خمیازه واکنش اتوماتیک بدن به خستگی و استرس می باشد ولی زیاد خمیازه کشیدن، می تواند یکی از نشانه های مشکلات جسمی در فرد باشد. در این مطلب به بررسی علت زیاد خمیازه کشیدن و چگونگی تشخیص خمیازه کشیدن زیاد می پردازیم.
علت زیاد خمیازه کشیدن و چگونگی تشخیص آن
خمیازه کشیدن سبب کاهش دمای خونی می شود که به طرف مغز در جریان است و این خون خنک تر، از گرم شدن بیش از حد مغز پیشگیری می کند. خمیازه واکنش اتوماتیک بدن به خستگی و استرس بوده ولی خمیازه کشیدن زیاد می تواند یکی از نشانه های مشکلات جسمی در افراد باشد. در این مطلب قصد داریم به بررسی علت ها و چگونگی تشخیص خمیازه زیاد بپردازیم. با ما همراه باشید.
دلایل زیاد خمیازه کشیدن
خمیازه کشیدن زیاد علت های مختلفی دارد و می تواند به خاطر اثرات جانبی یک دارو، مشکلات روحی، بی خوابی و … باشد. ضمنا ممکن است علائمی مانند خستگی مفرط، اختلال تمرکز و مشکلات تنفسی را به دنبال داشته باشد. همانطور که اشاره شد خمیازه کشیدن یک واکنش طبیعی بدن می باشد که در ظاهر عادی و ساده به نظر می رسد ولی این واکنش پیچیده تر از آن چیزی می باشد که بیشتر افراد تصور دارند.
برعکس پلک زدن که جهت مرطوب شدن چشم ها روی می دهد یا عطسه که محرک ها را از بینی خارج می کند، عملکرد خمیازه واضح نبوده و تاکنون علت های متعددی برای وقوع این واکنش در بدن ارائه شده است. تا حالا تصور بر این بوده که خمیازه نوعی هشدار از سوی بدن است که اعلام می دارد بدن به استراحت نیاز داشته یا هوشیاری آن در حال کاهش می باشد.
ولی تحقیقات علمی این واکنش بدن را با اهمیت ارزیابی نموده و اعلام می کند که خمیازه از گرم شدن بیش از اندازه مغز پیشگیری می کند. کشیده شدن فک ها نیز مانند کشیدن سایر اعضای بدن، گردش خون را در آن ناحیه افزایش می دهد. گردش خون موضوع بسیار مهمی برای تنظیم جریان و دمای خونی است که وارد مغز می شود. این دو مورد وظایف اصلی را در تنظیم دمای کلی بدن بر عهده دارند.
اگر چه انسان ها موجودات خونگرمی هستند و دمای بدن و مغزشان همواره در محدوده ثابتی قرار دارد، اگر دمای مغز به صورت لحظه ای رصد شود، نوساناتی در آن مشاهده می شود. در ضمن خمیازه کشیدن سبب کاهش دمای خونی شده که به طرف مغز در حرکت است.
انسان ها و جانورانی نظیر میمون ها که به صورت اجتماعی زندگی می کنند، عمل خمیازه را بیشتر انجام می دهند و مسری بودن خمیازه می تواند علت این نظریه باشد. مسری بودن خمیازه به اندازه ای است که اگر فردی را مشاهده کنید که در حال خمیازه کشیدن است یا صدای آن را بشنوید و حتی فکر کردن به آن، ممکن است در شما خمیازه ایجاد کند.
از سویی تعداد جانورانی که به طور مسری خمیازه می کشند، خیلی کمتر از جانورانی می باشد که به علت های فیزیولوژی این کار را انجام می دهند و مسری بودن را نمی توان علت اصلی این عمل تلقی کرد. صرف نظر از علت خمیازه کشیدن زیاد، آن چه مسلم است این بوده که این واکنش، برای بدن لذت بخش است و مزایایی هم دارد که در ادامه به آن ها اشاره می شود.
و اما علت های زیاد خمیازه کشیدن:
۱. خواب ناکافی
یکی از علت های رایج برای خمیازه کشیدن زیاد، خواب ناکافی می باشد. در صورتی که فرد خستگی مفرط داشته باشد و به اندازه کافی نتواند بخوابد، احتمالا مدام خمیازه می کشد. و اگر خستگی مداوم و بی خوابی در طول روز پایدار باشد، احتمالا با اختلال خواب روبرو شده و مراجعه به پزشک نیاز می شود.
به طور معمول خستگی در طول روز به دلیل کار همواره تجربه می شود و از علائم دیگر که به مشکلات خواب مرتبط می شوند می توان به سختی در تمرکز، کلافگی، بی انگیزگی، خشم، ضعف یا درد عضلانی اشاره کرد. می توانید برای اطلاع از علت تنگی نفس در خواب، عوارض جدی نخوابیدن در شب و عوارض بی خوابی و کم خوابی روی لینک ها کلیک کنید.
