امروزه اغلب افراد در منزل داروهای مختلفی را در یخچال یا جعبه کمک های اولیه نگهداری می کنند که در صورت رعایت نکردن اصول صحیح نگهداری دارو در منزل ممکن است سلامتی خود یا خانواده شان را به خطر بیندازند. برای دانستن این اصول با ما همراه باشید.
اصول صحیح نگهداری دارو در منزل
امروزه در اغلب منازل، مقداری دارو در جعبه کمک های اولیه یا یخچال نگهداری می گردد که بیشتر باقی مانده داروهایی است که به صورت ناقص مصرف شده اند. داروها شامل داروهای افراد مبتلا به بیماری های مزمن یا داروهای بدون نسخه مانند بعضی مسکن ها هستند.
احتمال دارد این داروها در موارد غیر ضروری و به شیوه غیر اصولی نگهداری و استفاده شوند یا توسط کودکان و افراد مبتلا به اختلالات روحی مورد مصرف قرار بگیرند. در صورتی که این داروها به صورت درست و در محل مناسب نگهداری نشوند ممکن است فاسد شده و موجب بروز مسمومیت گردند.
قابل ذکر است اغلب داروها به نور، رطوبت و حرارت حساس هستند و نگهداری آن ها به دقت و رعایت پاره ای اصول نیازمند است. از این رو تصمیم گرفتیم در این مطلب شما را با اصول صحیح نگهداری دارو در منزل آشنا نماییم. با ما همراه باشید.
اصول نگهداری قرص و کپسول
نگهداری قرص و کپسول در منزل اصولی دارد. این داروها در دو دسته خوراکی و واژینال جای می گیرند. در مورد انواع خوراکی به علت پایین بودن دمای یخچال نسبت به محیط بیرون، رطوبت بیشتری داشته و این داروها سریعتر فاسد می شوند.
در مورد انواع واژینال، در صورت رعایت شرایط نگهداری و اپلیکاتور یک بار مصرف تا آخر تاریخ انقضا قابل مصرف هستند. قابل ذکر است درباره قرص و کپسول هایی که بعد از شمارش ، بسته بندی و ارائه می گردند، در صورت وجود رطوبت گیر و محکم بودن درب ظرف، ملاک نگهداری تا تاریخ انقضای دارو است. در ادامه به ذکر چند نکته اشاره می شود.
- هرگز دارویی را در جعبه داروی دیگری نگهداری نکنید.
- داروهای بدون برچسب را دور بریزید.
- داروهایی که تغییر رنگ، شکل یا بود داده اند را دور بریزید و از مصرف آنها اکیدا خودداری شود.
- قرص های ترک خورده، به هم چسبیده یا تغییر طعم پیدا کرده به هیچ وجه مصرف نشود.
اصول نگهداری قطره ها
برای نگهداری داروها در منزل که به صورت قطره می باشند اگر قطره چشمی است باید هنگام مصرف با چشم تماس پیدا نکند و حداکثر تا یک ماه پس از باز شدن درب قطره قابل مصرف می باشد.
قطره های گوش و بینی در صورت محکم بودن درب ظرف پس از مصرف در صورت عدم یخ زدگی و عدم تغیر رنگ، حداکثر تا پایان تاریخ انقضا قابلیت استفاده داشته ولی باید دقت کنید که با مصرف تدریجی، احتمال تغلیظ دارو وجود دارد.
در مورد قطره های خوراکی در صورت باز نمودن درب قطره، حداکثر تا یک ماه قابلیت نگهداری داشته و قابل ذکر است که قطره نیستاتین پس از باز شدن و شروع مصرف تا یک هفته در یخچال قابل نگهداری می باشد.
اصول نگهداری پماد – کرم و ژل
در صورتی که پماد- کرم و ژل موضعی هستند با جمع کردن بخش مصرف شده تیوپ و محکم بود درب آن ، حداکثر تا تاریخ انقضای درج شده قابل نگهداری می باشد. و اگر برای مصرف چشمی هستند تا یک ماه بعد از باز شدن قابل مصرف می باشند. در مورد پماد- کرم و ژل واژینال پس از باز کردن تا یک ماه قابل مصرف می باشند.
اصول نگهداری شربت و سوسپانسیون
در این بخش اصول نگهداری داروهایی مانند شربت و سوسپانسیون در منزل بیان می شود. قابل ذکر است بعضی سوسپانسیون ها آماده بوده و برخی با اضافه کردن آب جوشیده ، آماده مصرف می گردند. سوسپانسیون ها در دمای اتاق تا ۷ روز و در یخچال تا دو هفته قابل نگهداری هستند.
دقت کنید سوسپانسیون کوآموکسی کلاو به گرما بسیار حساس است. از این رو پس از آماده سازی باید سریعا به یخچال منتقل شود و تا هفت رو قابل نگهداری در یخچال می باشد. به این نکته توجه داشته باشید در صورت تغییر رنگ این سوسپانسیون از رنگ کرم روشن به تیرگی قابلیت استفاده ندارد.
باید اشاره کرد سوسپانسیون ها دارای دو فاز هستند که با تکان دادن شیشه دارویی، فاز جامد آن در مایع پخش و یکنواخت می گردد. در صورتی که لایه زیرین سوسپانسیون با تکان دادن معمولی یکنواخت نشد، اصطلاحا کیک ایجاد شده و قابلیت مصرف ندارد.
نگهداری انواع شربت مایع در منزل به این صورت است که این دارو ضمن باز کردن باند محکم درب شیشه، در صورت محکم بودن درب و عدم تغییر خواصی مانند بو، رنگ، مزه تا یک ماه درباره شربت و محلول های الگزیر تا آخر تاریخ انقضا قابل مصرف هستند. هر چند به دلیل تغلیظ دارو در اثر نگهداری طولانی، استفاده آن در کودکان و سالمندان توصیه نشده است.
