آناتومی سر و گردن و عملکرد این دو عضو مهم بدن

به طور کلی سر و گردن از مهم ترین اعضای بدن به شمار می آید که آناتومی خاص خود را شامل می شود و به خاطر عملکرد پیچیده ای که دارد از اهمیت زیادی در بدن انسان ها برخوردار شده است.

آشنایی با آناتومی سر و گردن

بهتر است بدانید آناتومی بدن در واقع علم پایه برای تمام رشته های پزشکی به شمار می آید که از دو قسمت Ana و Tomy تشکیل شده است که Ana به معنای برداشتن و Tomy به معنی بریدن است. به بیان ساده آناتومی انسانی علمی است که در آن کالبد انسانی را جزء به جزء بریده و مشاهده کرده و کنار خواهند گذاشت.

سر و گردن انسان دارای ساختار پیچیده ای است که در ادامه سعی داریم آناتومی آن را به صورت کامل شرح دهیم:

اجزای سر:

بخش های اصلی سر حاوی مجموعه ای از بخش هایی است که آن ها را استخوان ها و بافت های نرم می سازند. در ادامه به بیان آن ها پرداخته ایم.

• حفره جمجمه
• دو گوش
• دو اوربیت
• دو حفره بینی
• یک حفره دهان

اجزای گردن:

گردن نیز شامل چهار بخش اصلی می باشد که آن ها را یک یقه عضلانی و فاسیایی در برمی گیرد.

بخش های مهره ای با مهره های گردنی و عضلاتی وضعیتی همراه هستند.

بخش احشایی حاوی غدد مهم مانند تیروئد، پاراتیروئید و تیموس و همچنین بخش هایی از دستگاه تنفس و گوارش است که در میان سر و قفسه سینه عبور می کنند.

دو بخش عروقی که هر کدام در یک طرف حاوی عروق خونی اصلی و عصب واگ است.

اجزای حنجره و حلق:

گردن حاوی دو ساختار تخصص یافته همراه دستگاه های تنفس و گوارش، حنجره و حلق می باشد. در واقع حنجره را می توان بخش فوقانی مجرای هوایی زیرین  دانست که در پایین به بالای نای و در بالا توسط یک غشاء قابل انعطاف به استخوان هیویید به کف حفره دهان متصل است.

خود استخوان هیویید که به کف حفره دهان متصل است چندین غضروف یک چارچوب حمایتی را برای حنجره تشکیل می دهند که یک مجرای مرکزی توخالی خواهند داشت. همچنین ساختار های بافت نرم همراه دیواره جنجره نیز می توانند ابعاد این مجرای مرکزی را به خوبی تنظیم نمایند.

عضلات ناحیه سر و گردن:

به طور کلی عضلات ناحیه سر و گردن را می توان بر اساس عملکردی که دارند در سه گروه اصلی جای داد.

• عضلات حالت دهنده صورت
• عضلات ناحیه گردن
• عضلات جونده

عضلات حالت دهنده صورت:

عضلاتی را شامل می شود که از یک طرف به استخوان های جمجمه انسان و از طرف دیگر به پوست اتصال دارد. در واقع عصب حالت دهنده صورت، زوج هفت مغزی یا همان عصب صورتی شناخته می شود.

عضله پس سری پیشانی:

دارای دو بطن قدامی و خلفی است که بین دو بطن نیام پهن به نام Galea Aponeurotica قرار گرفته است و مبدا آن از استخوان پس سری شروع شده و انتهای آن در پوست ناحیه زیر ابروها خواهد بود. عملکرد این عضله را می توان ایجاد چین افقی در پیشانی دانست.

عضلات گونه ای:

عضله گونه ای نیز مبدا آن از استخوان گونه شروع شده و انتهای آن در گوشه لب ها خواهد بود. این عضله با عملکردی که دارد گوشه لب ها را بالا می برد.

عضله شیپوری:

عضله شیپوری از زوائد آلوئولار فک بالا و پایین آغاز شده و تا گوشه لب ها امتداد دارد. عملکرد و وظیفه اصلی این عضله را می توان هدایت لقمه به سمت حلق حین غذا خوردن، فوت کردن و حتی شیپور زدن دانست.

عضله گیجگاهی:

عضله گیجگاهی را می توان عضله ای پهن و بادبزنی دانست که وظایف مختلفی را بر عهده خواهد داشت. این عضله از حفره گیجگاهی آغاز شده و تا زائده کورونوئید فک تحتانی امتداد دارد. عملکرد این عضله را می توان بالا کشیدن فک تحتانی دانست.

عضلات پوستی گردن:

عضله پوستی گردن در واقع عضله ای پهن و نازک می باشد که دقیقا در زیر پوست و در ضخامت فاسیای سطحی گردن قرار دارد. این عضله از قسمت فوقانی قفسه سینه آغاز شده و تا فک تحتانی و گوشه لب ها نیز ادامه دارد.