۲. خستگی
هنگامی که خستگی بر فرد حاکم می شود، معمولا خمیازه کشیدن زیاد رخ می دهد. عده ای بر این عقیده اند که خمیازه نوعی محرک برای خوابیدن ایجاد می کند. هر چند برای این عقیده شواهد علمی خاصی وجود نداشته ولی در اکثر مواقع به دنبال خستگی و خواب آلودگی، خمیازه نمایان می شود.
۳. بی حوصله شدن
در بیشتر مواقع زمانی که بی حوصلگی یا شرایط خسته کننده ای را تجربه می کنید، خمیازه کشیدن شروع می شود. و هر چه ای موضوع شدت یابد ، خمیازه کشیدن نیز زیاد تر می شود.
۴. مشاهده خمیازه کشیدن فرد دیگر
این مورد را حتما شما نیز تجربه نموده اید که فرد دیگری در حال خمیازه کشیدن است و چند ثانیه بعد خود شما نیز خمیازه می کشید. تجربه نشان داده خمیازه کشیدن که واکنش غیر ارادی بدن هم هست، در بین گروه هایی با همبستگی اجتماعی زیاد ، به شکل مسری تری بروز می کند.
به طور مثال اگر در محل کار ، همکارتان خمیازه بکشد، به احتمال قوی شما نیز این کار را تکرار می کنید. جالب است بدانید کودکان زیر ۵ سال به علت نداشتن روابط اجتماعی به خمیازه مسری دچار نمی شوند.
۵. علت شیمیایی
آندروژن هم نظیر تستوسترون و اکس توسین (هورمون شادی) و بعضی از داروها مانند فلوکستین و دیگر داروهای ضد افسردگی می توانند سبب افزایش بسامد خمیازه کشیدن گردند.
۶. تنظیم دمای مغز
برخی شواهد نشان می دهد که قرار دادن کیسه یخ یا آب گرم روی پیشانی ممکن است بر احتمال خمیازه اثر داشته باشند. کیسه یخ با افزایش انگیختگی و تحریک مغز از افزایش تعداد خمیازه ها جلوگیری می کند و آب گرم دقیقا مخالف آن عمل نموده و باید اشاره کرد ساعت بیولوژیک بدن هم در خمیازه کشیدن نقش دارد.
۷. مکانیسم حفاظت از گوش
یکی از علت های خمیازه تنظیم و ایجاد تعادل بین فشار هوای بیرون و درون گوش می باشد که این کار توسط باز شدن شیپور استاش درون گوش صورت می گیرد. به نظر این روش چندان کامل و دقیق نبوده ، البته ایجاد تعادل فشار هوا بین گوش داخلی و هوای بیرون از آن با روش هایی مانند جویدن آدامس یا نوشیدن بهتر صورت می گیرد.
۸. عصبانیت و خشم
عصبانیت و خشم می توانند بر قلب، سیستم تنفسی و سطح انرژی انسان تاثیر بگذارند و ضمنا تنگی نفس، خمیازه و احساس ترس را به دنبال داشته باشند. در صورتی که فرد بسیار خشمگین شود، احتمالا متوجه خمیازه کشیدن زیاد خود می شود که علت آن به عصبانیت و خشم او بر می گردد. اغلب این موضوع با استرس بدتر هم می شود.
۹. افسردگی
افسردگی نیز در بروز خمیازه زیاد تاثیر دارد که معمولا به علت اثرات جانبی داروهای ضد افسردگی است. اگر فردی با این حالت روبرو شد بهتر است با پزشک خود مشورت نموده تا داروهای وی را تغییر دهد.
۱۰. برخی داروها
مصرف برخی داروها ممکن است سبب ایجاد خمیازه در فرد شود. یکی از اثرات جانبی داروها خستگی و سرگیجه می باشد که این داروها ممکن است با ایجاد خمیازه نیز همراه شوند. از جمله این داروها می توان به داروهای محتوی سرتونین یا ضد افسردگی، داروهای مسکن و آنتی هیستامین ها اشاره داشت.
۱۱. مشکلات قلبی
خمیازه کشیدن زیاد می تواند نشان دهنده خونریزی اطراف قلب بوده که این موضوع با سیستم عصبی در ارتباط است و در برخی موارد خمیازه کشیدن زیاد از بروز حملات قلبی خبر می دهد.
دیگر علائمی که به همراه خمیازه کشیدن مشکل قلبی را اطلاع رسانی می کنند شامل درد قفسه سینه، درد بالاتنه، کوتاهی و تنگی نفس، بی خوابی و سنگینی سر می باشند. در صورتی که هر یک از این عوامل به همراه خونریزی بیش از حد تجربه شد حتما به پزشک مراجعه شود.
۱۲. حملات مغزی یا قلبی
افرادی که با حمله روبرو می شوند به صورت مداوم خمیازه می کشند. پزشکان معتقدند علت خمیازه این است که این امر به آن ها کمک کند تا دمای بدن کاهش یافته و به حالت تعادل برسد. برخی تحقیقات نشان داده فرایند خمیازه می تواند ساقه مغز را درگیر نموده که با مهره های گردنی در ارتباط می باشد.