نکته:
- بعد از پایان دوره درمان باقی مانده محلول یا شربت ها را دور ریخته حتی اگر تاریخ انقضای آن ها نرسیده باشد. از نگهداری آن ها در یخچال نیز خودداری کنید مگر این که روی جعبه دارو مدت زمان قابل نگهداری بعد از باز شدن درب شیشه ذکر شده باشد.
اصول نگهداری اسپری تنفسی و اسپری بینی
در مورد اسپری های تنفسی یا اسپری بینی در صورت شستشوی درست سیلندر، تا اتمام تاریخ انقضا قابلیت استفاده دارند. دقت کنید به دلیل قابل اشتعال بودن پوکه اسپری تنفسی از نزدیک نمودن آن به آتش اکیدا خودداری گردد.
اصول نگهداری آمپول و ویال
قابل ذکر است آمپول ها به عنوان داروی یک بار مصرف می باشند از این رو سریعا بعد از باز شدن باید استفاده و باقی مانده آن دور ریخته شود. در مورد نگهداری ویال در منزل باید اشاره کرد شکل دارویی آن به صورت چند دوز یا چند بار مصرف است و ویال های مایع تا ۴ هفته پس از شروع مصرف قابل نگهداری هستند. نظیر ویال های انسولین و لیدوکایین.
در انواع دیگر باقی مانده دارو باید بعد از شروع مصرف دور ریخته شود. در مورد ویال های پودری پس از انحلال با حلال مطابق بروشور کارخانه سازنده قابل نگهداری هستند.
اصول نگهداری محلول های تزریقی حجیم
در مورد نگهداری در منزل داروهایی که به صورت محلول می باشند قابل ذکر است اگر از انواع محلول های تزریقی حجیم تزریقی باشند، پس از قرار دادن ست سرم؛ سریعا باید تزریق گردند. انواع محلول های تزریقی حجیم شست و شو بلافاصله پس از باز کردن برای شستشوی زخم ها باید استفاده شوند، در غیر این صورت ممکن است در زخم های باز سبب عفونت شوند.
نکته:
از انجماد محلول های تزریقی حجیم باید پیشگیری نمود. نگهداری این داروها در دمای اتاق بلامانع می باشد.
توصیه های مهم نگهداری داروها در منزل
در این بخش به ذکر چند توصیه و نکات مهم در نگهداری اصولی دارو در منزل اشاره می شود.
چند توصیه:
- جهت نگهداری داروها در منزل حتما به شرایط نگهداری دارو درج شده روی جعبه یا برچسب دارو یا بروشور درون جعبه دقت کنید.
- هر دو ماه یک بار ، تاریخ انقضای داروهای موجود در منزل را چک کرده و داروهای انقضا گذشته را دور بریزید. و داروهایی که تاریخ انقضای آنها نزدیک است را از باقی داروها جدا نگهداری کنید.
- لیستی از داروهای منزل را تهیه نموده و تاریخ انقضای آن ها یادداشت نمایید. علامت اختصاری EXP نشان دهنده تاریخ انقضا دارو بوده که اغلب به صورت سال و ماه ذکر می گردد. می توانید برای دانستن تاریخ انقضا دارو از کارکنان داروخانه سوال کنید.
- بخورهای تنفسی نظیر اکالیپتوس، غیرخوراکی هستند و فقط به صورت بخور باید استفاده شوند. شیشه های محتوی بخور این دارو به صورت شربت های خوراکی می باشند از این رو ممکن است به اشتباه مورد مصرف خوراکی قرار بگیرند. بنابراین شیشه بخور تنفسی را از باقی داروها جدا نگهداری کنید. این محلول به صورت خوراکی شدیدا سمی بوده و خطر مسمومیت و حتی مرگ با مقادیر جزئی به صورت خوراکی وجود دارد.
- درباره داروهای ساختنی در داروخانه سوالات خود را در مورد نحوه نگهداری دارو از داروساز بپرسید.
نکات قابل توجه نگهداری دارو
در ادامه با برخی نکات درباره اصول نگهداری دارو در منزل اشاره می شود.
- تعداد داروهایی که باید در یخچال نگهداری شوند، کم بوده از این رو هنگام تحویل دارو از داروساز شرایط نگهداری دارو را سوال کنید. نگهداری دارو در یخچال فقط مناسب داروهای یخچالی است چرا که رطوبت یخچال سبب می شود، دارو سریعتر از رسیدن به زمان انقضای درج شده روی بسته بندی، خراب شود.
- از نگهداری داروهایی که فاقد برچسب بوده یا مورد مصرف نیستند، خودداری نمایید.
- داروها را درون بسته بندی اصلی آن ها و دور از نور، گرما، یخ زدگی و رطوبت نگهداری کنید.
- پماد و کرم هایی که قوام خود را از دست داده اند، شل یا آبکی شده اند، از بسته بندی نشت کرده اند، دور ریخته و هرگز مصرف نکنید.
- سرنگ و دستکش های استریل شده هم تاریخ انقضا دارند. از این رو موارد تاریخ مصرف گذشته یا کاغذ پوشش پاره شده را دور ریخته زیرا غیر استریل شده اند.
- دقت کنید که داروها باید در بسته بندی و ظرف اصلی خود نگهداری گردند، خارج کردن آن ها از ظروف و تقسیم در پاکت های کاغذی یا پلاستیکی فاسد شدن آن ها را سرعت می بخشد.
منبع : آرگا