عضله جناغی چنبری پستانی:

عضله جناغی چنبری پستانی را می توان عضله ای دانست که کاملا از سطح مشخص بوده و در طرفین گردن قرار دارد. این عضله از استرنوم و کلاویکل آغاز شده و تا زائده ماستوئید استخوان گیجگاهی ادامه خواهد داشت. این عضله با ویژگی که دارد انقباض عضله در یک طرف سر را به همان طرف خم می کند و صورت را به سمت مقابل می چرخاند. همچنین با انقباض دو طرفه سر را نیز به سمت جلو خم می کند.

عضلات نردبانی قدامی، میانی و خلفی:

این سه عضلات در طرفین و جلوی ستو مهره ای گردنی واقع شده اند به گونه ای که مبدا آن از زوائد عرض مهره های گردنی آغاز شده و تا دنده هیا اول و دوم امتداد دارد. از عملکرد این عضلات می توان به خم نمودن سر به راست یا چپ اشاره کرد که همچنین به خاطر انقباض دو طرفه مسئولیت بالا کشیدن دهنده ها و افزایش حجم قفسه سینه را نیز بر عهده خواهد داشت.

شریان کاروتید:

توجه داشته باشید که شریان کاروتید هیچ شاخه ای در گردن انسان ندارد و با صعود به داخل جمجمه، خونرسانی به بخش اعظم مغز را تامین می کند. همچنین این شریان به چشم و اوربیت خونرسانی می کند و شاخه هایی از شریان کاروتید خارجی نیز به سایر نواحی سر و گردن خونرسانی می کنند.

اعصاب مغزی:

به صراحت می توان گفت که دوازده جفت عصب مغزی وجود دارند و وجه مشخصه آن ها این است که از طریق سوراخ ها یا شکاف ها حفره جمجمه ای را ترک می گویند. تمام اعصاب مغزی به ساختار هایی در سر و گردن عصب دهی می کنند و علاوه بر این با نزول از درون گردن به قفسه سینه و شکم به احشا عصب دهی می کند.

الیاف پارا سمپاتیک در سر به صورت بخشی از چهار عصب مغزی یعنی عصب اکولوموتور، عصب فاسیال، عصل گلوسوفارنژیال به خارج از مغز برده می شوند. الیاف پاراسمپاتیک در عصب اکولوموتور، عصب فاسیال و عصب گلوسوفارنژیال که به بافت های هدف در سر می روند این اعصاب را ترک می گویند و به همراه شاخه هایی از عصب تری ژمینال توزیع خواهند شد.

عملکرد اصلی سر و گردن:

در ادامه سعی کرده ایم تا عملکرد آناتومی سر و گردن را در بدن انسان ها به صورت کامل و جامع شرح دهیم.

• محافظت:

به طور کلی سر، مغز و تمام دستگاه های گیرنده مرتبط با حواس خاص را در خود جای داده و محافظت می کند. حفرات بینی مرتبط با بویایی، اوربیت ها مرتبط با بینی، گوش ها مرتبط با شنوایی و تعادل و حفره دهان مرتبط با چشایی خواهد بود.

• واجد بخش فوقانی و دستگاه های تنفس و گوارش:

سر حاوی بخش فوقانی دستگاه تنفس و گوارش، حفرات بینی و دهان است که ویژگی های ساختاری برای تعدیل هوا یا غذای عبوری به هر یک از دستگاه ها را دارند.

• ارتباطات:

سر و گردن در ارتباطات نقش به سزایی دارند. در واقع صداهای تولید شده توسط حنجره در حلق و حفره دهان تعدیل می شوند تا تکلم به راحتی شکل بگیرد. علاوه بر این عضلات حالت چهره، خطوط صورت را تعدیل می کنند تا پیغام های غیر کاملی را ارسال کنند.

• وضعیت گیری سر:

به طور کلی گردن از سر حمایت می کند و به آن وضعیت می دهد. همچنین گردن فرد را قادر می سازد تا بدون نیاز به حرکت دادن کل بدن، به دستگاه های حسی موجود در سر متناسب با محرک های محیطی وضعیت بدهد.

• رابط بین بخش های فوقانی و تحتانی دستگاه های تنفس و گوارش:

گردن حاوی ساختار های تخصص یافته از جمله حلق و حنجره است که بخش های فوقانی دستگاه های تنفس و گوارش حفرات بینی و دهان را در سر با مری و نای مرتبط می کنند. لازم به ذکر است که مری و نای تقریبا در پایین گردن شرع می شوند و به داخل قفسه سینه می روند.

منبع : آرگا