خمیازه کشیدن بیش از اندازه پیش از حمله روی می دهد و نشانه های دیگر همراه با آن شامل افتادگی پایین صورت، ضعف در بازوها، تکلم سخت، صرع، ناتوانی در بالا نگه داشتن دست ها، بی حسی و ناتوانی در لبخند زدن می باشد. قابل ذکر است افراد مبتلا به صرع ممکن است در طول روز خمیازه کشیدن زیاد را تجربه کنند.
۱۳. نارسایی کبد
برخی افراد ممکن از در مواجه با نارسایی کبد دچار خمیازه کشیدن زیاد شوند. دانشمندان معتقدند علت این امر خستگی بیش از اندازه می باشد. از نشانه های نارسایی کبدی می توان به کاهش اشتها، اسهال، بی خوابی، تومور مغزی، احساس خواب آلودگی در طی روز، کلافگی، ورم دست و پاها به دلیل جمع شدن مایع زیاد در این ناحیه اشاره کرد.
۱۴. تومور مغزی
در موارد بسیار نادر خمیازه کشیدن زیاد ممکن است نشانه ای از تومور مغزی باشد. سایر علائم تومور مغزی شامل سردرد، مشکلات بینایی، ضعف در یک قسمت بدن، تغییر شخصیت، کاهش حافظه، هستند.
کاهش اکسیژن
تشخیص علت خمیازه زیاد
برای تشخیص علت خمیازه کشیدن زیاد ، پزشک احتمالا سوالاتی درباره عادت خوابیدن از فرد می پرسد تا متوجه شود فرد خوابی کافی دارد یا نه. این موضوع به پزشک کمک می کند علت خمیازه کشیدن بیش از حد را ساده تر تشخیص دهد. پس از این که مشکل خواب مشخص شد، معمولا تست های تشخیصی را برای سایر دلایل ممکن اعمال می نماید.
شاید آزمایش EEG را تجویز کند. آزمایش EEG فعالیت الکتریکی مغز را اندازه گیری می کند و این آزمایش کمک کرده تا متوجه سایر وضعیت های مغزی شده که ممکن است پزشک برای فرد تجویز نماید. آزمایش MRI هم از آهنرباهای بسیار قوی و امواج رادیویی کمک گرفته تا بتواند تصویری از جزئیات بدن به همراه تمام ساختار آن ارائه دهد.
این تصویر جهت تشخیص مشکلات مغزی، مهره های کمر، تومور و بیماری هایی مانند اسکلروزیس مورد استفاده قرار می گیرد. اسکن MRI می تواند جهت ارزیابی عملکرد قلب و تشخیص مشکلات آن هم مفید باشد.
درمان خمیازه کشیدن زیاد
در صورتی که دارویی سبب بروز این مشکل شود، پزشک پیشنهاد می کند دوز دارو را کاهش دهید. توصیه می شود قبل از تغییر در دارو با پزشک مشورت نموده و از مصرف خودسرانه دارو بدون تجویز پزشک اجتناب شود. چنانچه خمیازه زیاد به دلیل اختلالات خواب روی داده باشد، پزشک توصیه نموده از داروهای کمکی برای خوابیدن و راهکارهایی جهت استراحت مفیدتر استفاده نمایید.
این راهکارها مانند استفاده از دستگاه های تنفسی مناسب، داشتن برنامه خواب منظم، تمریناتی برای کاهش اضطراب و استرس می باشد. در صورتی که علت خمیازه بیش از حد به بیماری هایی مانند نارسایی کبدی مرتبط باشد، پزشک سریعا اقدامات لازم را شروع می کند.
مزایای خمیازه کشیدن
همانطور که در ابتدای مطلب اشاره شد ، خمیازه کشیدن دارای مزایایی هم هست. از جمله این که با خمیازه کشیدن بین فشار درون و بیرونی گوش تعادل ایجاد می شود. مزیت دیگر این است که توسط خمیازه کشیدن می توان بسیاری از حرف ها را به صورت غیر مستقیم بیان کرد. به طور مثال هنگامی که حرف های طرف مقابل حوصله سر بر شود، با کشیدن خمیازه ناخودآگاه به او نشان می دهید که حرف هایش خسته کننده شده و حوصله شنیدن ادامه حرفه هایش را ندارید. البته در مواردی ممکن است این کار به ضرر شما تمام شود.
از مزایا دیگر خمیازه کشیدن این است که خمیازه هنگام خواب آلودگی یک محرک برای هوشیاری می باشد. این هوشیاری هم نتیجه تحریک گیرنده های شریان ها و شاهرگ های ناحیه گردن است. ضمنا برخی معتقدند خمیازه کشیدن سبب عملکرد بهتر شش ها می شود. خمیازه سبب تجدید ماده فعال سطحی در شش ها شده و تنفس بهتر انجام می شود. با این کار موادی که در لوزه ها باقی مانده اند، خارج می شوند.
منبع : آرگا
