زانو مهم ترین مفصل برای تحمل وزن بدن محسوب می شود. درد زانو در همه گروه های سنی رایج بوده ولی درد مزمن پشت زانو سبب تورم، احساس ناراحتی و کاهش فعالیت فیزیکی فرد می گردد. این مطلب به درمان درد پشت زانو می پردازد.
آشنایی با دلایل و درمان درد پشت زانو
مفصل زانو وزن بدن را تحمل کرده و وظیفه حرکت دادن بدن را بر عهده دارد. درد متوسط تا شدید در پشت زانو سبب بی ثباتی در سنین پیری می گردد. با این که درد زانو در تمام گروه های سنی رایج بوده ولی درد مزمن پشت زانو در جوانان به علت فعالیت های فیزیکی بیش از حد و استفاده زیاد از مفصل زانو روی می دهد که با تورم، احساس درد و ناراحتی و کاهش استقلال فیزیکی همراه است.
درد پشت زانو برخی اوقات به تدریج و در طی زمان روی می دهد که نشانه یک بیماری زمینه ای بوده و برخی مواقع ناگهانی و به علت مصدومیت رخ می دهد. این عارضه به علت فشار و استرس زیاد روی مفاصل زانو بروز می کند. درد متوسط تا شدید در پشت مفصل زانو موجب بی ثباتی در سنین کهولت خواهد شد. به این ترتیب معاینه به موقع برای تشخیص درد پشت زانو ضروری بوده تا معالجه مناسب و به موقع آن صورت گیرد و از آسیب بیشتر زانو پیشگیری شود.
افرادی که درد پشت زانو را تجربه کرده اند این درد را همراه با سوزش زانو در اثر حرکت و یا در حالت ثابت زانو گزارش کرده و این که درد می تواند تا حدی شدت یابد که حرکت زانو را محدود نماید. در ادامه قصد داریم شما را با دلایل و روش های درمان درد پشت زانو آشنا نماییم.
دلایل درد پشت زانو
در این بخش به دلایل شایع درد پشت زانو و همچنین آسیب ها و عارضه هایی که نباید نادیده انگاشته شوند، می پردازیم.
۱. کیست بیکر
کیست بیکر یکی از شایع ترین دلایل درد پشت زانو محسوب می شود. این کیست یک توده پر از مایع در پشت زانو بوده که به خاطر مشکلات التهابی زانو روی داده و خود توده به تولید بیش از اندازه این مایع ارتباطی ندارد. فضای داخل مفصل، توسط سلول هایی پوشیده شده که نوعی مایع روان کننده را ترشح می سازند.
اگر زانو به هر علتی مورد تنش و فشار واقع شود، ممکن است میزان ترشح مایع سینوویال از حد معمول افزایش یابد. در ناحیه پشت زانو، یک اتصال آناتومیک بین حفره اصلی مفصل و یک کیسه از مایع سینوویال در پشت زانو وجود داشته و هنگامی که به مایع داخل مفصل فشار وارد شود، ممکن است این مایع به درون بورس پشت زانو نشت نموده و یک کیست پشت زانو ایجاد شود. در ضمن این کیست با چشم قابل رویت بوده یا قابل لمس است.
۲. تاندونیت پشت زانو
تاندونیت یا التهاب تاندون پشت زانو از دیگر عواملی است که درد پشت زانو را سبب می شود. این عارضه التهاب تاندون ماهیچه پشت زانو است. تاندون پشت زانو نوعی تاندون غیرعادی بوده و به فعالیت شدید حساس می باشد. به این ترتیب با ملتهب شدن سبب درد پشت زانو شده که این درد ممکن است با چمباتمه زدن موقع خواب تشدید گردد. همچنین بیمار در صاف کردن پا با دشواری روبرو می شود.
درد ناشی از تاندونیت، معمولا با خم کردن پا یا قرار دادن مچ پا روی ساق پای دیگر و نشستن به حالت چهار زانو کمتر می شود. در ضمن نشستن روی یک میز به صورتی که ساق پا از آن آویزان باشد، می تواند درد پشت زانو را بکاهد. چرخاندن کف پا و استخوان درشت نی به سمت بیرون توسط پزشک هم می تواند به کاهش درد کمک نماید.
