاره ریشه قسنی جای زخم ها را نیز از بین می برد. برای رفع اثر و بازماندگی آثار زخم و آسیب دیدگی پوستی روی بدن خود از روغن یا عصاره باریجه استفاده شود. عصاره این گیاه تاثیر چشمگیری در تولید سلول های سالم پوست داشته و به پوست کمک کرده تا چروک ها، قرمزی و هر نوع تغییر در ظاهر پوست در نتیجه انواع آسیب های پوستی مانند زخم، جوش یا سایر اختلالات پوست درمان گردد.
جهت بهره مندی از خواص ریشه قسنی کافی است چند هفته، دو مرتبه در روز عصاره ریشه گیاه را روی موضع مدنظر بریزید و ماساژ بدهید. پس از طی چند هفته تاثیر این داروی گیاهی بی نظیر را روی پوست شاهد خواهید بود.
۲. کمک به سم زدایی بدن
سم زدایی هم یکی از خواص دیگر ریشه گیاه قاسنی برای بدن می باشد. این گیاه داری ترکیباتی است که به فرایند سم زدایی کمک کرده و اندام هایی مانند کبد چرب و کلیه ها را پاکسازی و تقویت می کند. همچنین به پاکسازی خون کمک کرده و با تحریک ترشح هورمون هایی در درمان و جلوگیری از بروز برخی آسیب های پوستی ناشی از عفونت پوستی نقش دارد.
۳. درمان سنگ کلیه
خاصیت خوب دیگر گیاه قسنی بهبود و خرد شدن سنگ کلیه است. برای اطلاع از میزان مصرف عصاره ریشه این گیاه برای درمان سنگ کلیه باید با پزشک طب سنتی مشورت داشته باشید. البته اشاره شده که در ترکیب با عسل اثربخشی بیشتری دارد.
۴. رفع گرفتگی عضلات
گیاه قسنی خاصیت ضد اسپاسم و ضد گرفتگی عضلات نیز دارد. عصاره ریشه این گیاه برخی گرفتگی های شایع مانند گرفتگی روده، عضلات و مسیرهای تنفسی را بهبود می بخشد. درمان گرفتگی عضلات ضروری بوده و در صورت عدم درمان مشکلات بسیاری را برای بدن به دنبال دارد. برای تسکین سیستم اعصاب مرکزی و کاهش فشار عضلانی نیز می توان از عصاره قسنی و خواص ضد اسپاسم آن بهره مند شد.
۵. رفع گرفتگی و احتقان
رفع احتقان و گرفتگی مسیرهای تنفسی از دیگر خاصیت های گیاه قسنی است. بهبود مشکل عبور هوا در افراد مبتلا به بیماری هایی نظیر برونشیت، آسم، سرماخوردگی یا سرفه های شدید و یا افرادی که به دلایل مختلفی مبتلا به عفونت مجاری تنفسی می باشند با عصاره قسنی امکان پذیر است. این گیاه خاصیت ضد عفونی کننده و ضد باکتریایی داشته و می تواند عفونت ریه، حنجره و دیگر بخش های دستگاه تنفسی را درمان کرده و سبب تنفس بهتر و راحت تر گردد.
۶. تقویت سیستم گردش خون
این گیاه دارویی بی نظیر سبب تقویت سیستم گردش خون و بهبود آن شده و ترکیبات موجود در گیاه فعالیت عروق را تنظیم می کند. همچنین با تقویت عروق خونی سبب تسریع و نظم بهتر و بیشتر جریان خون می شود. توسط قسنی می توان بیشتر بیماری های مرتبط با اختلالات و ضعف گردش خون را بهبود بخشید.
۷. درمان دندان درد
جهت درمان دندان درد عصاره قسنی یا باریجه را به اندازه یک نخود روی دندان قرار داده و مدتی آن را نگه دارید.
۸. بهبود بیماری های رحمی
از مهمترین خواص قسنی اثر گذاری این داروی گیاهی در بیماری های رحمی می باشد. قسنی را قوی ترین دارو برای رحم دانسته و روغن باریجه برای درمان بیماری های رحم موثر شناخته شده است. ضمنا ضماد باریجه جهت تسکین درد رحم مفید است.
