وسواس فکری در کودکان از جمله اختلالات شایع است که در چند حالت ترس، اضطراب، ابراز احساسات و برخی حالات دیگر به‌چشم می‌خورد. این رفتار‌ها شاید در ابتدا جزئی و بی‌خطر به‌نظر برسد، اما مشکل اصلی این است که در طول زمان تشدید می‌شوند.
خوشبختانه این مشکل دارای علائم واضح و مشخصی است که در هنگام بروز به‌سادگی می‌توان متوجه مشکل وسواس در کودکان شد و افراد به‌عنوان والدین فرزند، تنها وظیفه‌ای که در قبال این مشکل کودک دارند کسب اطلاعات برای شناسایی علائم و ارجاع کودک به‌پزشک است. در صورتی‌که شما هم از این موضوع برای کودکان خود نگران هستید، تا انتهای این نوشته از درمانکده با ما همراه باشید تا به‌صورت کامل برایتان بازگو کنیم که وسواس در کودکان چه علائمی دارد و چگونه درمان می‌شود.
وسواس چیست؟
پیش از بررسی علائم وسواس در کودکان و راهکار‌های درمانی، بهتر است قدری بررسی کنیم که اصلاً وسواس چیست و تا چه اندازه باید نگران آن باشیم. وسواس‌ها ریشه روانی دارند و در صورتی‌که پیرو یک اتفاق خاص در زندگی نباشند، معمولاً از کودکی آغاز می‌شوند. نکته مهم در رابطه با این اختلال فکری این است که هر چه سن فرد بالاتر برود، درمان این مشکل نیز سخت‌تر خواهد شد.
تعریف علمی وسواس فکری به‌این صورت است که افکاری ناخواسته مدام ذهن فرذ را تحت تاثیر قرار می‌دهند. به‌عنوان مثال افرادی که به‌وسواس تقارن مبتلا هستند، به‌صورت مداوم از طرف مغزشان تحریک می‌شوند تا تقارن اشیاء را بررسی کرده و کوچک‌ترین مشکل را شناسایی کنند. به‌صورت کلی می‌توان گفت که این رفتار‌ها تا حد بسیار زیادی غیر ارادی هستند و تمام توجه فرد را جلب خواهد کرد.
دلایل بروز وسواس
با توجه به‌شایع بودن این اختلال، تحقیقات زیادی برای ریشه‌یابی آن انجام شده اما متاسفانه هنوز دلیل قطعی برای اختلال وسواس پیدا نشده است. برخی از دلایل احتمالی که محققان مطرح می‌کنند مواردی به‌شرح زیر هستند:
- وراثت
- تربیت والدین
- شرایط محیطی
- آشفتگی‌های خلقی
- ناهنجاری‌های سیستم عصبی
البته برخی اتفاقات نیز می‌توانند منجر به‌بروز وسواس فکری شوند. به‌عنوان مثال اگر کودک شاهد یک تصادف سهمگین باشد و خاطره بدی از آن به‌همراه داشته باشد، تا آخر عمر نسبت به‌اتومبیل وسواس خواهد داشت.
علائم وسواس در کودکان
ریشه اکثر وسواس‌های دوران بزرگسالی به‌کودکی بر می‌گردد. در دوران کودکی قطعاً این اختلال به‌صورتی سبک‌تر بروز می‌کند و به‌همین واسطه ممکن است برخی از علائم خفیف خیلی مورد توجه قرار نگیرند و به‌پای رفتار‌های کودکانه گذاشته شوند. اما این علائم در هر سن و سالی و چه خفیف و چه دید، حائز اهمیت هستند و باید حتماً به‌آن‌ها توجه شود. (منبع: زوم لایف)
وسواس‌ها انواع مختلفی دارند و دارای علائم مختلفی نیز هستند اما به‌هر جهت هر نوعی از وسواس، بخشی از اختلال وسواس فکری است. برخی از شایع‌ترین علائم وسواس فکری در کودکان عبارت‌اند از:
- فکر کردن بیش از حد
- بازرسی مداوم اشیاء
- تردید شدید در یک موضوع
- توجه بیش از حد به‌جزئیات
- وسواس شدید نسبت به‌خاک
- حرف زدن و کلنجار رفتن با خود
- حساسیت شدید به‌نظم اشیاء
- حساسیت شدید به‌تقارن اشیاء
- حساسیت نسبت به‌هر چیز جدید
- اصرار برای انجام کارهای بیاهمیت
- بررسی مداوم یک مسئله بیاهمیت
- حساسیت بیش از حد نسبت به‌وظایف
- وسواس شدید نسبت به‌وضعیت بهداشت
- نگرانی در مورد اتفاقاتی که احتمال بروز آن کم است
- جبهه گیری در مقابل هر چیزی بر خلاف عقاید شخصی
این علائم، برخی از برجسته ترین موارد بودند و همانند سایر اختلالات فکری، نمی‌توان علائمی کاملاً واضح و دقیق برای وسواس فکری در کودکان به‌دست آورد اما به‌صورت کلی می‌توان گفت که هر رفتار غیر معمول و شدید نسبت به‌عوامل خارجی، زنگ خطری است و پس از مشاهده باید به دکتر اعصاب و روان تهران یا هر کجای دیگر مراجعه کنید.