۳.پارگی مینیسک زانو
دلیل رایج دیگر که سبب درد پشت زانو است آسیب به شاخ خلفی یا پارگی مینیسک زانو می باشد. مینیسک غضروفی است که مفصل زانو را تراز می نماید و مشابه یک بالشتک عمل می کند. بخش پشتی ران یک گروه عضله دارد که به آن همسترینگ یا عضلات پشت ران اطلاق می شود.
حین خم کردن زانو یا اجرای ناگهانی که سرعت حرکت کاهش یا افزایش یابد ممکن است سبب آسیب عضلات همسترینگ شده و درد پشت زانو را سبب شوند. صدماتی که حین حرکات خاص یا ورزش ها به استخوان وارد می شود مثل شکستگی یا آسیب به عصبی که از پشت زانو رد می شود، می تواند درد پشت زانو را سبب گردد.
۴. التهاب مفصل ها
التهاب مفصل ها نیز می تواند به تغییر ساختار استخوان منجر شود. این عامل می تواند سبب بروز درد در مفصل زانو و اطراف آن از جمله پشت زانو شده که با تورم و سفت شدن پشت زانو همراه می باشد.
۵. تاندونیت عضله ساق پا
نوع دیگری از التهاب تاندون ها که سبب درد پشت زانو می شود، تاندونیت عضله ساق پا است. درد ناشی از این حالت ممکن است در سطوح داخلی یا خارجی پشت زانو حس شود.
۶. گشاد شدن سرخرگ پشت زانو
گشاد شدن سرخرگ پشت زانو نوعی نقص در سرخرگ پشت زانو است که در اثر آن، دیواره سرخرگ سست شده و خاصیت کشسانی اش را از دست می دهد. از این رو سرخرگ حالت دوکی شکل پیدا می کند. این عارضه معمولا در افراد مسن مشاهده می شود و دلیل آن نیز از دست رفتن خاصیت کشسانی و مقاومت سرخرگ ها به دلیل افزایش سن گزارش شده است.
بیرون زدگی سرخرگ می تواند سبب ایجاد فشار و درد موضعی شده اما علائم مهمتر آن می تواند در اثر لخته های خونی به وجود آمده روی دیوار و به طرف پایین سرخرگ ایجاد گردد. این لخته های خونی در آغاز ممکن است سبب ممانعت از جریان خون شوند و سبب لنگیدن گردند اما در طی زمان با انسداد خونی می توانند سبب سرد و سفید شدن پا (یک وضعیت اورژانسی) شوند.
۷. ترومبوز
ترومبوز یا لخته شدن خون در سیاهرگ های عمقی عموما در افرادی روی می دهد که دارای سوابق پزشکی باشند. از جمله کمبود پروتئین سی و اس، اختلال انعقادی مزمن، تحرک نداشتن، سابقه جراحی اخیر، هر نوع سابقه پزشکی که منجر به انعقاد خون و بروز لخته خون در رگ عمقی پا می شود.
در این حالت به دلیل کم رسانی خون به بافت ها، حین فعالیت و نرسیدن اکسیژن به اندام ها و به دلیل گرفتگی رگ های خونی، علائم درد و حس ناراحتی در پشت زانو و پشت ران در فرد روی می دهد.
۸. آرتروز
آرتروز یا التهاب سطوح درون مفصل، با نشانه هایی از جمله قرمزی، تورم، تب یا گرمای موضعی و ضمنا درد ملایم که با اجرای فعالیت فیزیکی شدت پیدا می کند، همراه است. آرتروز انواع مختلفی داشته که برخی از انواع آن می توانند دلیل درد پشت زانو باشند. از جمله رماتیسم مفصلی و استئو آرتریت که به علت فرسودگی غضروف مفاصل روی می دهد. و نشانه آن درد و محدودیت دامنه حرکتی فرد می باشد.
۹. آسیب رباط زانو
افرادی که از لحاظ فیزیکی فعالیت شدیدی دارند و همچنین ورزشکاران معمولا به علت آسیب دیدن، پاره شدن رباط یا پیچ خوردن رباط اصلی زانو با درد و ناراحتی شدیدی در پشت زانو روبرو می شوند. از تاندون هایی که اکثرا به علت استفاده بیش از اندازه زانو صدمه می بینند می توان به رباط متقاطع قدامی، رباط جانبی و رباط متقاطع خلفی اشاره نمود. با توجه به شدت و علائم آسیب، شیوه درمانی آن ممکن است بدون یا با جراحی همراه باشد.