به طور خلاصه از خواص گیاه قسنی می توان به این موارد هم اشاره کرد:
- ضد نفخ و کاهنده گازهای دستگاه گوارش
- بهبود صرع
- نرم کردن سینه و بهبود سرفه های کهنه
- بهبود هموروئید و بواسیر
- همراه با عسل دافع سنگ کلیه
- تقویت معده و کبد
- همراه با آب کاهش سوزش ادرار
- بهبود زخم های پوستی با مصرف موضعی
- استفاده در صنایع آرایشی و بهداشتی
- طعم دهنده غذا
* مصرف قسنی به شکل موضعی یا خوراکی منعی نداشته ولی باید دوز مناسب آن را دانست.
گیاه شناسی قسنی
گیاه قسنی یا باریجه یک گیاه علفی، پایا و بزرگ بوده که ارتفاع آن به دو متر نیز می رسد. ریشه قسنی غده ای و حجیم بوده و پوست ریشه قهوه ای رنگ با ضخامت ۱-۳ میلی متر است. ساقه آن نیز ضخیم و طویل است و بخش میانی ساقه ۱۵ میلی متر یا بیشتر و توپر می باشد. برگ قسنی به برگ چنار شبیه است.
برگ های قاعده ای به ابعاد ۲۰-۳۰ سانتی متر، قطعات انتهایی برگ تقریبا ۱*۱.۵ میلی متر با بریدگی شانه ای است. برگ ها از تارهای ریز و کوتاه پوشیده شده و به این خاطر به رنگ سبز مایل به خاکستری دیده می شوند. گل های گیاه زرد رنگ بوده و به شکل خوشه ای مرکب چتری در طول ساقه رویش دارند.
دمگل ها باز، تعداد انشعاب چتر آن در حالت میوه ۱۰ تا ۲۰ عدد ، بذرها بیضوی کشیده با طول ۱.۵ تا ۲ برابر عرض دانه به رنگ زرد روشن که در بخش میانی به رنگ قهوه ای روشن هستند. بذرها سبک، و در بخش داخلی اندکی فرو رفته بوده و در بخش پشتی حاوی ۴-۵ نوار طولی کمی برجسته می باشند.
برای این گیاه اسامی دیگری از جمله بالیجه، بارزد، بالانیو، قاضی، قنه، قاسی، قاسنی و قاصنی گزارش شده است.
میزان مصرف قسنی
میزان مصرف قسنی سه گرم در روز و جهت دفع سموم کشنده تا ۱۵ میلی گرم توصیه شده که غالبا به شیوه های مختلفی مصرف می شود. مصرف آن با عسل به خرد کردن و دفع سنگ کلیه و مثانه و تسهیل زایمان کمک می کند. اگر با سرکه رقیق مصرف شود جهت خارج شدن جنین مرده نافع می باشد و در صورت مصرف با آب برای رفع سوزش مجاری ادراری و درمان بواسیر سودمند است.
احتیاط و هشدار مصرف قسنی
جهت مصرف خوراکی بهتر است قسنی در روغن بادام حل گردد. در صورت استفاده از نوع توده ای یا نامرغوب بایستی پیش از استفاده با آب جوش باز شده و از صافی عبور داده شود. طبع این گیاه بسیار گرم و خشک است از این رو برای اشخاص با مزاج گرم و در فصول و مناطق گرم تجویز و توصیه نمی شود. در صورت ضرورت استفاده باید با کافور و روغن بنفشه مصرف گردد.
همچنین افراد مبتلا ب بیماری قلبی- عروقی و فشار خون باید برای مصرف این گیاه دارویی با پزشک مشورت نماید زیرا ممکن است در گردش خون اختلال ایجاد شود. در ضمن مصرف قسنی در دوره بارداری و شیردهی منع مصرف داشته زیرا به خودی خود این گیاه سبب ایجاد تغییرات هورمونی در بدن می شود.
برای استفاده موضعی قسنی باید عصاره آن را با ماده دیگری به اسم روغن نارگیل و روغن زیتون ترکیب کرد و پیش از استفاده حتما روی قسمت کوچکی تست کنید تا در صورت حساسیت پوستی و مشاهده علائمی مانند خارش و قرمزی یا التهاب پوست از آن استفاده نشود. همچنین برای مصرف خوراکی بهتر است ابتدا به میزان کم مصرف شود.
منبع : آرگا