درمان وسواس در کودکان
درمان اختلال رفتاری وسواس فکری در کودکان، بدون شک نیازمند فرایند‌های پزشکی هستند و به‌هیچ وجه خودتان نباید از روی هیچ مرجعی اقدام به‌درمان سرخود کودکتان کنید. با این وجود، بد نیست که در مورد فرایند‌های درمانی اطلاعاتی داشته باشید.
در ابتدایی‌ترین قدم درمان وسواس فکری کودکان، نیاز است تا روانشناس کودک بررسی‌هایی را انجام دهد تا دقیقاً متوجه نوع اختلال و شدت آن بشود. این مرحله برای انتخاب درمان‌های رفتاری و دارو‌ها اهمیت زیادی دارد.
در قدم بعدی بر اساس نتیجه حاصل از روانشناسی، برخی از روش‌های درمانی توصیه می‌شوند که معروف‌ترین این روش‌ها عبارت‌اند:
درمان با روش‌های شناختی و رفتاری
تمرکز این روش بر روی شناخت ترس و مخرب بودن آن بر روی کودک است. در واقع باید کودک درک کند که رفتار‌های وسواس‌گونه نه‌تنها کمکی به‌او نخواهند کرد، بلکه باعث بدتر شدن اوضاع نیز خواهند شد. در این روش درمانی سعی می‌شود به‌کودک فهماند که بیشتر چیز‌هایی که باعث ترس او می‌شوند هرگز اتفاق نخواهند افتاد و تمامی رفتار‌های وسواس‌گونه، اشتباه هستند. در این بین، یک‌سری محدودیت‌ها در جهت رفع وسواس‌های مختلف برای کودک اعمال می‌شود. به‌عنوان مثال محدودیت شستن دست در طول روز که به‌صورت تدریجی تعداد دفعات مجاز کمتر شده تا به‌حد استاندارد برسند.
خانواده درمانی
این روش معمولاً به‌عنوان مکمل روش قبلی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برخی از افراد نزدیک کودک مانند خانواده یا دوستان صمیمی آموزش‌هایی می‌بینند تا کودک را از انجام هر گونه رفتار‌های وسواس‌گونه دور کنند. این روش معمولاً به‌عنوان روش اصلی تجویز نمی‌شود.
درمان دارویی
در صورتی‌که وسواس فکری کودک شدید‌تر از حالتی بود که تنها با درمان‌های رفتاری بتوان آن را برطرف کرد، نیاز است تا در کنار رفتار درمانی، داروی‌هایی نیز تجویز شوند. لازم به‌ذکر است که مصرف این دارو‌ها به‌تنهایی کار ساز نیستند و کودک حتماً باید در جریان مشکلی که دارد باشد و خود نیز از نظر فکری برای ر‌هایی از وسواس تلاش کند که این موضوع بدون کمک والدین و مشاور، امکان‌پذیر نیست.
اولین داروی رایج در چنین شرایطی، مهار‌کننده‌های انتخابی جذب مجدد سروتونین هستند. این دارو به‌افزایش سطح سروتونین در مغز کمک می‌کند و باعث می‌شود تا مغز فعالیت بهتری داشته و تا حد امکان از تفکرات وسواسی دور باشد.
برخی از انواع عفونت‌ها می‌توانند وسواس را تشدید کرده و یا حتی به‌وجود بیاورند که از جمله این عفونت‌ها می‌توان به‌استرپتوکوکی اشاره کرد. در این صورت نیاز است تا آنتی بیوتیک برای مهار عفونت تجویز شود.
جمع‌بندی
وسواس فکری یا OCD، یک اختلال فکری بسیار شایع در همه گروه‌های سنی است که معمولاً ریشه آن به‌کودکی باز می‌گردد. این اختلال در صورتی‌که جدی گرفته نشود، در دوران بزرگسالی مشکلات زیادی را برای زندگی افراد به‌وجود بیاورد. مهم‌ترین گام برای جلوگیری از این اتفاق این است که با کسب اطلاعاتی درست و جامع در رابطه با وسواس فکری کودکان، در صورت مشاهده کوچک‌ترین علامت سریعاً فرایند‌های درمانی را شروع کنیم و ما در این نوشته تمام تلاش خود را به‌کار بستیم تا مهم‌ترین اطلاعات در این باره را با شما در میان بگذاریم.
در صورتی‌که برای پیگیری بیشتر این مشکل قصد مراجعه به‌پزشک را دارید، می‌توانید از طریق سایت نوبت دهی آنلاین درمانکده برای دریافت نوبت مطب پزشک دکتر کودکان اقدام کنید.
منبع : آرگا