درد پشت زانو با چه علائمی همراه است؟
درد پشت زانو به طور معمول با علائم دیگری نیز ظاهر می شود که به دلیل اصلی آن مثل یک بیماری، اختلال یا عارضه ارتباط دارد. علائم درد پشت زانو شامل تورم ، التهاب و قرمزی و درد هستند.
در صورتی که درد پشت زانو را با علائم دیگری تجربه می کنید آن را با پزشک در میان بگذارید. از جمله این علائم :
- احساس درد هنگام صاف کردن زانو
- گرفتگی و خشک شدگی
- عدم توانایی تحمل وزن توسط زانو
- تورم و التهاب
- کاهش تحرک و دامنه حرکتی زانو
در مواردی درد پشت زانو با علائم خاص دیگری نمایان می شود که نشان از یک عارضه خطرناک هستند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم برای معالجه درد پشت زانو سریعا به پزشک مراجعه نمایید. از علائمی که نشان دهنده یک عارضه جدی و خطرناک می باشند عبارتند از :
- بروز کبودی روی پشت زانو و ساق پا
- قرمز شدن پشت زانوی یک پا
- سخت نفس کشیدن
- احساس گرما پشت زانوی یک پا
- تورم همراه با درد پشت زانو یا ساق پا
دقت کنید که ترمبوز عمیق وریدی معمولا در ساق پا ایجاد شده اما می تواند در مناطق دیگری هم روی دهد.
تشخیص و عوارض درد پشت زانو
پزشک برای تشخیص علت درد پشت زانو از یک یا چند روش زیر کمک می گیرد:
- بررسی سابقه پزشکی بیمار
- سوال در مورد فعالیت های اخیر بیمار
- ام آر آی
- تصویر برداری با اشعه ایکس
- آزمایش خون
- استفاده از فرا صوت
از عوارض درد پشت زانو نیز می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییر رنگ پوست
- اختلال در اجرای امور روزانه به علت محدودیت حرکتی ایجاد شده
- کاهش دامنه حرکات که به تدریج مخرب می شود.
- حساسیت بسیار یا درد پوست که می تواند همه اندام تحتانی بدن را فرا بگیرد.
- درد، تورم، ادم و ضعف
روش های معالجه درد پشت زانو
روش معالجه مورد استفاده جهت بهبود درد پشت زانو، به شدت و درجه ناراحتی و ضمنا دلیل درد پشت زانو ارتباط دارد. درد زانو از جمله درد پشت زانو که به علل عضلانی اسکلتی روی داده معمولا به روش های درمانی کنسرواتیو همچون استراحت، استعمال یخ، و .. خوب واکنش نشان می دهد. در موارد نادر نیاز به جراحی است.
متخصص طب فیزیکی بعد از معاینه دقیق بیمار یا به کمک روش های معالجه پلکانی به بهبود درد پشت زانو می پردازد. روش معالجه درد پشت زانو با توجه به علت ایجاد کننده اش خیلی متفاوت است. به طور مثال در موارد آسیب رباط زانو و آرتروز انجام فیزیوتراپی و حرکات اصلاجی تجویز می شود.
در ۷۰-۹۰ درصد اوقات احساس درد پشت زانو که شدید نبوده به خوبی به روش های درمانی غیر جراحی جواب می دهد. بعضی از روش های معمول در این موارد عبارتند از:
استراحت
بهترین روش برای کمک به معالجه هر بیماری یا آسیب کوچک استراحت کردن است. به این ترتیب برای بهبود درد پشت زانو استراحت دادن به این قسمت به ویژه بالا نگه داشتن آن به علت کاهش جریان خون در ناحیه صدمه دیده به تسکین احساس درد ضربانی در زانو و معالجه درد پشت زانو کمک می نماید.
استفاده از زانو بند طبی
استراحت و محدود نمودن حرکت زانو به بهبود زودتر زانوی صدمه دیده کمک می کند. ولی برای عدم ایجاد اختلال در فعالیت های روزانه توصیه می شود جهت پایداری و حفاظت از مفصل زانو از زانو بند طبی مخصوص کمک بگیرید. این زانو بندها سبب پایدار شدن لیگامنت های زانو و بافت های اطراف زانو شده در نتیجه سبب کاهش فشار و علائم ناشی از آسیب رباط زانو می گردند.
