ورزش های زورخانه ای تنوع بسیاری ندارد ولی از ۷ قرن پیش تا کنون هنوز در میان مردم رواج دارد. این ورزش ها را ۷ قرن پیش محمود معروف بنا کرده است و یک سری آداب خاصی در آن رایج می باشد. در ادامه شما را با تاریخچه ورزش زورخانه ای آشنا می کنیم و اطلاعات خوبی از این ورزش را در اختیار شما قرار خواهیم داد.
تاریخچه ورزش زورخانه ای و رسوم آن
در تاریخچه ورزش زورخانه آمده است که زورخانه محلی می باشد که ورزش های باستانی در آن انجام می شود و علاوه بر ورزش های زورخانه ای کشتی های پهلوانی نیز در این مکان انجام می شود و شما می توانید نام غلامرضا تختی را بر سر در بسیاری از دیوار های این زورخانه ها مشاهده نمایید. منابعی بسیار زیاد در مورد قدمت این زورخانه ها وجود دارد که برخی از آن ها قدمت آن را ۷ قرن و برخی دیگر قدمتشان را بیش تر از ۷۰۰ سال می دانند.
تاریخ و فرهنگ
ریشه این ورزش های زورخانه ای در ایران می باشد و از آن گذشته در طی سالیان سال همراه ما ایرانی ها بوده است بنابراین می توان گفت این ورزش ها ریشه ایرانی دارد. زمانی که حرف از ورزش های زورخانه ای می شود نام پهلوانان و بزرگ مردانی همچون پوریا ولی، غلامرضا تختی و سید علی بین آن ها می درخشد. نام دیگر این ورزش ها ورزش های باستانی ایرانی نام دارد و هیچ کشوری نمی تواند ادعایی بر این مورد داشته باشد زیرا این ورزش ها برای اولین بار در ایران بوده است و همچنان ایرانی ها در این ورزش ها یکه تاز می باشند. این ورزش ها را با تلاش بسیار زیادی به ثبت جهانی رسیده اند.
در نظر داشته باشید که زورخانه نماد تمدن ایرانی ها می باشد و ریشه در تاریخ کهن و فرهنگ غنی ایرانی دارد. در واقع سیر تکاملی این ورزش با عرفان عجین می شود و بر رشد و توسعه های فردی تاثیر بسیار زیادی می گذارد. این ورزش ها از قرن هشتم به بعد در هندوستان، پاکستان، عراق و آسیای میانه گسترش یافت و در کشور های دیگر نیز مانند ایران طرفداران خاص خود را پیدا کرد. این ورزش ها امروزه با مسابقات بین المللی، آسیایی، آفریقایی و اروپایی در سطح جهانی معروف شده است.
از میان ورزش هایی که در زور خانه ها انجام می شود کشتی پهلوانی است گل این بازی ها می باشد و ریشه اصلی کشتی های امروزی محسوب می گردد. انتخاب کردن پهلوانان کشور در سال های گذشته بیشترین هیجانات ورزشی را به دنبال داشته است. پهلوان کشور شدن علاوه بر این که باید در مسابقات برنده می شد باید یک سری از وظایف اجتماعی خود را نیز به نحو احسن انجام می داد بنابراین این ورزش ها در گذشته و اکنون از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار می باشد. این ورزش ها نشان دهنده این بودند که یک سری از افراد تنها نام پهلوان را یدک می کشیدند و از رفتار های یک پهلوان اصلی به دور بودند. بنابراین می توان گفت یک سری از پهلوانان جاودانه هستند و یک سری دیگر از آن ها زود گذر بودند و نامی از آن ها باقی نمانده است.