کمپرس سرد
بهره گیری از کمپرس سرد یک روش طبیعی برای کاهش التهاب می باشد. دقت کنید که کمپرس گرم رگ های خونی را منبسط نموده و سبب ایجاد جریان خون بیشتر در ناحیه صدمه دیده می شود که درد و ناراحتی را بیشتر می کند.
فیزیوتراپی
درمان آسیب های زانو از طریق فیزیوتراپی چند هفته ای طول می کشد. حرکات اصلاحی که توسط فیزیوتراپ تعیین می شود، تمرین های ساده ای هستند که با روشی ایمن به بازیابی توان حرکتی فرد کمک می کنند و اجرای آن ها زمان زیادی نیاز ندارد. اجرای بیشتر این تمرینات بدون درد بوده ولی برخی از آن ها ممکن است رباط های پا را تا نقطه ای کش بدهد که اندکی حس درد نمایید ولی نباید از اجرای تمرینات نگران باشید.
کفش طبی مخصوص
در غالب موارد انتخاب کفش نامناسب سبب وارد شدن فشار زیاد به مفصل زانو و منجر به فرسایش بافت های همبند در مفاصل پا می گردد. انتخاب کفش مناسب سبب کاهش فشار و احتمال صدمه به رباط های زانو می گردد.
حرکات اصلاحی
اجرای حرکات اصلاحی با فشار و شدت خیلی کم می تواند سبب بهبود جریان خون در عضو صدمه دیده و تمرین دادن و تقویت ماهیچه ها و بافت های همبند زانو گردد. البته این حرکت ها باید به دقت صورت گیرد تا به مفصل و بافت های زانو فشار حداکثری وارد نشود. اجرای حرکات تقویت کننده و حرکات متعادل سازنده عضلات از بازگشت علائم در آینده پیشگیری کرده و استقامت افراد ورزشکار را افزایش می دهد.
دارو و تزریق
در صورتی که به پشت زانو آسیب جدی وارد شده باشد به روش درمانی جدی تر و کامل تری نیاز است. دارو درمانی، تزریقات مخصوص و جراحی در مواردی که درد تسکین پیدا نمی کند و مدت زیادی از آسیب گذشته باشد، تجویز می شود. داروهای ضد درد مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی جهت کاهش درد سودمند است.
اگر داروی خوراکی درد را کاهش نداد و به جراحی تمایل ندارید یکی از روش های تزریقی مانند مکمل های حاوی اسید هپالورانیک، تزریق کورتیکو آستروئید، پی آر پی و اوزون می توانند کمک کننده باشند.
راهکارهای جلوگیری از درد پشت زانو
با انجام یک سری نکات ساده در زندگی روزمره و انجام تمرینات مناسب می توانید از ایجاد زانودرد جلوگیری کرد که یکی از مهم ترین نکات تقویت عضلات اطراف زانو و حفظ وزن مطلوب می باشد که ورزش های هوازی از جمله شنا، دوچرخه سواری و پیاده روی کمک زیادی به تقویت عضلات و کاهش وزن می کند که به طور کلی می توان گفت به منظور جلوگیری از درد زانو باید یک سری نکات را رعایت کنید که عبارت است از :
۱. به منظور حمایت از زانو ورزش و تقویت عضلات پشت و جلوی ران و عضله دو قلو را به صورت مرتب انجام دهید.
۲. پیش از ورزش به مدت ده تا پانزده دقیقه گرم کردن و کشش عضلات را انجام دهید.
۳. از اضافه وزن جلوگیری کنید و فشار به مفاصل را کاهش دهید.
۴. از تجهیزات مناسب ورزشی مانند کفش های ضد شوک استفاده نمایید.
۵. به منظور تقویت عضلات پا تمریناتی مانند پا بالا کردن روی نوک پا را انجام دهید.
۶. از حرکات ناگهانی و همچنین پرش های شدید در ورزش ها خودداری نمایید.
۷. پس از انجام فعالیت های شدید ورزشی استراحت کافی داشته باشید.
۸. در صورت وجود آسب های قبلی از زانو باید مراقبت نمایید.
۹. به منظور سلامت مفاصل از مکمل هایی مانند گلوکوزآمین و امگا ۳ استفاده نمایید.
همچنین در صورت تمایل برای آشنایی با بهترین درمان آرتروز زانو و درمان التهاب کشکک زانو روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