آداب و رسوم در زورخانه
در زورخانه ها یک سری آداب و رسوم خاصی وجود دارد که می توانید با دانستن آن ها اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید. طبق آدابی که وجود دارد این مکان هر فری که وارد و یا خارج می شود باید نسبت او توسط مرشد ادای احترام گردد. بر اساس حق امتیازی که برد دارد حق امتیازش به جا آورده می شود. اگر فرد مرشد نباشد تنها به او خوش آمد می گویند. برخی از افرادی که به صورت مهمان به زورخانه می آیند باید تنها آداب و تشریفاتی برایشان به جا آورده شود. در حین ورود و خروج باید حق ساداتی انجام شود و بعد از آن به ترتیب سایر افراد از زورخانه خارج شده و یا به آن وارد گردند. یادتان باشد که در زورخانه ها در حین حرف زدن مرشد، میاندار و دعا کردن و خواندن نیازد ورود و خروج داشته باشید. یکی از رسم هایی که می توانید از نحوه ساخت زورخانه بگیرید فروتنی می باشد و درب این زورخانه ها را کوتاه تر از قد انسان ها ساخته اند تا انسان با فروتنی و سری افتاده وارد این مکان شوند.
مرشد در زورخانه
مرشد یکی از ستون های خیمه می باشد و ارجمند ترین جایگاه را در بین دیگران دارد. این فرد در جای خود می نشیند و با نواختن و خواندن سعی می کند دیگران را هدایت و ارشاد نماید. فردی که به عنوان مرشد انتخاب می شود باید یک سری ویژگی های خاص داشته باشد و این ویژگی ها عبارتند از :
- با تقوا
- با سواد
- متواضع
- صاحبدل
- بی نظیر
- آگاه به اشعار
- مشرف بر فرهنگ و آئین زورخانه ای
- دارای لهجه شیرین
- گشاده رو
- گشاده دست
- قرار گیری در سکوی ارشاد بدون حب و بغض
- الگو شدن رفتار و کردارش برا دیگران
گود در زورخانه
گود یکی از محل هایی می باشد که ورزش های زورخانه ای در آن انجام می گردد. همانطور که از نامش پیدا می باشد. گود سطحی پایین تر از کف سالن اصلی دارد و مشابه با میدان جنگ است و امروزه در ورزشگاه ها جایی بسیار مقدس به شمار می رود. در قدیم شکل این گودها با گودهایی که الان ساخته می شود بسیار متفاوت می باشد. امروزه ۸ گوشه متساوی الاضلاع ساخته می شود و این کار کاملا استاندارد می باشد.
امتیازات و رتبه ها
رتبه هایی که در زورخانه ها بجا آورده می شود بر اساس سن، سابقه فعالیت، میزان توانایی های فنی، صلاحیت های اجتماعی، عدم اعتیاد، حسن شهرت، سوء پیشینه و اقدامات ویژه مانند قهرمانی، مربیگری و … می باشد. ورزشکار باید دوره های مقدماتی خود را در زیر نظر فدراسیون بگذراند و بعد از قبولی ۹ رتبه برای هر مرشد تعیین شده است. هر رتبه دارای نشان و عنوان خاصی می باشد و تنها در دوره مقدماتی است که هیچ رتبه ای به ورزشکار داده نمی شود. ۹ رتبه بسیار مهم عبارت است از :
- منکر در چرخ
- صلوات در چرخ
- صلوات در ورود و خروج از گود
- صلوات در ورود و خروج از زورخانه
- واردی با ضرب و صلوات در ورود و خروج گود
- واردی با ضرب و صلوات در ورود و خروج زورخانه
- زنگ و ضرب و صلوات در چرخ
- زنگ و ضرب و صلوات در ورود و خروج گود و هنرهای فردی
- زنگ و ضرب و صلوات در ورود و خروج زورخانه و گود و هنرهای فردی
میاندار
یکی از مهم ترین کارهایی که قبل از انجام ورزش انجام می شود تعیین فردی به عنوان میاندار می باشد. میاندار از حیث معنویات و کسوت و انجام حرکت های ورزشی با رسوم خاص آگاهی دارد و سرآمد تمامی حضار است. وظیفه ای که میاندار بر عهده دارد مدیریت گود، نظارت بر حرکت های ورزشکاران و انجام درست حرکت ها توسط آن ها می باشد. در نظر داشته باشید که در این ورزش ها کسی نمی تواند هر طور که دوست دارد حرکت ها را انجام دهد و حتما باید به صورت جمعی این حرکت ها انجام شود و به گونه ای شبیه به اقامه نماز می باشد.
تجهیزات و حرکت های مهم در زورخانه
همانطور که گفته شد زورخانه مانند یک سالن ورزشی می باشد و باید مانند تمامی سالن های ورزشی دارای تجهیزاتی باشد. مهم ترین تجهیزات و حرکت های ورزشی که در این خانه ها وجود دارد عبارتند از :
- سنگ
- تخته شنو
- نرمش پشت تخته
- میل
- پازدن
- چرخیدن
- پای آخر
- دعا
- کباده
- کشتی پهلوانی
سنگ
سنگ گرفتن یکی از مهم ترین و مفیدترین حرکت هایی می باشد که پهلوانان و مرشدان می توانند آن را انجام دهند و از این رو نیرو مند تر و ورزیده تر خواهند شد. سنگ به عنوان یک نماد می باشد و مانند سپر جنگاوران در گذشته است. فوایدی که این کار با خود به همراه دارد عبارت است از :
- افزایش قدرت در بالا تنه ورزشکاران
- تقویت شدن عضلات شانه
- تقویت شدن اندام های فوقانی
تخته شنو
این نوع حرکت اشاره ای مستقیم به مردن و زنده شدن انسان ها در آخرت دارد. در واقع در این حرکت ورزشکار به سمت پایین می رود و به بالا باز می گردد. این حرکت به یکی از مهمترین حرکت های دوران جنگ در گذشته نیز اشاره دارد زیرا در این دوران برای این که بتوانند صدای پای اسبان را بشنوند از واژه شنو استفاده می کردند. فواید جسمانی که این حرکت ورزشی به عهده دارد عبارت است از :
- افزایش قدرت در بالا تنه
- افزایش قدرت در عضلات سینه ای
- افزایش قدرت در دنده های خارجی و داخلی
- بهبود ماهیچه های شکمی
- تقویت ماهیچه های کتف
نرمش پشت تخته ای
در تاریخچه ورزش زورخانه ای آمده است که یکی از مهم ترین ورزش های این دوران نرمش پشت تخته ای بوده است. این نرمش دارای حرکت شنو رفتن به صورتی می باشد که تخته شنو روی زمین قرار دارد. در این میان اگر قهرمان چرخنده ای در میان باشد به اجازه میاندار می چرخد.
کباده
در لغت کباده به معنای این است که کمان نرم و سست به عنوان نمادی از کمان جنگجویان بوده است. شکل ظاهری این وسیله کمان بدون تیر می باشد و برای کشیدن کمان باید قدرت بسیاری به کار ببرید. از فایده های این حرکت می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- بهبود قدرت عضلات خم و راست کننده
- تقویت عضلات کمربند شانه ای
- بهبود قدرت استاتیک پا و کمر
- بهبود عضلات بالاتنه
زنگ
زنگ برای این که بین ورزشکاران هماهنگی ایجاد شود و این که چشمه های ورزشی تعویض گردد زده می شود. مرشد در زمان ورود یک پیشکسوت به درون زورخانه ممکن است این زنگ را به صدا در آورد.
حال که اطلاعاتی درباره تاریخچه ورزش زورخانه ای دارید می توانید به پیشینه ایران نگاه کرده و افتخار کنید که ایرانی هستید. در پایان می توانید با کلیک بر روی لینک های داده شده اطلاعاتی را در مورد تاریخچه المپیک و تاریخچه بسکتبال را مشاهده کنید.
منبع : آرگا
